فضائل امام على (ع) از زبان مأمون عباسى
۰۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ 0در کتب تاریخی آمده است که بنی عباس از مامون خواستند که پسرش عباس به عنوان وليعهد بيعت نمايد و او را به خاطر اين كه على بن موسى الرضا (عليه السلام) را وليعهد خود كرده بود، مورد ملامت و سرزنش قرار دادند و از او خواستند به نامه شان پاسخ بدهد. مامون در جواب نامه ؛ بعد از حمد و ثنای الهی و ستایش پیامبر صلی الله علیه وآله،در توصیف امام علی علیه السلام چنین گفت:
- او محبوبترين خلق به خداى تعالى و رسول خدا بود او صاحب درب به مسجد بود آنجا كه براى او گشوده شد و ديگر دربهاى مسجد بسته شد
- او صاحب پرچم اسلام در روز خيبر بود او در مبارزه همتاى عمرو بن عبد ود (قهرمان معروف عرب) بود
- او برادر رسول خدا بود هنگامى كه ميان مسلمانان عقد برادرى خواند، او تابع بسيار محترمى نسبت به پيامبر بود او صاحب آيه: وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً بود او همسر فاطمه سيده زنان عالميان و سيده زنان بهشت بود
- او داماد خديجه كبرى بود او پسر عموى پيامبر بود كه او را سرپرستى كرد و تربيت نمود و كفيل او شد
- او در يارى پيامبر و جهاد در خدمتش راستى كه پسر ابو طالب بود و در روز مباهله نفس رسول خدا بود
- و او كسى بود كه ابو بكر و عمر حكمشان نافذ نبود مگر اين كه از او بپرسند اگر او تأييد مىكرد آنان انفاذ مىكردند و آنچه را كه او صلاح نمىدانست آنان رد مىكردند او از بنى هاشم تنها كسى بود كه داخل در شورى شد و به جانم قسم اگر اصحاب پيامبر قدرت بر دفع على (عليه السلام) داشتند او را دفع مىكردند چنان كه عباس را دفع كردند و اگر راهى داشتند او را به كلى كنار مىگذاشتند.
- اما اين كه شما عباس را بر او مقدم مىداريد (اين بر خلاف صريح آيه قرآن است) خداوند مىفرمايد: «آيا سيراب كردن حاجيان خانه خدا و عمران مسجد الحرام را همانند كار كسى قرار داديد كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد و در راه خدا جهاد كرده است اين دو هيچ گاه در نزد خدا يكسان نيستند»
- به خدا قسم اگر يك صفت از مناقب و فضائل و آياتى كه در شأن على (عليه السلام) وارد شده در شما يا غير شما بود، لايق خلافت و مقدم بر اصحاب رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله و سلّم مىشد على (عليه السلام) با داشتن آن همه فضائل بر همه اصحاب مقدم بود تا وقتى كه ولىّ امر امور مسلمانان شد و به كسى از بنى هاشم اعتناء نكرد جز به عبد اللَّه بن عباس كه حق او را بزرگ شمرد و در حق او صله رحم كرد و به او اعتماد نمود، پس خدا بيامرزدش اين، كار او بود.
جواب مامون به بنی عباس در اعتراض به ولیعهدی امام رضا علیه السلام
و در جواب نامه بنی عباس درمورد ولیعهدی امام رضا علیه السلام چنین گفت: اما اين كه گفتيد خوب بود كه مأمون در باره بيعت با ابو الحسن الرضا بيشتر بصيرت و آگاهى كسب مىكرد، بدانيد كه مأمون با او بيعت نكرد مگر از روى بصيرت و آگاهى و دانا به اين كه الان در روى زمين كسى در فضل و عفت و زهد و تقوا و خداپرستى به پايه او نمىرسد و كسى مثل او مورد پسند عامه و خاصه نيست و بيعت من با او نيست مگر به خاطر جلب رضاى خداوند و در اين باره كوشش كردم و در راه خدا سرزنش كسى مرا دلگير نمىكند به جان خودم قسم اگر بيعت من، روى طرفدارى بود، آن وقت عباس پسرم و ساير اولادم پيش من محبوبتر بودند و ليكن من امرى را اراده كردم و خداوند هم امرى را و هرگز امر من بر امر خدا سبقت نمىگيرد.
اشعار مامون درباره فضایل امام علی (علیه السلام)
مأمون در باره فضائل على (عليه السلام) اشعار زيادى است از جمله اشعارى كه «صولى» در كتاب «الاوراق» ذكر كرده، اين ابيات است:
ألام على شكر الوصى ابا الحسن
و ذلك عندى من عجائب ذا الزمن
به خاطر مدح وصى پيامبر على (عليه السلام) ملامت مىشوم
و اين نزد من از عجائب اين زمان است.
خليفة خير الناس و الاوّل الذى
اعان رسول اللَّه في السرّ و العلن
آن كسى كه خليفه بهترين مردمان بود و
اول كسى بود كه به رسول خدا در نهان و آشكار كمك كرد.
و لولاه ما عدت لهاشم إمرة
و كانت على الايام تقضى و تمتهن
اگر على نبود براى آل هاشم حكومت آماده نمىشد
و تا پايان روزگار همچنان خار و سرافكنده بودند.
فولى بنى العباس ما اختص غيرهم
و من منه اولى بالكرامة و المنن
والى شدند اولاد عباس آنچه را كه مخصوص غير شده بود
پس، از على (عليه السلام) به احترام و اكرم سزاوار كيست؟
فاوضح عبد اللَّه بالبصرة، الهدى
و فاض عبيد اللَّه جودا على اليمن
پس عبد اللَّه در بصره راه هدايت را آشكار كرد
و عبيد اللَّه جود خود را بر اهل يمن نشان داد
و قسّم اعمال الخلافة بينهم
فلا زلت مربوطا بذا الشكر مرتهن «1»
على (عليه السلام) كارهاى خلافت را ميان فرزندان عباس تقسيم كرد،
پس پيوسته به جهت اين شكرگزارى بر وى لازم است.(2)
پی نوشت:
(1)تذكرة الخواص ص 357.
(2)ترجمه طرائف ، سيد ابن طاوس، مترجم داود الهامى، نويد اسلام: قم،1374،ص87-88.