خواری در احادیث

خوارى

امام على عليه السلام :

أيّها الناسُ ، إنَّ المَنِيَّةَ قَبلَ الدَّنِيَّةِ ، و التَجَلُّدَ قَبلَ التَبَلُّدِ .
اى مردم! مُردن بِه از زيستن زبونانه است و صلابت و سربلندى بِه از خوارى .

امام على عليه السلام :

 التَّقَلُّلُ و لا التَّذَلُّلُ .
به اندك بسنده كنيد و تن به خوارى ندهيد .

امام على عليه السلام :

 المَنِيَّةُ و لا الدَّنِيَّةُ ، و التَّقَلُّلُ و لا التَوَسُّلُ .
 مرگ آرى امّا پستى و خوارى هرگز و به اندك بسنده كردن آرى امّا دست سوى اين و آن دراز كردن هرگز .

امام على عليه السلام :

ساعَةُ ذُلٍّ لا تَفِي بِعِزِّ الدَّهرِ .
 يك ساعت ذلّت به عزّت روزگار نمى ارزد .

امام على عليه السلام :

 أكرِمْ نفسَكَ عن دَنِيَّةٍ و إن ساقَتكَ إلى الرَّغائبِ ، فإنّكَ لَن تَعتاضَ بما تَبذُلُ شيئاً مِن دِينِكَ و عِرضِكَ بِثَمَنٍ و إن جَلَّ .
خود را به پستى ميالاى، هر چند تو را به خواسته هايت برساند ؛ زيرا هيچ بهايى ، هر چند سترگ ، جبرانِ دين و آبروى از دست رفته ات را نمى كند .

امام على عليه السلام :

أكرِمْ نفسَكَ عن كُلِّ دَنِيَّةٍ و إن ساقَتكَ إلى رَغبَةٍ ، فإنّكَ لَن تَعتاضَ بما تَبذُلُ مِن نفسِكَ عِوَضاً ، و لا تَكُن عبدَ غَيرِكَ و قد جَعَلَكَ اللّه ُ حُرّاً .

 خويشتن را به هيچ پستى و زبونى آلوده مكن، هر چند تو را به خواسته ات برساند ؛ زيرا هيچ چيز جبران آنچه را در اين راه از دست مى دهى نمى كند. و بنده ديگرى مباش، كه خداوند تو را آزاد آفريده است .

المناقب لابن شهرآشوب : امام حسين عليه السلام فرمود :

مَوتٌ في عِزٍّ خَيرٌ مِن حياةٍ في ذُلٍّ .

مرگ با عزّت بهتر از زندگى با ذلّت است .

 آن حضرت در روز شهادت خود اين ابيات را مى خواند :

الموتُ خيرٌ من رُكُوبِ العارِ
و العارُ أولى من دُخُولِ النارِ
و اللّه ِ ما هذا و هذا جاري .
مرگ بهتر است از ننگ

و ننگ سزاوارتر از آتش [دوزخ] است
به خدا سوگند كه نه ننگ را به خود راه دهم، نه آتش را .

امام هادى عليه السلام :

 مَن هانَتْ علَيهِ نَفسُهُ فلا تَأمَنْ شَرَّهُ .
 هر كه براى خود ارزشى قائل نباشد، از شرّش ايمن مباش .

مؤمن را نشايد كه خود را خوار سازد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أقَرَّ بالذُّلِّ طائعاً فَلَيسَ مِنّا أهلَ البيتِ .
هر كه آزادانه، خوارى و زبونى را بپذيرد از ما خاندان نيست .

امام حسين عليه السلام ـ به لشكر يزيد در روز عاشورا ـ فرمود :

ألا إنَّ الدَّعِيَّ ابْنَ الدَّعِيِّ قد رَكَزَ بينَ اثنتَينِ بينَ القِلَّةِ (السّلّة) و الذِّلَّةِ ، و هَيْهاتَ ما آخُذُ الدَّنِيَّةَ ، أبَى اللّه ُ ذلكَ و رسولُهُ ، و جُدودٌ طابَت ، و حُجُورٌ طَهُرَت ، واُنُوفٌ حَمِيَّةٌ ، و نُفوسٌ أبِيَّةٌ ، لا تُؤثِرُ مَصارِعَ اللِّئامِ على مَصارِعِ الكِرامِ .
هلا! اين فرزندْ خوانده (زنا زاده) پسر فرزندْ خوانده مرا ميان دو امر مخيّر كرده است : ميان شمشير و ذلّت . اما هيهات كه من تن به ذلّت و پستى دهم . خدا و رسول او و نياكان پاكيزه و دامنهاى پاك [كه مرا پرورده] و دلهاى غيرتمند و جانهاى والا و بزرگ منش ، خوارى را نپذيرند و هلاكت زبونانه را بر كشته شدن شرافتمندانه ترجيح ندهند .

امام زين العابدين عليه السلام :

 ما يَسُرُّني بِنَصيبِي مِنَ الذُّلِّ حُمرُ النَّعَمِ .
 حتى اگر شتران سرخ موى به من دهند حاضر نيستم تن به كمترين خوارى سپارم .

امام صادق عليه السلام :

 إنَّ اللّه َ تَبارَكَ و تعالى فَوَّضَ إلى المؤمنِ كُلَّ شيءٍ إلاّ إذلالَ نَفسِهِ .
خداوند تبارك و تعالى اختيار هر كارى را به مؤمن داده است ، مگر اختيار خوار كردن خويشتن را .

مشكاة الأنوار ـ به نقل از داوود رقى ـ : از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مى فرمود :

 لا يَنبَغي للمؤمنِ أن يُذِلَّ نفسَهُ ، قيلَ لَهُ : و كيفَ يُذِلُّ نَفسَهُ ؟ قالَ : يَتَعَرَّضُ لِما لا يُطيقُ .
مؤمن را نشايد كه خويشتن را خوار سازد . عرض شد : چگونه خود را خوار مى سازد؟ فرمود : دست به كارى مى زند كه توانش را ندارد و بدين سان خود را خوار و سرافكنده مى كند .

مشكاة الأنوار ـ به نقل از مفضّل بن عمر ـ : امام صادق عليه السلام فرمود :

لا يَنبَغي للمؤمنِ أن يُذِلَّ نفسَهُ ، قلتُ : بِما يُذِلُّ نفسَهُ ؟ قالَ : يَدخُلُ فيما يَعتَذِرُ مِنهُ .
 سزاوار نيست كه مؤمن خود را خوار و زبون سازد ، پرسيدم : چگونه خود را خوار مى كند؟ فرمود : دست به كارى زند كه موجب عذر خواهى شود .

عوامل خوار كننده

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا ضَنَّ الناسُ بالدِّينارِ و الدِّرهَمِ و تَبايَعُوا بالعِينَةِ و تَبِعُوا أذنابَ البَقَرِ و تَرَكُوا الجِهادَ في سبيلِ اللّه ِ ، أدخَلَ اللّه ُ علَيهِم ذُلاًّ لا يَرفَعُهُ عَنهُم حتّى يُراجِعُوا دِينَهُم .
 هر گاه مردم به دينار و درهم بخيل شوند (انفاق نكنند) و مبادله عينه .حديث كنند و دنبال گاو و گوسفند خود روند و جهاد در راه خدا را وا گذارند ، خداوند آنان را به خوارى افكند و طوق ذلّت را از گردنشان برندارد مگر آن گاه كه به دين خود برگردند .

امام على عليه السلام :

الناسُ مِن خَوفِ الذُّلِّ مُتَعَجِّلُو الذُّلِّ .
مردم از ترس خوارى به سوى خوارى مى شتابند .

امام على عليه السلام :

 الطَّمَعُ أحَدُ الذُّلَّينِ .
طمع، يكى از دو خوارى است .

امام على عليه السلام :

رَضِيَ بِالذُّلِّ مَن كَشَفَ عن ضُرِّهِ .
كسى كه از گرفتارى خود پرده بردارد ، به خوارى تن داده است .

امام على عليه السلام :

مَنِ اعتَزَّ بغَيرِ اللّه ِ أهلَكَهُ العِزُّ .
هر كه بجز از خدا عزّت جويد، آن عزّت او را به هلاكت افكند .

امام على عليه السلام :

 كُلُّ عِزٍّ لا يُؤَيِّدُهُ دِينٌ مَذَلَّةٌ .
هر عزّتى كه دين تأييدش نكند ، خوارى است .

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه : خوارى چيست؟ ـ فرمود :

 الفَرَقُ عِندَ المَصدُوقَةِ .
ترس در برابر حقيقت .

امام زين العابدين عليه السلام :

 هَلَكَ مَن لَيسَ لَهُ حكيمٌ يُرشِدُهُ ، و ذَلَّ مَن لَيسَ لَهُ سَفيهٌ [سيفه] .حديث يَعضُدُهُ
 هر كس خردمندى نداشته باشد كه ارشادش كند، تباه شود و هر كس نابخردى ( شمشيرش) .حديث نباشد كه حمايتش كند، خوار گردد .

امام باقر عليه السلام :

لا ذُلَّ كَذُلِّ الطَّمَعِ .
هيچ خوارى اى چون خوارى طمع نيست .

امام صادق عليه السلام :

مَن أحَبَّ الحياةَ ذَلَّ .
هر كه شيفته زندگى شود، خوار گردد .

امام صادق عليه السلام :

 الرجُلُ يَجزَعُ مِنَ الذُّلِّ الصغيرِ فَيُدخِلُهُ ذلكَ في الذُّلِّ الكبيرِ
 آدمى از خوارى كوچك بيتابى مى كند و همين او را به خوارى بزرگ مى كشاند .

امام صادق عليه السلام :

تَركُ الحُقوقِ مَذَلَّةٌ ، و إنَّ الرجُلَ يَحتاجُ إلى أن يَتَعَرَّضَ فيها لِلكِذْبِ .
وا گذاشتن حقوق (وظايف) خوارى مى آورد و انسان در حالت ذلّت مجبور به دروغ گفتن مى شود .

بحار الأنوار ـ به نقل از جابر بن عون ـ :

 قال رجل لجعفر بن محمّد عليهما السلام : إنّهُ وَقَعَ بَيني و بَينَ قَومٍ مُنازَعَةٌ في اُمورٍ ، و إنّي اُرِيدُ أن أترُكَهُ فيُقالُ لي : إنّ تَركَكَ لَهُ ذُلٌّ، فقالَ جعفر بن محمّد عليهما السلام : إنّ الذليلُ هو الظالِمُ .
 مردى به امام صادق عليه السلام عرض كرد : ميان من و عدّه اى بر سر چيز هائى اختلاف پيش آمده است و مى خواهم از آن دست بردارم ، اما به من گفته مى شود : دست كشيدن از آن مايه خوارى است ، حضرت فرمود : آن كه خوار است ستمگر است [نه تو] .

كشف الغمة : در نقلى آمده است :

و في نَقلٍ : شَكا إلى أبي عَبدِ اللّه ِ عليه السلام رجُلٌ جارَهُ فَقالَ : اِصبِرْ عَليهِ ، فقالَ : يَنسُبُنِي الناسُ إلى الذُّلِّ ، فقالَ : إنّما الذليلُ مَن ظَلَمَ .
مردى از همسايه خود به امام صادق عليه السلام شكايت كرد . حضرت فرمود : تحمّلش كن . عرض كرد : مردم مرا به زبونى متّهم مى كنند . حضرت فرمود : زبون كسى است كه ظلم مى كند .

زبونترين انسان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أذَلُّ الناسِ مَن أهانَ الناسَ .
زبونترين مردم كسى است كه مردم را خوار كند .

امام على عليه السلام ـ آنگاه كه از ايشان سؤال شد : خوارترين خوارى چيست؟ ـ فرمود :

الحِرصُ عَلى الدنيا
آزمندى به دنيا .
 

میزان الحکمه،جلد چهارم