موسیقی حرام کدام است؟

آثار موسيقى‏
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِى لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ‏ ؛ «و برخى از مردم سخنان بيهوده را مى‏ خرند تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند». (لقمان، آيه 6)

موسیقی چیست؟

«غنا» در اصطلاح شرعى عبارت است از: «آوازى كه از حنجره آدمى بيرون آمده و در گلو چرخانده (چهچهه) شود و در شنونده حالت سرور و وجد ايجاد كند و مناسب با مجالس لهو و خوش‏گذرانى باشد». اما موسيقى به «صوت و آهنگى گفته مى‏ شود كه از آلات موسيقى، پديد آيد».

با بررسى كوتاه در قرآن و روايات و سخن روان شناسان، مى‏توان موارد ذيل را از فلسفه‏ هاى حرمت موسيقى دانست:

1. انسان را به فساد و فحشا گرايش مى‏ دهد.(در حديثى از نبى اكرم صلى الله عليه و آله آمده است:« الغِناءُ رُقِيَّةُ الزِّنا»؛« غنا نردبان زنا است»: بحارالانوار، ج 76، باب 99، الغناء.)
2. او را از ياد خدا غافل مى‏سازد. (در آيه 6 از سوره« لقمان» يكى از عوامل گمراهى از سبيل الهى« لهو الحديث» دانسته شده و« لهو» آن چيزى است كه انسان را به خودش آنچنان مشغول كند كه باعث غفلت و بازماندن از كارهاى مهم‏تر شود، و در روايات اسلامى از آن به« غنا» تفسير شده است: وسائل الشيعه، ج 12، باب 99، ابواب مايكتسب به.)
3. بر روان و اعصاب، تأثير سويى دارد. (تفسير نمونه، ج 17، ص 24)

توجه به چند نکنه در مورد غنا وموسیقی:

يكم. هر نوع آواز و آهنگى، حرام شمرده نمى‏ شود؛ بلكه تنها آهنگ‏هاى مناسب با مجالس لهو و فساد، مشمول حرمت است و گوش دادن به آهنگ‏هايى كه از اين مشخصه عارى بوده و يا مشكوك به نظر مى‏رسد، اشكال ندارد.
دوم. طرب و لهو، دو واژه كليدى است كه در باب غنا و موسيقى به كار مى‏رود.
«طرب» به حالت سبك وزنى و سبك عقلى گفته مى‏ شود كه در اثر شنيدن آواز يا آهنگ، در روان و نفس آدمى پديد مى‏ آيد و او را از حد اعتدال خارج مى‏كند.
اين امر تنها به حالت شادى اختصاص نمى‏ يابد؛ بلكه ممكن است از آهنگ‏هاى‏ غم و حزن آور نيز به دست آيد.  «لهو» سازگارى و هم‏نوايى آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش‏گذرانى است؛ بدين معنا كه ممكن است نغمه‏اى طرب‏ انگيز نباشد؛ ولى از نغمه‏ هايى باشد كه فقط در جلسات فاسقان و هواپرستان رايج باشد، به اين آهنگ لهوى مى‏ گويند و اگر از هر دو مشخصه (طرب و لهو) برخوردار باشد، به آن مطرب لهوى مى‏ گويند.
تمامى مراجع تقليد، «لهوى بودن» را جزء و قيد موسيقى حرام مى‏ دانند؛ ولى در قيد «طرب‏ انگيزى» اختلاف نظر دارند. (آيات عظام سيستانى، تبريزى، وحيد و مكارم، موسيقى لهوى را حرام مى ‏دانند؛ اگرچه طرب‏ انگيز نباشد.)
سوم. آلات موسيقى دو قسم است:
آلات مختص حرام؛
آلات مشترك.
«آلات مختص» به آلاتى از موسيقى گفته مى ‏شود كه نوعاً در لهو و لعب به كار مى‏ رود و منفعت حلالى در بر ندارد.
«آلات مشترك» به آلاتى از موسيقى گفته مى‏ شود كه هم براى منافع مشروع و حلال به كار مى ‏رود و هم براى منافع نامشروع و حرام.
استفاده از آلات مختص به هيچ وجه جايز نيست؛ ولى آلات مشترك بستگى به كيفيت نواختن آن دارد.
بيشتر مراجع تقليد (به غیر از آيات بهجت و صافى) استفاده از آلات مشترك را به طور مطلق حرام نكرده‏ اند؛ بلكه براساس كيفيت نواختن آن فتوا داده‏ اند.
 

منبع:

برگرفته از رساله دانشجویی(سید مجتبی حسینی)