داستانهای ائمه: امام صادق (ع): عدالت در علاقه و محبّت به زنان

روزى ابن ابى العوجاء از هشام بن حكم (از شاگردان امام جعفر صادق عليه السلام )، پرسيد: آيا خداوند متعال حكيم و به همه امور و مسائل دانا است؟
پاسخ داد: آرى، او حكيم ترين و داناترين حكيمان و عالمان است.
پرسيد: آيه قرآن فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْني‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ ...(1) كه مى فرمايد: آنچه از زنان مورد علاقه شما قرار گيرد مى توانيد تا چهار زن ازدواج نمائيد و اگر نتوانستيد بين آن ها عدالت نمائيد، به يك نفر اكتفا كنيد، آيا ضرورى و حتمى است؟
هشام گفت: بلى، سپس پرسيد: پس اين آيه قرآن وَ لَنْ تَسْتَطيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّساءِ ...(2) كه مى فرمايد: هرگز نخواهيد توانست بين زنان به عدالت رفتار نمائيد، آيا با آيه قبل منافات ندارد؟
اگر خداوند، حكيم است؛ پس چرا دو سخن مخالف و ضدّ يكديگر در يك موضوع ايراد مى نمايد؟
هشام از دادن پاسخ صحيح ساكت ماند؛ و سريع به سمت منزل امام صادق عليه السلام حركت نمود و چون به مدينه رسيد و بر آن حضرت وارد گرديد، امام عليه السلام فرمود: چه عجب، الا ن كه موقع حجّ نيست، چطور اين جا آمده اى؟!
هشام گفت: به جهت يك مشكل علمى كه ابن ابى العوجاء از من سؤال نمود و نتوانستم جواب آن را بگويم، به حضور شما آمدم؛ و سپس داستان را به طور مشروح براى حضرت تعريف كرد.
حضرت فرمود: در رابطه با آيه اوّل، مقصود مصارف و مخارج زن مى باشد يعنى اگر امكانات مالى برايتان فراهم بود و مايل بوديد، مى توانيد تا چهار زن را ازدواج نمائيد؛ وگرنه بيش از يكى حقّ نداريد.
و امّا نسبت به دوّمين آيه قرآن، مقصود علاقه و محبّت است، كه امكان ندارد مردى نسبت به تمام همسران خود يك نوع ابراز علاقه و محبّت داشته باشد.
بنابراين در اين جهت، رعايت عدالت امكان ندارد، برخلاف آيه اوّل كه امكان عدالت هست و مى توان براى هر كدام يك نوع لباس، منزل، خوراك و... تهيّه و در اختيار آن ها قرار داد.
بعد از آن هشام از حضرت صادق عليه السلام خداحافظى كرد و چون نزد ابن ابى العوجاء آمد و جواب حضرت را بازگو نمود، ابن ابى العوجاء گفت: به خدا قسم! اين جواب از خودت نمى باشد.(3)

1-سوره نساء: آيه 3.

2- سوره نساء: آيه 129.

3- اعيان الشّيعة : ج 1، ص 662.