نکاتی از مقام معظم رهبری درباره عاشورا

عاشورا، چرا؟

چرا عاشورا اتفاق افتاد؟ ریشه  درچه مسائلی داشت؟ چه درسها وپیامهایی دارد؟

برای رسیدن به پاسخ این سؤالها باید جریان عاشورا را بازشناسی کنیم تا بتوانیم حقیقت آن را دریافته، ازآموزه هایش بهره گیریم.

در نوشته پیش رو سعی مان بر ایناست تا به گوشه ای از دیدگاه ها ونظریات ولی امر مسلمین حفظه اللّه دراین باره اشاره کنیم.

بدون شک، این جریان را باید بزرگ ترین مصیبت دانست؛ فاجعه ای بس بزرگ و تکان دهنده و بی نظیر که روح هر آزاداندیشی را آزرده خاطرمی کند؛ همچنان که در زیارت عاشورامی خوانیم: «لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَجَلَّتْ وَعَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ؛ اما چگونه کار به اینجارسید که بزرگ ترین فاجعه انسانی به دست شقی ترین افراد بر ضد برترین افراد، یعنی آل اللّه روی داد. به تعبیرمقام معظم رهبری (مدّظلّه العالی) «جادارد ملت اسلام فکر کند که چرا پنجاه سال بعد از وفات پیغمبر صلی الله علیه و آله کار کشوراسلامی به جایی رسید که همین مردم مسلمان از وزیرشان، امیرشان ،سردارشان، عالمشان، قاضی شان، قاری شان گرفته، در کوفه و کربلا جمع بشوند و جگرگوشه همین پیغمبر صلی الله علیه و آله را با آن وضع فجیع به خاک و خون بکشند؟

آدم باید به فکر فرو برود که چرا این گونه شد؟... کار به جایی برسد که جلوی چشم مردم، حرم پیامبر صلی الله علیه و آله را بیاورند توی کوچه و بازار، به آنها تهمت خارجی بزنند.»

تهی شدن جامعه از معنویت

ایشان به مسئله عاشورا، فقط ازبعد یک حادثه و واقعه و یک حماسه معمولی نگاه نمی کند؛ که بعد ازگذشت، به بوته فراموشی سپرده شود، بلکه در دیدی عالمانه، هوشیارانه ومآل اندیشانه به چرایی آن واقعه عظیم و تحلیلش می پردازد و می فرماید:

«عبرت اینجاست که چه کار کنیم[تا] جامعه آن گونه نشود. ما باید بفهمیم آنجا چه شد که جامعه به اینجا رسید...هیچ کس تصور هم نمی کرد؛ اما همین حادثه باورنکردنی، همین حادثه عجیب و حیرت انگیز اتفاق می افتد.چه کسانی کردند؟ همانهایی که به خدمتش می آمدند و سلام و عرض اخلاص هم می کردند. این یعنی چه ؟ معنایش این است که جامعه اسلامی درطول این پنجاه سال، از معنویت وحقیقت اسلام تهی شده است؛ظاهرش اسلامی است؛ اما باطنش پوکشده است. خطر اینجاست. نمازها برقرار است، نماز جماعت برقراراست، مردم هم اسمشان مسلمان است و عده ای هم طرفدار اهل بیت اند!»

جداشدن از سرچشمه زلال امامت

رهبر فرزانه انقلاب، این مسئله رایک نزاع شخصی و قبیلگی نمی داند؛بلکه آن را یک جریانی انحرافی می داند که بعد از رحلت رسول اللّه صلی الله علیه و آله شروع شد و در روز عاشورا به منصه ظهور نشست.

این حادثه، معلول یکسری علتها و زمینه هایی است که نقطه آغازین آن،ماجرای سقیفه است. مرحوم نیّرتبریزی با اشاره به همین مطلب، چنین سروده است:

کانکه طرح بیعت شورا فکندخود همانجا طرح عاشورا فکند

چرخ در یثرب رها کرد از کمان تیر، کاندر نینوا شد بر نشان

انحراف مسیر رهبری پس ازرسول اللّه صلی الله علیه و آله و جدایی مسیر خلافت از سرچشمه زلال امامت، امت وجامعه اسلامی را به آفت هایی دچار کرد.در نتیجه کم کم جامعه اسلامی از مسیرترسیم شده رسول اکرم صلی الله علیه و آله دور شد وفاصله ها میان آن مدینه فاضله که خاتم انبیا صلی الله علیه و آله تأسیس کرده بود با جامعه آن روز پدید آمد. کسانی به قدرت رسیدند که خلافت اسلامی رابه پادشاهی و سلطنت تبدیل کرده واجتماع مسلمانان را از ارزشها دور وتهی کردند. آنان، خطوط اصلی ومعیارهای اصیل این دین مبین راتضعیف و ارزشهای جاهلی را کهپیامبر صلی الله علیه و آله کنار زده بود، دوبارهجایگزین کردند.

گمراهی و انحرافِ عمومی

رهبر اندیشمند انقلاب که خوددردْآشنای امت اسلامی اند، به این پرسشها با آیه ای از قرآن کریم پاسخ می فرماید: «فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَوةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَوَ تِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا »؛ «پس از آنان، فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز راتباه کردند و از شهوات پیروی نمودند و بزودی [مجازات] گمراهی خود راخواهند دید.» ایشان با توجه به آیهفوق، دو عامل را از عوامل اصلی این گمراهی و انحرافِ عمومی دانسته، آن دو را چنین بیان می کند:

«یکی دور شدن از ذکر خدا که مظهر آن نماز است؛ یعنی فراموش کردن خدا و معنویت و جدا کردن حساب معنویت از زندگی وفراموش کردن توجه و ذکر و دعا وتوسل و توفیق از خدای متعال و توکل بر خدا و کنار گذاشتن محاسبات خدایی از زندگی و عامل دوم «اتَّبَعُواالشَّهَوات» است؛ یعنی دنبال شهوترانیهاو هوسها و در یک جمله «دنیاطلبی»رفتن به فکر جمع آوری ثروت و مال بودن و التذاذ و به دام شهوات دنیاافتادن و اصل دانستن اینها وفراموش کردن آرمانها. این درد اساسی و بزرگ است و ما هم ممکن است بهاین درد دچار شویم.»

کوتاهی خواص از انجام رسالت خویش

نکته مهم این است که از مهم ترین زمینه سازهای قیام امام حسین علیه السلام کوتاهی خواص از انجام رسالتشان بود؛ همچنان که سالار شهیدان درباره کوتاهی ها و سستی ها و سهل انگاریهای عالمانِ درباری و خواصی که سکوت را اختیار کرده بودند، بیانی توبیخ آمیزو تلخ دارد و به آنان می فرماید:

«شما بادیدن عهد الهی که شکسته می شود فریاد برنمی آورید و با ستمگران بامداهنه و سازشکاری رفتار می کنید...شما ستمکاران را بر خود چیره ساختید و کارها را به دست آنان سپردید... فرار شما از مرگ به سببدل بستن به این زندگی ناپایدار بود. درنتیجه، مستضعفان را به دست ستمگران سپردید.»

مقام معظم رهبری نیز نقش خواص را در ساختن تاریخ بسیار مهممی داند و درباره کوتاهی خواص ازانجام رسالت خویش و نتیجه سکوت آنها چنین می فرماید:

«اگر کسانی که برای جانشان راه خدا را ترک می کنند،آنجا که باید حق بگویند نمی گویند،چون جانشان به خطر می افتد از ترس جان و از ترس از دست دادن مال و ازترس دادن مقام و پست از ترس منفورشدن، و تنها ماندن، حاضرمی شوند حاکمیت باطل را قبول کنند ودر مقابل باطل نمی ایستند و از حقطرفداری نمی کنند، وقتی که این طورشد، آن وقت، دیگر «حسین بن علی»ها به مسلخ کربلا خواهند رفت،به قتلگاه کشیده خواهند شد، یزیدها بر سر کار می آیند، امامت به سلطنت تبدیل می شود و... وقتی امام حسین علیه السلام قیام کرد؛ خیلی از همین خواص، پیش امام حسین علیه السلام نیامدند تابه او کمک کنند... .

تصمیم گیری خواص در وقت لازم، تشخیص خواص در وقت لازم ، گذشت خواص از دنیا در لحظه لازم ، انحراف مسیر رهبری پس از رسول اللّه صلی الله علیه و آله وجدایی مسیر خلافت ازسرچشمه زلال امامت ، امت و جامعه اسلامی را به آفتهایی دچار کرد اینهاست که تاریخ را نجات می دهد،ارزشها را حفظ می کند.»

بزرگان هر جامعه ای باید حق وباطل را بشناسند و جانانه از حق دفاع کنند. عوام هر جامعه ای نیز دنباله روخواص اند و راه آنها را ادامه می دهند؛از این روست که اگر خواص ساکت نشستند و کم کاری کردند، گناهشانبس بزرگ خواهد بود.

چه کنیم که عاشورا تکرار نشود؟

اوّل :

اینکه با درسهای عاشورا وپیام های آن آشنا شویم و آنها را به کاربندیم؛ پیامهای آن عاشورایی که دانشگاهی بزرگ و مکتبی انسان سازاست.

دوم :

اینکه بدانیم عاشورا غیر ازدرس، یک صحنه عبرت است و به قول ولی امر مسلمانان (مدّظلّه العالی):«انسان باید در این صحنه نگاه کند تاعبرت بگیرد. عبرت گیری از عاشورااین است که نگذاریم روح انقلاب وفرزندان انقلاب در جامعه منزوی شوند.»

سوم :

اینکه بصیرت داشته باشیم که مقام معظم رهبری (مدّظلّه العالی)فرمود:

«بی بصیرت ها بدون اینکه بدانند،فریب می خورند و در جبهه باطل قرارمی گیرند.»

منبع: مبلغان - دی و بهمن 1387 - شماره 111