بازی‌هایی برای تقویت مهارت گفتاری کودکان

آیا کودک تان از لحظه ای که بیدار می شود مدام حرف می زند و فقط موقعی از حرف زدن می افتد که خوابیده است یا اینکه از نوع ساکت و صامت است و خیلی حرف نمی زند؟ حالا از تمایل ذاتی او کم حرف یا پر حرف که بگذریم، شما می توانید در پرورش مهارت های گفتاری کودک تان نقش مهمی را ایفا کنید، چون یادگیری این مهارت هم مثل مهارت های ریاضی و خواندن، با تمرین و ممارست آسان تر می شود. در وهله اول باید یک شنونده واقعی و در عین حال فعال باشید، صرف شنیدن حرف های کودک تان کافی نیست، بلکه باید از او سوال بپرسید، اظهارنظر کنید و با هم وارد بحثو گفتگو شوید، به طوری که کودک تان در مکالمه و برقراری ارتباط کلامی کم کم مهارت های لازم را کسب کند. حال در ادامه به برخی از بازی ها و فعالیت هایی اشاره می کنیم که به کمک آنها می توانید به تقویت مهارت های گفتاری کودک تان کمک کنید. از آنجایی که شیوه های یادگیری بچه ها با هم فرق می کند، این بازی ها براساس سبک یادگیری تنظیم شده اند، پس خودتان را در انحصار یک گروه از بازی ها قرار ندهید و کودک تان را هم وادار به انجام فقط یک بازی نکنید.

برای کودکانی که شنیداری(از راه گوش) یاد می گیرند…

هر وقت نزد کودک تان هستید، با هم حرف بزنید. درباره خبر جالبی که به تازگی آن را جایی خوانده اید با کودک تان صحبت کنید، درباره گفتگویی که با یکی از دوستان تان داشته اید، حرف بزنید یا وقتی با هم به خرید لباس می روید، درباره خریدهایی که سابقاً با مادرتان انجام می دادید، حرف بزنید. شاید ظاهر امر این طور نشان بدهد که کودک تان به حرف های شما توجهی نمی کند، اما مطمئن باشید که او توجه می کند و حواسش به حرف های شماست. هر زمان هم دیدید که او عین جمله های شما را هنگام صحبت کردن با کس دیگری تکرار می کند، اصلاً تعجب نکنید!… و نکته آخر اینکه بچه ها ذاتاً مقلد هستند، پس مراقب حرف زدن تان باشید!

سوالات چند جوابی بپرسید. از کودک تان سوالاتی بپرسید که به یک یا دو کلمه جواب محدود نشوند. مثلاً اگر بپرسید: «امروز در مدرسه چکار کردی؟» او می تواند جزئیات زیادی را در قالب جواب به شما تحویل دهد و اگر شما از میان همان جواب ها هم سوالاتی را مطرح کنید، دامنه این گفتگو وسیع تر خواهد شد، اما وقتی بپرسید: «آیا امروز در مدرسه بازی کردی؟» او با یک جواب بله یا نه، این گفتگو را تمام خواهد کرد. هنگامی که کودک تان مشغول جواب دادن به سوالات شماست، با اشتیاق به حرف هایش گوش کنید. او احتمالاً توضیحاتی پیش پا افتاده خواهد داد که شاید حوصله شما را سر ببرد، اما شما سراپا گوش باشید، چون همین توضیحات به ظاهر کم اهمیت برای او مهم هستند، ضمن آنکه ممکن است این گفتگو در ادامه برایتان لذتبخش هم بشود.

صدای کودک تان را ضبط کنید. کودک تان از شنیدن صدای خودش لذت می برد، خصوصاً هنگامی که متوجه می شود دیگران صدای او را چگونه می شنوند. این صداهای ضبط شده را جایی محفوظ نگاه دارید تا سال ها بعد با مرور کردن و شنیدن شان خاطرات دوران خردسالی کودک تان زنده شود.

یک داستان قدیمی بخوانید. یکی از کتاب های کنه و قدیمی کودک تان را بیرون بیاورید و آن را با صدای بلند بخوانید، بعد در بعضی از قسمت های کلیدی داستان سکوت کنید و از کودک تان بخواهید ادامه آن را بگوید یا اینکه عمداً برخی جزئیات کلیدی آن را تغییر دهید و ببینید آیا او اشتباهات شما را تصحیح می کند یا نه؟

یک گزارش کار بخواهید. موقع صرف شام یا زمانی که اعضای خانواده دور هم جمع شده اند، از کودک تان بخواهید داستان آخرین کتابی را که خوانده، خلاصه وار بگوید، بعد از دیگران بخواهید سوالاتی را مطرح کنند. آخر سر هم از کودک تان بپرسید که از کتاب خوشش آمده یا نه؟

از کودک تان بخواهید با صدای بلند بخواند. شما سال ها برای کودک تان کتاب خوانده اید و حالا نوبت اوست که برای شما کتاب بخواند. کتاب هایی را پیدا کنید که کوتاه بوده و او به راحتی بتواند آنها را بخواند. بدین ترتیب حوصله اش سر نمی رود.

برای کودکانی که بصری(از طریق چشم) یاد می گیرند…

از کودک تان فیلمبرداری کنید. برای هیجان بیشتر، لباس یکی از شخصیت های کتاب مورد علاقه کودک تان را به او بپوشانید تا نمایشش را اجرا کند، بعد با هم بنشینید و فیلم را نگاه کنید. از کودک تان درباره اجرایش سوال بپرسید و از نقش آفرینی و مهارت های سخنوری اش تعریف و تمجید کنید. اگر هم در اجرا اشتباهی کرده یا تپق زده بود، هرگز به رویش نیاورید و غر نزنید. هدف از این بازی، تقویت اعتماد به نفس کودک برای اجرا و برقراری ارتباط کلامی با دیگران است. قرار نیست که برای تمام دنیا نمایش اجرا کند!

از کودک تان بخواهید محتوای یک برنامه تلویزیونی را توضیح دهد. کودک تان آنقدر بزرگ شده که بتواند طرح کلی داستان و تضاد و تعارض های ان را تشخیص بدهد. بنابراین از او بخواهید داستان اصلی فیلم را تعریف کند، حتی می توانید از او بپرسید که چرا شخصیت اصلی داستان ناراحت یا عصبانی است.

از کودک تان بخواهید به کمک یک کتاب مصور بی کلام، داستان بگوید. این فعالیت برای کودکانی که در حال یادگیری مهارت خواندن هستند کارآیی فوق العاده دارد. این فعالیت نه تنها مهارت های کلامی کودک را تقویت می کند، بلکه خلاقیت او را به کار می اندازد.
 

روزهاي زندگي/ شماره ۴۴۰/ ويژه نوروز ۹۳/ نوشته: هولي هانک/ ترجمه: نوشين آهاري اسکويي/ صفحه ۶۸