امام موسی کاظم (ع) و اخلاق جمعی

 بیشتر ما از زمان ولادت ،شهادت، دوران زندگی ائمه معصومین (علیهما السلام) اطلاعات کم و بیش داریم ولی در مورد سبک زندگی آنان و اینکه آنان چگونه با اطرافیان خود برخورد می کردند، اطلاع چندانی نداریم. در جامعه مدرن امروزی، نبود توجه کافی به این الگوهای اخلاقی  موجب شده که  در جامعه امروزما ارزشهای اخلاقی جای خود را کم کم از دست داده است  و ضد ارزشها جایگزین  آن شده است.در سالروز ولادت امام موسی کاظم (علیه السلام)  و با تاسی از ایشان در برخودشان با اجتماعی که در آن زندگی می کردند،  برآن شدیم تا  سخنان گوهربار امام موسی کاظم(علیه السلام) در مورد اخلاق جمعی را  بیان کنیم تا به عنوان دستورالعملی در زندگی روزمره خود بکار گیریم.

دستورالعمل امام موسی کاظم (علیه السلام) در اخلاق جمعی

• محبت و مهرورزی

اهل زمين تا هنگامى كه به يك ديگر محبت بورزند و اداء امانت كنند و به حق عمل نمايند مورد رحمت هستند

• دوری از دروغگویان

از كسانى كه دائما در حال دشمنى با يك ديگرند و از دروغگويان دورى كنيد، زيرا آنان آنچه را كه بدان امر شده ‏اند ترك كرده‏ اند. اى ابو عبيد! با مردم به اخلاق خودشان معاشرت كنيد، و در اموالشان توسعه دهيد. اى ابو عبيد! ما مرد را عاقل نمى دانيم مگر آنكه روش سخن گفتن ديگران را بشناسد، سپس اين آيه را تلاوت فرمود:(خواهيم شناخت آنان را در اشتباه گفتار).

• انجام کار خیر و پذیرش عذرخواهی

امام‏ كاظم‏ عليه السّلام از پدر و جد بزرگوارش عليهم السّلام نقل مى‏ كند كه: امام زين العابدين عليه السّلام دست جدم را گرفت و فرمود: پسر عزيزم! هر كه از تو طلب كار خير نمود برايش انجام بده، اگر اهل آن است كار خوبى انجام گرفته، و اگر هم اهل آن نيست تو انجام وظيفه كرده ‏اى، و اگر مردى از طرف راستت به تو دشنام داد و سپس به سوى چپت گرديد و از تو عذر خواست عذرش را بپذير.

•  گفتن حق

 فلانى! حق بگو گرچه هلاك تو در آن باشد، زيرا نجات تو در آن است، و باطل را رها كن اگر چه نجات تو در آن باشد، زيرا هلاك تو در آن است.

• خوش خلقی

امام كاظم عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نقل كند كه فرمود: خوش خلقى دوستى را پايدار كند، و خوشرويى كينه را از بين مى ‏برد.

امام كاظم عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله نقل فرمايد كه: سريعترين ثوابها كه بر كارهاى نيك داده مى‏شود مربوط به خوشرفتارى با مردم است، و كيفر ظلم و ستم از هر شرّى زودتر داده مى ‏شود، و همين عيب براى انسان بس كه ببيند از مردم آنچه را از خود چشم مى‏پوشد، و مردم را به آنچه نمى‏تواند ترك كند سرزنش نمايد، و همنشين خود را در حالى كه براى خودش سودى ندارد اذيت كند.

• دادن صدقه و انفاق

با صدقه دادن روزى خود را نازل كنيد، كسى كه يقين دارد آنچه را انفاق كند جايش بر مى ‏گردد نفسش به صدقه دادن با سخاوت مى‏شود، بپرهيز از جلوگيرى از حق در حالى كه دو برابر آن را در راه باطل انفاق مى ‏كنى^.[1]

• شوخی های به موقع

به ابو الحسن امام كاظم‏ (ع) عرض كردم فدايت شوم عدّه ‏اى با هم هستند و شوخى مى ‏كنند و مى‏ خندند، امام فرمود: اشكال ندارد اگر در آن نباشد؛ فهميدم منظور امام اين است كه در آن شوخى، فحش و هرزه گويى نباشد. سپس فرمود: عرب صحرانشينى هديه‏اى براى پيامبر (ص) آورد، و به پيامبر (ص) عرض كرد: پول هديه مرا بدهيد، رسول خدا (ص) خنديد، و هنگامى كه غمگين مى ‏شد مى‏ فرمود: آن عرب چه شد؟ اى كاش به نزد ما مى ‏آمد.[2]

نکته آخر

همیشه نباید منتظر شروع از طرف دیگران باشیم و بگوییم بقیه باید درست شوند تا ما درست شویم. یکبار نیز ما باید به عنوان شروع کننده باشبم و ما اخلاق خود را درست کنیم تا بقیه نیز بعنوان یک جوان شیعی ما را به عنوان الگو قرار داده و در راه اصلاح خود قدم بردارند.