جهاد در احادیث

سخت كوشى در فرمانبرى از خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اجْتَهِدوا في العملِ ، فإنْ قَصُرَ بِكُمُ الضَّعْفُ فكُفّوا عنِ المَعاصي .
در عمل بكوشيد و اگر از سخت كوشى در عمل نا توانيد، از گناهان خوددارى كنيد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا معشرَ المسلمينَ ، شَمِّروا فإنَّ الأمرَ جِدٌّ، و تأهَّبوا فإنَّ الرَّحيلَ قَريبٌ ، و تَزَوَّدوا فإنَّ السَّفَرَ بَعيدٌ، و خَفِّفوا أثْقَالَكُم ، فإنَّ وراءَكُم عَقَبةً كَؤُودا لا يَقْطَعُها إلاّ المُخِفُّونَ
اى مسلمانان! آستين بالا زنيد كه كار جدّى است، و آماده شويد كه رفتن نزديك است، و توشه برداريد كه سفر طولانى است و بارهايتان را سبك كنيد كه گردنه اى دشوار فرا روى داريد و جز سبكباران كسى نتواند از آن بگذرد.

امام على عليه السلام :

علَيكُم بالجِدِّ و الاجْتِهادِ ، و التّأهُّبِ و الاسْتِعدادِ ، و التَّزَوّدِ في مَنزِلِ الزّادِ ، و لا تَغُرّنّكُمُ الحياةُ الدّنيا كما غَرّتْ مَن كانَ قَبْلَكُم مِن الاُممِ الماضِيَةِ و القُرونِ الخالِيَةِ .
بر شما باد تلاش و سخت كوشى و مهيّا شدن و آماده گشتن و توشه برداشتن از سراى توشه (دنيا). مبادا زندگى دنيا شما را بفريبد چنان كه اقوام گذشته و نسلهاى پيشين را فريفت.

امام على عليه السلام :

طاعَةُ اللّه ِ سبحانَهُ لا يَحُوزُها إلاّ مَن بَذَلَ الجِدَّ ، و اسْتَفْرَغَ الجُهْدَ .
به طاعت خداوند سبحان دست نيابد مگر آن كه تلاش ورزد و نهايت كوشش خود را به كار گيرد.

امام على عليه السلام :

صابِروا أنفسَكُم على فِعلِ الطّاعاتِ ، و صُونوها عَن دَنَسِ السَّيّئاتِ، تَجِدُوا حَلاوةَ الإيمانِ .
در انجام طاعات ، خود را به شكيبايى وا داريد و نفْسهايتان را از پليدىِ گناهان به دور داريد تا حلاوت ايمان را بچشيد.

امام صادق عليه السلام :

أعْطُوا اللّه َ مِن أنفُسِكُم الاجْتِهادَ في طاعَتِهِ؛ فإنَّ اللّه َ لا يُدرَكُ شَيءٌ مِن الخَيرِ عِندَه إلاّ بطاعَتِهِ و اجْتِنابِ مِحارِمِهِ .
در طاعت خدا از جان هايتان مايه بگذاريد؛ زيرا هيچ يك از خوبيها (پاداشهايى) كه نزد اوست به دست نمى آيد، مگر با فرمانبرى از او و پرهيز از حرامهايش.

امام صادق عليه السلام :

اعْلَموا أنَّهُ لَيس بينَ اللّه ِ و بينَ أحَدٍ مِن خَلْقِهِ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ و لا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ و لا مَن دونَ ذلكَ مِن خَلْقِهِ كُلِّهِم إلاّ طاعَتُهُم لَهُ، فاجْتَهِدوا في طاعةِ اللّه ِ .
بدانيد كه ميان خدا و بندگانش نه فرشته مقرّبى واسطه شود نه پيامبر مرسلى و نه هيچ كس ديگر ، مگر طاعتشان از خداوند؛ پس در طاعت خدا بكوشيد.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه: كار خود را بر چه پايه اى استوار كرده اى؟ ـ فرمود :

على أرْبَعةِ أشْياءَ : عَلِمْتُ أنّ عَمَلي لا يَعْملُهُ غَيري فاجْتَهَدتُ··· .
بر چهار چيز: دانستم كه كار مرا كسى جز خود من انجام نمى دهد، از اين رو كوشيدم···

در راه خدا، چنان كه بايد ، جهاد كنيد

بحار الأنوار :در حديث معراج ـ درباره ويژگى اهل آخرت آمده است ـ :

في حديثِ المعراجِ ـ في صفةِ أهلِ الآخرةِ ـ : يُتْعِبونَ أنْفُسَهُم و لا يُريحونَها ، و إنّ راحَةَ أهلِ الجَنّة في المَوتِ ، و الآخِرَةُ مُسْتَراحُ العابِدينَ .
نفْسهاى خويش را به رنج در مى افكنند و طعم آسودگى به آنها نمى چشانند. همانا آسودگىِ اهل بهشت در مُردن است و آخرت، آسايشگاهِ خدا پرستان است.

جاهِدْ في اللّه ِ حَقَّ جِهادِهِ ، و لا تَأخُذْكَ في اللّه ِ لَوْمَةُ لائمٍ .
در راه خدا، چنان كه شايسته است جهاد كن و در راه خدا از سرزنش هيچ سرزنشگرى مهراس.

امام على عليه السلام ـ در وصف پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ فرمود :

 و لا عَرَضَ لَه أمْرانِ إلاّ أخَذَ بأشَدِّهِما .
هيچ گاه دو كار برايش پيش نمى آمد، مگر آن كه سخت ترينِ آن دو را بر مى گزيد.

سخت كوشترين مردم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أشَدُّ النّاسِ اجْتِهادا مَن تَرَكَ الذُّنوبَ .
سخت كوشترين مردم كسى است كه گناهان را فرو گذارد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أفْضَلُ الجِهادِ مَن أصْبَحَ لا يَهُمُّ بظُلْمِ أحدٍ .
برترين جهاد، جهاد كسى است كه صبح خود را با اين نيت آغاز كند كه به احدى ستم روا ندارد.

امام باقر عليه السلام ـ در پاسخ به كسى كه عرض كرد: من در عمل نا توانم و نماز و روزه كم به جا مى آورم اما سعى مى كنم جز حلال نخورم و جز با حلال نزديكى نكنم ـ فرمود :

 و أيُّ جِهادٍ أفْضَلُ مِن عِفَّةِ بَطْنٍ و فَرْجٍ ؟!
 چه جهادى برتر از پاك نگهداشتن شكم و شرمگاه؟!

امام صادق عليه السلام :

لا يَنْفَعُ اجْتِهادٌ لا وَرَعَ فيهِ .
كوششى كه با ورع و پاكدامنى همراه نباشد بى فايده است.

مجاهدت، كليد رسيدن است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن يُدْمِن قَرْعَ البابِ يَلِجْ .
هر كه پيوسته درى را بكوبد، سرانجام وارد شود.

امام على عليه السلام :

مَنِ اسْتَدامَ قَرْعَ البابِ وَ لَجَّ وَلَجَ .
هر كه پيوسته درى را بكوبد و سماجت ورزد، وارد شود.
 

امام على عليه السلام :

مَن بَذلَ جُهْدَ طاقَتِهِ بَلغَ كُنْهَ إرادَتِهِ .
هر كس تمام توان خود را به كار گيرد، به تمام خواسته خود برسد.
 

امام على عليه السلام :

مَن طَلبَ شَيئا نَالَهُ أو بَعْضَهُ .
هر كه چيزى را بجويد، به آن، يا بخشى از آن دست يابد.

موفقيت، همراه كوشش است

امام رضا عليه السلام :

سَبعَةُ أشياءَ بِغَيرِ سَبعةِ أشياءَ مِن الاسْتِهْزاءِ : مَنِ اسْتَغْفَرَ بلِسانِهِ و لَم يَنْدَمْ بقَلبِهِ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ، و مَن سَألَ اللّه َ التَّوفيقَ و لَم يَجْتَهِدْ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ ، و مَنِ اسْتَحْزَمَ و لَم يَحْذَرْ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ، و مَن سألَ اللّه َ الجَنّةَ و لَم يَصْبِرْ على الشَّدائدِ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ ، و مَن تَعَوّذَ باللّه ِ مِن النّارِ و لَم يَتْرُكْ شَهَواتِ الدُّنيا فقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ ، و مَن ذَكَرَ اللّه َ و لَم يَسْتَبِقْ إلى لِقائهِ فَقدِ اسْتَهْزأ بنَفْسِهِ .
هفت چيز است كه بدون هفت چيز ديگر مسخره آميز است: كسى كه به زبان خود استغفار كند اما در دلش [از گناه ]پشيمان نباشد خودش را مسخره كرده است، كسى كه از خدا بهشت بخواهد امّا در برابر سختيها شكيبا نباشد خود را به سخره گرفته است ، كسى كه خواهان موفقيت باشد امّا نكوشد خودش را به باد تمسخر گرفته است، كسى كه جوياى دورانديشى باشد امّا احتياط نورزد خودش را ريشخند كرده است، كسى كه از آتش دوزخ به خدا پناه برد امّا خواهشهاى دنيايى را رها نكند خود را به باد تمسخر گرفته است و كسى كه خدا را ياد كند ولى براى ديدار او نشتابد خود را ريشخند كرده است.

كوتاهى كردن در عمل

امام على عليه السلام :

لِسانُ المُقَصِّرِ قَصيرٌ .
زبانِ تقصيركار، كوتاه است.

امام على عليه السلام :

التَّقْصيرُ في العَملِ ـ لِمَنْ وَثِقَ بالثَّوابِ علَيهِ ـ غَبنٌ .
كوتاهى در عمل ـ براى كسى كه به پاداش دادن بر آن اطمينان دارد ـ زيان بار است.

امام على عليه السلام :

التَّفْريطُ مُصِيبةُ القادِرِ .
كوتاهى، آفت تواناست.

امام على عليه السلام :

مَن قَصّرَ في العَملِ ابْتَلاهُ اللّه ُ سبحانَهُ بالهَمِّ .
كسى كه در عمل كردن كوتاهى كند، خداوند سبحان او را به اندوه گرفتار سازد.

امام على عليه السلام :

مَن قَصّرَ في أيّامِ أمَلِهِ قَبْلَ حُضورِ أجَلِهِ فَقَد خَسِرَ عُمْرَهُ ، و ضَرَّهُ أجَلُهُ .
هر كه در روزگارِ اميدش [به كار و عمل] و پيش از فرا رسيدن اجلش كوتاهى كند، عمرش را باخته و مرگش مايه زيان اوست.
 

منبع: میزان الحکمه، جلد دوم