اقدامات پیامبر (ص) برای اصلاح مفاسد اجتماعی شهر مدینه

بعد از هجرت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مدينه پايتخت مقدس‏ترين، دادگسترترين، زيباترين و آزادترين حكومت تاريخ بشر گرديد و تمامى طوايف با هم متحد شدند و پايه تمدنى بس بزرگ، عالم‏گير و جاويدان ريخته شد كه شعاع آن تا به امروز در سراسر گيتى مى‏ درخشد.

پیامبر با ورود به شهر یثرب که بعدها مدینه النبی نامیده شد، پیامبر برای پاک کردن فضای غبارآلود جامعه مدینه، که آغشته از افکار و خرافات جاهلی عربی بود؛ اقدامات وسیعی را انجام داد، گاهی این اقدامات برای جامعه آن روز که خرافات جاهلی بر روی آن سایه افکنده بود گران بود و لذا از قبول آن امتناع می ورزریدند.

اصلی ترین اقدام پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در این خصوص اصلاحات فردی بود چرا که به نوعی هنگامی که فرد با خدای خود توانسته باشد ارتباط خوبی داشته باشد با خانواده  و در اجتماع نیز فردی موفق خواهد بود.

جامعه آن روز مدینه نیز که در آن بت پرستی رواج داشت و دین رایج بت پرستی به شمار میر فت، ظهور آیئنی جدید و با دستورات الهام بخش می توانست تسلی بخش فردی باشد که در پرستش بت های خود به نوعی سردرگمی رسیده بود و گاهی با خود فکر می کرد که چرا بت های که به نوعی خداهای او به شمار می آمدند ،دعای او را مستجاب نمی کنند. پیامبر به چنین جامعه ای وارد شود و اولین اقدام وی سعی درپاک وبی آلایش کردن افراد از رسوم غلط و باورها و آیین غلط بت پرستی بود. اما علاوه براین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اقدمات اجتماعی متعددی نیز برای اصلاح مفاسد اجتماعی به انجام رساند . که در اینجا فهرست وار به ذکر آنها می پردازیم:

الف) تعیین مکان بدون در نظر گرفتن وضعیت مالی

از زمانی که زمزمه آمدن پیامبر (صلی اله علیه و آله) به مدینه شنیده شد تا هجرت ایشان به مدینه،  تصور عامه بر این بود که پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مکانی سکونت می کنند که از لحاظ مکانی در بهترین نقطه شهر قرار گرفته باشد و مکانی مجلل و سرشار از همه امکانات باشد. در تصور هیچ کس نمی گنجید پیامبر این چنین محل سکونت خود را انتخاب می کند. و این اقدام پیامبر نهی تجمل و ثروت بود. پیامبر با این اقدام خود نشان داد که در اسلام مهم انسان وارزش انسان است نه تجملات ،نه بزرگ قبیله بودن، نه ثروتمند بودن و یا بر تخت پادشهای تکیه زدن. نکته ای که تا آن روز کمتر به آن توجه می شد.

ب) خواندن نماز جمعه

يكى از اهداف اجتماعى اسلام [يا اوّلين گام در ساختن جامعه اسلامى‏] تهذيب يكايك افراد است تا از مجموع آنها واحدهاى سازگارى تشكيل يابد كه در نهايت جامعه را به وجود مى ‏آورد. براى تحقّق چنين هدفى است كه عبادتهاى گوناگون تشريع شده و احكام خاصّى براى آنها معيّن و به مورد اجرا گذاشته شده است تا جامعه از ناپاكيها پيراسته شود و نيكان از آسيب شرآفرينى بدان در امان بمانند.( خاتم پيامبران صلى الله عليه و آله و سلم ،ج‏2،ص:240)

به همين سبب از جمله نماز تشريع شده است، عبادتى كه خداوند در مورد ثمره و نتيجه واقعى آن مى‏ فرمايد:

«نماز [انسان را] از فحشاء و منكر باز مى ‏دارد و ياد خداوند [از هر چيزى‏] برتر و والاتر است» «عنکبوت، 45».

ج) بناى مسجد مدينه‏؛ دعوت به توحید و یکتاپرستی

در جامعه جاهلی عرب آن روز که قدرت حرف اول را می زد و هرکسی زور بیشتری داشت به تناسب از رفاه و حمایت های اجتماعی بیشتر برخوردار می شد،پیامبر(صلی الله علیه و آله) با احداث مسجد در مدینه به آنها اثبات کرد که نظم و فروتنی و ارزش انسانها  حرف اول را می زند نه پول و ثروت و جاه و مقام . همه بایستی در برابر خدای متعال فروتن باشند.

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با بنای مسجد چندین اقدام را با هم  انجام داد:

دعوت به توحید و یکتاپرستی