دنیا در احادیث

 1- زندگى دنيوى :

علل الشرايع ـ به نقل از عبد اللّه از پدرش يزيد بن سلام ـ

 أنّهُ سأل رَسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ··· لِمَ سُمِّيَتِ الدنيا [ دُنيا] ؟ 

قالَ : الدنيا دَنِيَّةٌ  خُلِقَت مِن دُونِ الآخِرةِ  

و لو خُلِقَت مع الآخِرَةِ  ، لم يَفنَ أهلُها  ، كما لا يَفنى أهلُ الآخرةِ··· .

قالَ : فَأخبِرني لِمَ سُمِّيَتِ الآخرةُ آخرةً ؟

قالَ : لأنّها متأخِّرةٌ تَجِيءُ من بعدِ الدنيا .

 لا توصَفُ سِنيُها ، و لا تُحصى أيّامُها   و لا يموتُ سُكّانُها .

 يزيد بن سلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله پرسيد:··· دنيا چرا دنيا ناميده شده است؟

حضرت فرمود : چون دنيا پست است و پايين تر از آخرت آفريده شده است .

اگر همپايه با آخرت آفريده شده بود، اهل آن فانى نمى شدند ، همچنان كه اهل آخرت چنانند ··· .

عرض كرد : آخرت چرا آخرت ناميده شده است؟

حضرت فرمود : چون متأخّر است و بعد از دنيا فرا مى رسد .

سالهايش به وصف نيايد و روزهايش بى شمار است و ساكنانش نمى ميرند  .

(علل الشرايع : ۴۷۰/۳۳ ، بحار الأنوار : ۵۷/۳۵۶/۲ )

امام على عليه السلام :

إنّما سُمِّيَتِ الدُّنيا دُنيا ؛ لأنّها أدنى مِن كلِّ شيءٍ  

و سُمِّيَت الآخِرةُ آخِرةً ؛ لأنّ فيها الجزاءَ و الثوابَ .

دنيا از آن رو دنيا نام گرفته كه پست ترين ( نزديكترين ) چيزهاست  

و آخرت از آن رو آخرت ناميده شده كه سزا و پاداش در آن جاست .

(علل الشرائع : ۲/۱ )

امام على عليه السلام :

النّاسُ أبناءُ الدنيا  و لا يُلامُ الرجلُ على حُبِّ اُمِّهِ .

 مردم  فرزندان دنيايند و هيچ كس براى دوست داشتن مادرش سرزنش نمى شود .

( نهج البلاغة : الحكمة ۳۰۳ )

امام على عليه السلام :

 النّاسُ أبناءُ الدنيا و الوَلَدُ مطبوعٌ عَلى حُبِّ اُمِّهِ .

 مردم فرزندان دنيا هستند و فرزند بر دوست داشتن مادرش سرشته شده است .

(غرر الحكم : ۱۸۵۰ )

2- دنيا كشتزار آخرت است :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الدنيا مَزرَعةُ الآخِرَةِ .

 دنيا كشتزار آخرت است .

(عوالي اللآلي : ۱/۲۶۷/۶۶ )

امام على عليه السلام :

 و لَنِعمَ دارُ مَن لم يَرضَ بها داراً

 و مَحَلُّ مَن لَم يوطِّنْها محلاًّ .

 دنيا چه سراى نيكويى است براى كسى كه آن را خانه [ هميشگى ] خويش نداند و

چه جايگاه خوبى است براى كسى كه آن را وطن خود قرار ندهد .

( نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۳ )

 

امام على عليه السلام :

 بالدنيا تُحرَزُ الآخِرَةُ .

آخرت با دنيا به دست مى آيد .

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۵۶)

امام على عليه السلام :

بِئسَتِ الدارُ لمن لم يَتَهيَّأْها و لم يكُن فيها على وَجَلٍ .

بد سرايى است دنيا براى كسى كه خود را در آن [ براى آخرت ] آماده نكند و در آن بيمناك نباشد .

( بحار الأنوار : ۷۳/۹۸/۸۲ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه « و نيكو [ سرايى ] است سراى پرهيزگاران » ( النحل : ۳۰ ) ـ فرمود :

 الدنيا .

آن سراى دنياست .

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۰۷/۱۰۶ )

امام باقر عليه السلام :

نِعمَ العَونُ الدنيا علَى الآخِرَةِ .

 دنيا ياور خوبى براى آخرت است .

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۲۷/۱۲۶)

امام باقر عليه السلام :

إنَّ فيما ناجَى اللّه ُ تَعالى به موسى عليه السلام أن قالَ :

إنَّ الدُّنيا ··· هي دارُ الظالمينَ إلاّ العاملَ فيها بالخيرِ

؛ فإنّها له نِعمَتِ الدارُ .

از جمله نجواهاى خداوند متعال با موسى عليه السلام اين بود كه :

دنيا ··· سراى ستمگران است ، مگر آنان كه در دنيا كردار نيك كنند ؛

براى اينان ، دنيا سرايى نيكوست .

( قصص الأنبياء : ۱۶۲/۱۸۳ )

3- دنيا براى غير خود آفريده شده است :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 فَلْيَتَزَوَّدِ العبدُ مِن دنياهُ لاِخِرتِهِ  و مِن حياتِهِ لمَوتِهِ  و مِن شَبابِهِ لهَرَمِهِ ؛

 فإنّ الدنيا خُلِقَت لَكُم و أنتُم خُلِقتُم لِلآخرةِ .

آدمى بايد از دنياى خود ، براى آخرتش و از زندگى خود، براى مردنش و از جوانى خود ، براى پيرى اش توشه برگيرد ؛

زيرا دنيا براى شما آفريده شده است، و شما براى آخرت .

( تنبيه الخواطر: ۱/ ۱۳۱ )

امام على عليه السلام :

إنّ اللّه َ سبحانَهُ قد جَعَلَ الدنيا لِما بعدَها

 و ابتَلى فيها أهلَها  لِيَعلَمَ أيُّهُم أحسَنُ عَمَلاً؟

 و لَسنا للدنيا خُلِقنا  و لا بالسَّعي فيها اُمِرنا .

 همانا خداى سبحان دنيا را براى پس از آن آفريده

و اهل دنيا را در آن مى آزمايد تا معلوم شود كه چه كسى نيك كردارتر است ؟

 ما براى دنيا آفريده نشده ايم و به كوشش در آن [ براى به دست آوردن حطام دنيوى ] مأمور نگشته ايم .

( نهج البلاغة : الكتاب ۵۵ )

امام على عليه السلام :

 الدنيا خُلِقَت لِغيرِها و لم تُخلَق لِنَفسِها .

دنيا  نه براى خودش  كه براى جز خود آفريده شده است .

( نهج البلاغة : الحكمة ۴۶۳ )

امام على عليه السلام :

أخرِجُوا مِن الدنيا قلوبَكُم  ، قَبلَ أن تَخرُجَ منها أبدانُكُم ؛

ففيها اختُبِرتُم و لِغيرِها خُلِقتُم .

 پيش از آن كه پيكرهايتان از دنيا برود ، دلهاى خود را از آن بيرون بريد ؛

زيرا در اينجا آزمايش مى شويد و براى جز آن آفريده شده ايد.

( بحار الأنوار: ۷۸/ ۶۷/ ۳ )

4- نكوهش برگرفتن از دنيا پيش از نياز:

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الدنيا ملعونةٌ و ملعونٌ ما فيها ، إلاّ ما ابتُغِيَ به وَجهُ اللّه ِ عزّ و جلّ .

 دنيا و هرچه در آن مى باشد ملعون است  ، مگر آنچه به واسطه آن خشنودى خدا طلب شود .

( كنز العمّال : ۶۰۸۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الدنيا ملعونةٌ ملعونٌ ما فيها ، إلاّ ما كانَ فيها للّه ِِ عزّ و جلّ .

 دنيا و هرچه در آن مى باشد ملعون است ،  مگر آنچه در دنيا در راه خداوند عزّ و جلّ استفاده شود .

( كنز العمّال : ۶۰۸۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 اُترُكوا الدنيا لأهلِها  ؛

فإنّه مَن أخَذَ مِنها فوقَ ما يَكفِيهِ أخَذَ مِن حَتفِهِ و هُوَ لا يَشعُرُ .

 دنيا را براى اهلش وا گذاريد ؛زيرا هر كه از دنيا بيش از حدّ كفايت خود برگيرد ، نادانسته   مرگ خود را شتاب بخشيده است .

( كنز العمّال : ۶۰۵۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما أحَدٌ مِن الأوّليـنَ و الآخِرينَ ،  إلاّ و هو يَتَمَنَّى يـومَ القيامـةِ أنّهُ لـم يُعْطَ مِن الدنيا إلاَّ قُوتاً .

 هيچ كس از ما - از پيشينيان و پسينيان - نيست  ، مگر آن كه در روز قيامت آرزو مى كند كاش از دنيا بيش از قوتش به او داده نمى شد.

( بحار الأنوار : ۷۷/۵۴/۳ )

امام على عليه السلام :

 ألا إنَّ الدنيا دارٌ لا يُسلَمُ منها إلاّ فيها (بالزُّهدِ)  و لا يُنْجى بشيءٍ كانَ لها .

ابتُلِيَ الناسُ بها فِتنةً .

فما أخَذُوهُ منها لها  ، اُخرِجوا مِنه و حوسِبوا علَيهِ

 و ما أخَذُوهُ مِنها لِغَيرِها  ، قَدِموا علَيهِ و أقاموا فيهِ .

بدانيد كه دنيا سرايى است كه هيچ كس از آن به سلامت نمى رهد  جز با دل بركندن از آن

 و هيچ كس به واسطه كارى كه براى دنيا كند  نجات نمى يابد .

مردم براى آزمايش  گرفتار دنيا شده اند .

آنچه را از دنيا به خاطر دنيا برگرفتند ، از دستشان برود و بايد حساب پس دهند

و آنچه را از دنيا براى غير آن ( آخرت ) به دست آوردند، به آن برسند و هميشه با آنهاست .

( نهج البلاغة: الخطبة ۶۳ )

امام على عليه السلام :

يَسيرُ الدنيا خيرٌ من كثيرِها  

و بُلغَتُها أجدَرُ مِن هلكَتِها .

 اندكِ دنيا  بهتر است از بسيار آن

و آنچه به قدر كفايت باشد شايسته تر است از آن مقدار كه به نابودى آدمى انجامد .

(غرر الحكم : ۱۰۹۹۳ )

امام على عليه السلام :

مَتاعُ الدنيا حُطامٌ  و تُراثُها كُبابٌ .

 بُلغَتُها أفضلُ مِن أثَرَتِها

 و قُلعَتُها أركَنُ من طُمَأنينَتِها .

 حُكِمَ بالفاقةِ على مُكثِرِها   و اُعينَ بِالراحةِ مَن رَغِبَ عنها .

متاع دنيا  همچون خرده ريز و بى ارزش است و مال و ميراثش گل و لاى و لجن .

به قدر كفاف از آن برگرفتن  بهتر است از جمع كردن آن .

دل بركندن از آن آرام بخش تر است تا دل بستن به آن .

فزون خواه محكوم به فقر و درويشى است و دنيا گريز در آرامش و آسودگى .

( بحار الأنوار : ۷۸/۶۰/۱۳۹ )

امام على عليه السلام ـ به مردى كه از نيازمندى خود نزد او شِكوه كرد ـ فرمود :

 اِعلَم أنّ كلَّ شيءٍ تُصيبُهُ مِن الدنيا فوقَ قُوتِكَ  ،  فإنّما أنتَ فيهِ خازنٌ لِغيرِكَ .

 بدان كه هر چه از دنيا بيش از قوت و نيازت به تو رسد  ؛ تو خزانه دار آن براى ديگران هستى .

( بحار الأنوار: ۷۳/۹۰/۶۱ )

امام على عليه السلام :

لا تَسألُوا فيها فوقَ الكَفافِ  و لا تَطلُبُوا منها أكثرَ مِن البلاغِ .

در دنيا بيش از احتياج نجوييد و بيش از كفاف از آن نخواهيد .

( نهج البلاغة : الخطبة ۴۵ )

 

امام زين العابدين عليه السلام :

الدنيا دُنياءانِ :

دنيا بلاغٍ و دنيا ملعونةٌ .

دنيا دو گونه است :

دنياى بلاغ  و دنياى ملعون .

( الكافي : ۲/۳۱۷/۸ )

امام صادق عليه السلام :

 في مُناجاةِ موسى عليه السلام :

يا موسى ! إنّ الدنيا دارُ عقوبةٍ . عاقبتُ فيها آدَمَ عِندَ خَطيئَتِهِ

 و جَعَلتُها ملعونةً ملعونٌ ما فيها ،  إلاّ ما كانَ فيها لي .

خداوند متعال به موسى عليه السلام وحى فرمود :

دنيا سراى كيفر است .

در آن آدم را  به سبب خطايى كه از او سر زد كيفر دادم و دنيا را ملعون قرار دادم

و هرچه در دنياست ملعون است ، مگر آنچه براى من باشد .

( الكافي : ۲/۳۱۷/۹ )

امام صادق عليه السلام ـ در زيارت وداع امام حسين عليه السلام ـ گفت :

و لا تَشغَلْني عن ذِكرِكَ بِإِكثارٍ عَلَيَّ مِن الدنيا تُلهينِي عجائبُ بَهجَتِها و تَفْتِنِّي زهراتُ زينتِها

 و لا بِإِقلالٍ يُضِرُّ بعَمَلِي كَدُّهُ و يَملَأُ صَدري هَمُّهُ .

 أعطِنِي مِن ذلكَ غِنىً عن أشرارِ خلقِكَ  و بَلاغاً أنالُ بهِ رِضاك .

خدايا! نه چندان دنيا را بر من زياد گردان كه با سرگرم شدن به زيباييهاى شگفت آور و فريفته شدن به درخشندگى زيورهاى آن ، از ياد تو باز مانم

و نه چندان در تنگنايم قرار ده كه رنج آن  ، به كار من [ براى آخرت ] لطمه زند و همّ و غم آن ،  سينه ام را آكنده سازد .

از دنيا آن اندازه به من ده كه از بندگانِ بدت بى نياز مانم و به سبب آن به خشنودى تو دست يابم .

( بحار الأنوار : ۱۰۱/۲۸۱/۱ )

امام صادق عليه السلام : لقمان به فرزندش گفت :

و خُذْ مِن الدنيا بَلاغاً  و لا تَرفِضْها فتكونَ عِيالاً على الناسِ

 و لا تَدخُلْ فيها دخولاً يُضِرُّ بِآخِرَتِكَ .

از دنيا به قدر كفاف برگير و آن را رها مكن ، چندان كه نانخور ( سربار) مردم شوى

و در آن چندان فرو مرو كه به آخرتت زيان رساند .

( تفسير القمّي : ۲/۱۶۴ )

امام صادق عليه السلام : 

إنِ استَطَعتَ أن لا تَنالَ مِن الدنيا شيئاً تُسألُ عنهُ غداً  ، فَافعَلْ .

اگر توانى از دنيا به چيزى دست نيابى كه فردا [ ى قيامت ] از آن باز خواست شوى ، اين كار را بكن .

( بحار الأنوار : ۷۸/۲۷۷/۱۱۲ )

بحار الأنوار ـ

ـ سلمانُ الفارسيُّ رضى الله عنه لمّا سُئل عن تَحسُّرِهِ و تأسُّفِهِ عندَ موتِهِ قال ـ :

ليسَ تَأسُّفي علَى الدنيا و لكنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله عَهِدَ إلينا و قالَ :

لِيَكُنْ بُلغَةُ أحدِكم كزادِ الراكبِ

 و أخافُ أن نكونَ قد جاوَزنا أمرَهُ و حَولِي هذهِ الأساوِدُ

 و أشارَ إلى ما في بيتِهِ   و قالَ : هو دِستٌ و سَيفٌ و جَفنَةٌ .

 سلمان فارسى رضى الله عنه هنگام مرگ اظهار تأسف و دريغ كرد .

سؤال شد : اى ابو عبد اللّه ! از بهر چه افسوس مى خورى ؟

گفت ـ : اندوه و افسوسم براى دنيا نيست ، بلكه چون پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به ما سفارش كرد و فرمود :

بايد قوت روزانه هر يك از شما به اندازه ره توشه يك مسافر باشد ،

من با اين همه اثاثيه اى كه پيرامونم هست مى ترسم از دستور آن حضرت تخطّى كرده باشم .

و سپس با دستش به اثاث خانه اش اشاره كرد و گفت : آن ديگ و شمشير و جام .

( بحار الأنوار : ۷۲/۵۴/ ۸۵ )

5- بر گرفتن از دنيا به اندازه ضرورت :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

فِرُّوا مِن فُضولِ الدنيا ، كما تَفِرُّونَ مِن الحرامِ

 و هَوِّنوا على أنفسِكُم الدنيا ، كما تُهَوِّنُونَ الجيفةَ

و تُوبُوا إلى اللّه ِ مِن فُضولِ الدنيا و سيّئاتِ أعمالِكُم ، تَنجُوا مِن شِدَّةِ العذابِ .

از زياديهاى دنيا (آنچه بيش از نياز شماست) بگريزيد ، همچنان كه از حرام مى گريزيد .

دنيا را كم اهميت بدانيد ، همچنان كه مردار را

 و از زياديهاى دنيا و كردارهاى نا پسندتان به درگاه خدا توبه بريد ؛ تا از عذاب سخت رهايى يابيد .

( مستدرك الوسائل : ۱۲/۵۴/۱۳۴۹۶ )

امام على عليه السلام :

 هَؤلاءِ أنبياءُ اللّه ِ و أصفياؤهُ تَنَزَّهوا عنِ الدنيا ···

ثُمّ اقتَصَّ الصالحونَ آثارَهُم ···

و أنزَلُوا الدنيا مِن أنفسِهِم كالمِيتَةِ التي لا يَحِلُّ لِأحَدٍ أن يَشبَعَ منها  ، إلاّ في حال الضرورةِ إلَيها

 و أكَلُوا مِنها بقَدرِ ما أبقَى لَهمُ النَّفسَ و أمسَكَ الرُّوحَ  

و جَعَلُوها بمنزلةِ الجِيفةِ التي اشتَدَّ نَتنُها  فَكُلُّ مَن مَرَّ بها أمسَكَ على فِيهِ

 فَهُم يَتَبَلَّغُونَ بأدنَى البلاغِ ···

إخواني ! و اللّه ِ لَهِيَ في العاجلةِ و الآجلَةِ

ـ لِمَن ناصَحَ نفسَهُ في النَّظَرِ و أخلَصَ لها الفكرَ ـ

أنتَنُ مِن الجِيفةِ و أكرَهُ مِن المِيتةِ .

غيرَ أنَّ الذي نَشَأ في دِباغِ الإهابِ لا يَجِدُ نَتْنَهُ و لا تُؤْذِيهِ رائحتُهُ ،  ما تُؤذِي المارَّ بهِ و الجالسَ عندَهُ .

اين پيامبران و برگزيدگان خدا هستند كه از دنيا دل بركندند . . .

و سپس مردمان صالح و پارسا در پى آنان رفتند . . .

و دنيا را چون مردارى ديدند كه جز در حال ضرورت ، خوردن از آن بر هيچ كس روا نيست

و از آن به اندازه اى خوردند كه زنده بمانند و نميرند

و دنيا را به منزله لاشه اى بس گنديده دانستند كه هر كس [ از آنها ] بر آن مى گذشت دهان [ و بينى ] خود را مى گرفت .

آنان از دنيا به كمترين قوت بسنده مى كردند···

برادران من ! به خدا سوگند  دنيا  در اين سراى و آن سراى

ـ در نظر كسى كه انديشه اش را ناب و فكرش را خالص گرداند ـ

گنديده تر از لاشه و نا خوشايندتر از مردار است .

 اما آن كه كارش دباغى پوست است -  مانند كسى كه از كنار آن لاشه و مردار مى گذرد  يا نزديكش نشسته است -  گنديدگى آن را حس نمى كند و بوى آن آزارش نمى دهد.

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۱۰/۱۰۹ )

امام على عليه السلام :

إنّما يَنظُرُ المؤمنُ إلى الدنيا بِعَينِ الاعتِبارِ و يَقْتاتُ مِنها ببَطنِ الاضطِرارِ  و يَسمَعُ فيها بِاُذُنِ المَقتِ و الإبغاضِ .

مؤمن به دنيا تنها به ديده عبرت مى نگرد و از روى ناچارى قوت خود را از آن برمى گيرد و با گوشِ خشم و نفرت به آن گوش مى دهد .

( نهج البلاغة : الحكمة ۳۶۷ )

امام على عليه السلام :

 مَن أقَلَّ مِنها استَكثَرَ ممّا يُؤمِنُهُ

و مَنِ استَكثَرَ مِنها استَكثَرَ مِمّا يُوبِقُهُ .

كسى كه از دنيا، اندك [ و به اندازه نياز ] برگيرد، مايه ايمنى بسيار به دست آورده است

و هر كه از آن، مقدار زيادى به دست آورد ، مايه هلاك خود را افزون ساخته است.

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۱۱ )

امام على عليه السلام ـ در بخشى از اندرزنامه خود به يكى از يارانش ـ نوشت :

و قد كَتَبَ إلى بعضِ أصحابِهِ يَعِظُهُ ـ :

فإنّ مَنِ اتَّقَى اللّه َ جلّ و عزّ ، قَوِيَ و شَبِعَ و رَوِيَ و رُفِعَ عقلُهُ عن أهل الدنيا ···

فَقَذَّرَ حرامَها  و جانَبَ شُبُهاتِها  و أضَرَّ و اللّه ِ بالحلالِ الصّافِي  ، إلاّ ما لا بُدَّ لَهُ مِن كِسرَةٍ منهُ يَشُدُّ بها صُلْبَهُ  و ثوبٍ يُوارِي بهِ عَورَتَهُ  

مِن أغْلَظِ ما يَجِدُ و أخشَنِهِ

 و لم يكُن لَهُ فيما لا بُدّ مِنهُ ثِقةٌ و لا رَجاءٌ .
 

هر كه تقواى خداوند ارجمند شكست نا پذير پيشه كند، قوى شود و از غذا و آب سير گردد و خِردش از حدّ دنيا پرستان فراتر رود . . .

حرام دنيا را پليد داند و از شبهات آن دورى گزيند و به خدا سوگند به حلال ناب دنيا نيز روى خوش نشان ندهد ، مگر به اندازه اى كه نياز دارد

- مانند تكّه نانى كه بدنش را نيرو دهد و جامه اى كه برهنگى اش را بپوشاند -

آن هم از درشت ترين و زبرترين خوراك و لباسى كه به دستش مى رسد و به آنچه چاره اى از آن ندارد هم  اطمينان و اميدى ندارد .

( الكافي : ۲/۱۳۶/۲۳ )

امام على عليه السلام :

 الدنيا دارُ المُنافِقينَ و لَيست بدارِ المُتّقينَ .

 فَليكُنْ حظُّكَ مِن الدنيا قِوامَ صُلْبِكَ  و إمساكَ نَفْسِكَ  و التَزَوّدَ لمَعادِكَ .

 دنيا سراى منافقان است نه سراى پرهيزگاران .

 پس از دنيا به اندازه اى بهره برگير كه به بدنت نيرو دهد و زنده بمانى و توشه اى براى معادت باشد .

( مطالب السؤول : ۵۲ )

امام صادق عليه السلام :

 ما منزلةُ الدنيا مِن نفسي إلاّ بمنزلةِ الميتةِ  ، إذا اضطُرِرتُ إليها  ، أكَلتُ مِنها .

دنيا در نظر من چونان مردار است  ، كه هر گاه ناچار شوم از آن مى خورم.

( بحار الأنوار: ۷۸/۱۹۳/۷ )

 6- دنيا از آنِ كسى است كه آن را رها كند :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند تبارك و تعالى به دنيا وحى فرمود :

 أوحَى اللّه ُ تَبارَكَ وَ تَعالى إلى الدنيا :

اِخْدِمي مَن خَدَمَنِي  و أتْعِبي مَن خَدَمَكِ .

در خدمت آن كس باش كه مرا خدمت مى كند و آن را كه در خدمت توست  به رنج درافكن .

( بحار الأنوار : ۷۷/۵۴/۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 لَمّا خَلَقَ اللّه ُ الدنيا ، أمَرَها بطاعتِهِ  فأطاعَتْ رَبَّها .

فقالَ لَها : 

خالِفِي مَن طَلَبَكِ  و وافِقِي مَن خالَفَكِ .

فهِي على ما عَهِدَ إلَيها اللّه ُ و طَبعَها علَيهِ .

 چون خداوند دنيا را بيافريد، او را به اطاعت خود فرمان داد و دنيا پروردگارش را اطاعت كرد .

پس خداوند به دنيا فرمود :

با هر كه تو را بجويد، سرِ ناسازگارى نشان ده  و به هر كه با تو مخالفت ورزد، روى خوش و سازگارى نشان بده .

پس  دنيا بر اين سفارشى كه خدا به آن كرد  مى چرخد و همان سرشت اوست .

( بحار الأنوار : ۷۰/۳۱۵/۲۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ اللّه َ جلّ جلالُهُ أوحَى إلى الدنيا:

أن أتعِبي مَن خَدَمَكِ  و اخدِمِي مَن رَفَضَكِ .

خداوند جلّ جلاله به دنيا وحى فرمود كه :

هر كه تو را خدمت كند به رنجش درفكن و به هر كه تو را دور افكند خدمت كن .

( الأمالي للصدوق : ۳۵۴/۴۳۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنّ اللّه َ تعالى يُعطِي الدنيا على نِيَّةِ الآخرةِ

 و أبى أن يُعطِيَ على نِيَّةِ الدنيا .

 خداوند متعال دنيا را به نيّت آخرت مى دهد

و از اين كه دنيا را به نيّت دنيا بدهد ابا دارد .

( كنز العمّال : ۶۰۵۶ )

امام على عليه السلام :

 الحَظُّ يَسعى إلى مَن لا يَخطُبُهُ .

نصيب به سوى آن كس مى شتابد كه خواستار آن نباشد.

( غرر الحكم : ۱۴۰۷ )

امام على عليه السلام :

 الدنيا لِمَن تَرَكَها

و الآخرةُ لِمَن طَلَبَها .
 

دنيا از آنِ كسى است كه آن را رها كند

و آخرت براى كسى است كه آن را بجويد.

(  بحار الأنوار : ۷۳/۸۱/۴۳)

امام على عليه السلام : 

مَن ساعَى الدنيا فاتَتْهُ  

مَن قَعَدَ عَنِ الدنيا طَلَبَتهُ .

هر كه براى دنيا بكوشد، آن را از دست بدهد

و كسى كه از دنياخواهى دست كشد ، دنيا به سراغش آيد .

(غرر الحكم : ۷۷۸۵ ـ ۷۷۸۶ )

امام على عليه السلام :

 مَن سلا عنِ الدنيا ،  أتَتهُ راغمَةً .

كسى كه از دنيا دورى كند ، دنيا برخلاف خواستش نزد او آيد .

(غرر الحكم : ۸۰۷۹ )

امام على عليه السلام :

مَن خَدَمَ الدنيا ، استَخدَمتْهُ 

و مَن خَدَمَ اللّه َ سبحانَهُ  ، خَدَمَتْهُ .

كسى كه دنيا را خدمت كند ، دنيا او را به خدمت گيرد

و كسى كه خداوند سبحان را خدمت كند، دنيا به خدمت او درآيد .

( غرر الحكم : ۹۰۹۱ )

امام على عليه السلام :

إنّكَ إن أقبَلْتَ على الدنيا  ،أدبَرَتْ

 إنّكَ إن أدبَرْتَ عن الدنيا ،  أقبَلَتْ .

اگر تو به دنيا روى كنى، او به تو پشت كند

و اگر تو به دنيا پشت كنى، او به تو روى آورد .

(غرر الحكم : ۳۷۹۸ ـ ۳۷۹۹ )

امام على عليه السلام :

مَن ساعاها ، فاتَتْهُ

 و مَن قَعَدَ عنها ،  أتَتهُ .

هر كه در طلب دنيا بكوشد، آن را از دست بدهد

و هركه از آن دست شويد، دنيا خود نزد او آيد .

( نهج البلاغة : الخطبة۸۲ )

امام على عليه السلام :

 مَثَلُ الدنيا كَظِلِّكَ؛

إن وَقَفتَ وَقَفَ  و إن طَلَبتَهُ بَعُدَ .

حكايتِ دنيا، حكايتِ سايه توست  ؛

كه اگر بايستى مى ايستد و اگر دنبالش كنى دور مى شود .

(غرر الحكم : ۹۸۱۸ )

امام صادق عليه السلام :

قالَ اللّه ُ تَعالى : يا موسى !  إنّ الدُّنيا دارُ عُقوبَةٍ ···

و ما مِن خَلْقِي أحَدٌ عَظَّمَها ،  فَقَرَّتْ عَينُهُ

 و لم يُحَقِّرْها أحَدٌ  ، إلاّ انتَفَعَ بِها .

خداوند متعال به موسى عليه السلام فرمود :

اى موسى ! دنيا مكان مجازات است

··· هيچ كس نيست كه دنيا را بزرگ شمارد و در آن شادمانى و خرّمى بيند

 و هيچ كس آن را خُرد و ناچيز نشمرد ، جز آن كه از آن سود برگيرد .

( بحار الأنوار: ۷۳/۱۲۱/۱۱۰ )

 7- نكوهش ناآگاهانه دنيا :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن قالَ : قَبَّحَ اللّه ُ الدنيا  ،

قالَتِ الدنيا : قَبَّحَ اللّه ُ أعصانا لِلرَّبِّ .

 اگر كسى بگويد : نفرين بر دنيا ،

دنيا گويد : نفرين بر نا فرمانترين ما نسبت به پروردگار .

( بحار الأنوار: ۷۷/۱۷۱/۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 لا تَسُبُّوا الدنيا فَنِعمَتْ مَطِيَّةُ المؤمنِ ؛

فعلَيها يَبلُغُ الخيرَ و بها يَنجو مِن الشرِّ .

 إنّهُ إذا قالَ العبدُ : لَعَنَ اللّه ُ الدنيا  ،

قالَتِ الدُّنيا : لَعَنَ اللّه ُ أعصانا لِرَبِّهِ ! .

 به دنيا ناسزا مگوييد كه آن نيكو مَركبى است براى مؤمن ؛

زيرا به وسيله آن به خير و خوبى مى رسد و از شرّ و بدى مى رهد .

هر گاه بنده بگويد : لعنت خدا بر دنيا ،

 دنيا گويد : لعنت خدا بر نا فرمانترين ما نسبت به پروردگارش .

( بحار الأنوار: ۷۷/۱۷۸/۱۰ )

امام على عليه السلام :

 أيُّها الذامُّ للدنيا ، المُغتَرُّ بِغُرورِها ، المَخدُوعُ بِأباطيلِها !

أ تَغتَرُّ بالدنيا ثُمّ تَذُمُّها ؟

 أنتَ المُتَجرِّمُ علَيها أم هي المُتجَرِّمَةُ علَيكَ ؟

متى استَهوَتْكَ أم متى غَرَّتكَ ؟

··إنَّ الدنيا دارُ صِدقٍ ، لِمَن صَدَقَها

و دارُ عافيةٍ ، لِمَن فَهِمَ عنها

و دارُ غِنىً  ، لِمَن تَزَوَّدَ مِنها .

اى كسى كه دنيا را نكوهش مى كنى ، اما فريفته پوچيها و اباطيل آن هستى !

فريفته دنيايى و نكوهشش مى كنى ؟

آيا تو او را مجرم و گناهكار مى دانى يا او تو را چنان مى داند؟

دنيا كِى شيفته ات كرد يا كِى فريبت داد؟

. . . دنيا براى كسى كه از در راستى با آن درآيد ، سراى راستى است

و براى كسى كه آن را نيك بفهمد ، سراى عافيت و سعادت است

و براى كسى كه از آن توشه بردارد ، سراى توانگرى و بى نيازى است .

( نهج البلاغة: الحكمة ۱۳۱)

مطالب السؤول : امام على عليه السلام فرمود :

أيُّها الذامُّ  !

 أنتَ المُجتَرِمُ  علَيها أم هِيَ المُجَتَرِمَةُ علَيكَ ؟

فقالَ قائلٌ مِن الحاضرينَ : بل أنا المُجتَرِمُ علَيها يا أميرَ المؤمنينَ !

فقالَ لَهُ : فَلِمَ ذَمَمتَها ؟

أ لَيسَتْ دارَ صِدقٍ  لمن صَدَقَها ···

فإن ذَمَمتَها لِصَبرِها  ، فامدَحها لِشَهدِها  

و إلاّ فاطرَحْها لا مَدحَ و لا ذَمَّ  .

 اى كه دنيا را نكوهش مى كنى !

آيا تو بر او دعوِىِ جرم و گناه دارى يا او بر تو دعوى آن دارد ؟

يكى از حاضران گفت : اى امير المؤمنين ! من بر او دعوىِ جرم و گناه دارم .

حضرت به او فرمود : چرا آن را نكوهش مى كنى ؟

مگر نه اين كه دنيا براى كسى كه با آن از درِ راستى درآيد، سراى راستى است

. . . اگر دنيا را بر تلخيهايش نكوهش مى كنى، بر شيرينهايش نيز آن را بستاى .

 در غير اين صورت رهايش كن و نه به مدح آن زبان بگشاى و نه در نكوهش آن چيزى بگو .

( النهاية : ۱/۲۶۲ -  مطالب السؤول : ۵۱ )

تحف العقول ـ به نقل از جابر بن عبد اللّه الأنصاري ـ امام على عليه السلام :

أمّا بعدُ ، فما بالُ أقوامٍ يَذُمُّونَ الدنيا [ و قَدِ ] انتَحَلُوا الزُّهدَ فيها ؟

الدنيا مَنزِلُ صِدقٍ لِمَن صَدَقَها ···

فمَن ذا يَذُمُّ الدنيا يا جابرُ و قد آذَنَت بِبَينِها ؟

 ··· يَذُمُّها قومٌ عند النَّدامةِ و حَمِدَها آخَرونَ

 خَدَمتهُم جَميعاً .

 اما بعد ، چه شده است كه گروهى دنيا را نكوهش و به آن پشت مى كنند ؟

دنيا براى كسى كه با آن از در راستى درآيد، سراى راستى است . . .

اى جابر! كيست آن كه دنيا را نكوهش مى كند، حال آن كه دنيا خود اعلان جدايى كرده است؟

. . . پس ، گروهى در هنگام پشيمانى ، آن را نكوهش مى كنند [   و گروهى ديگر آن را مى ستايند ]

و دنيا به همه آنان خدمت كرده است .

( تحف العقول : ۱۸۶ ، نهج السعادة : ۱/۳۵۲ )

 

امام هادى عليه السلام :

الدنيا سوقٌ  رَبِحَ فيها قومٌ و خَسِرَ آخَرونَ .

دنيا بازارى است كه گروهى در آن سود مى برند و گروهى زيان مى بينند .

( بحار الأنوار : ۷۸/۳۶۶/۱ )

 8- ديده بينا داشتن در دنيا :

امام على عليه السلام :

 إنّما الدنيا مُنتهى بَصَرِ الأعمى لا يُبصِرُ مِمّا وراءَها شيئاً

 و البَصيرُ يَنفُذُها بَصَرُهُ و يَعلَمُ أنّ الدارَ وراءَها

 فالبصيرُ مِنها شاخِصٌ ، و الأعمى إلَيها شاخِصٌ

و البصيرُ مِنها مُتزوِّدٌ ، و الأعمى لها مُتزوِّدٌ .

همانا دنيا آخرين ديدرس انسان كور است و فراتر از آن را نمى بيند .

اما شخص بينا و با بصيرت نگاهش را از دنيا فراتر مى برد و مى داند كه سراى حقيقى در وراى اين دنياست .

پس بينا ، از دنيا دل بركَند و كور، به آن روى آورد .

شخصِ با بصيرت، از آن توشه بر مى دارد و كور، براى آن توشه فراهم مى آورد .

( نهج البلاغة: الخطبة ۱۳۳)

امام على عليه السلام :

 مَن أبْصَرَ بها  ، بَصَّرَتهُ

 و مَن أبْصَرَ إليها  ، أعمَتهُ .

هر كه به وسيله دنيا نگاه كند [ و آن را آينه عبرت سازد ]  ، دنيا بينايش گرداند

و هر كه به دنيا بنگرد [ و جز آن نبيند ] دنيا كورش سازد ،  ( وراى آن را نبيند ) .

( نهج البلاغة : الخطبة ۸۲ )

9- ويژگيهاى دنياى نكوهيده :

امام على عليه السلام :

 الدّنيا ،حُلْمٌ و الاغتِرارُ بِها ،  نَدَمٌ .

دنيا، خوابى است و فريفته شدن به آن، مايه پشيمانى است .

(غرر الحكم : ۱۳۸۴ )

امام على عليه السلام : 

الدنيا  ، سُوقُ الخُسرانِ .

دنيا، بازار زيان است .

(غرر الحكم : ۳۹۶ )

امام على عليه السلام :

الدنيا  ، مَصرَعُ العقولِ .

دنيا ، ميدان به خاك افتادنِ خِردهاست .

( غرر الحكم : ۹۲۱)

امام على عليه السلام :

الدنيا  ، ضُحْكَةُ مُستَعبِرٍ .

 دنيا، مضحكه اى گريه انگيز است .

( غرر الحكم : ۴۰۳ )

امام على عليه السلام :

الدنيا  ، مُطَلَّقَةُ الأكياسِ .

دنيا، طلاق داده انسان هاى زيرك است .

(غرر الحكم : ۴۴۱ )

امام على عليه السلام :

الدنيا ،  سَمٌّ آكِلُهُ مَن لا يعرِفُهُ .

 دنيا، زهر است .  كسى آن را مى خورد كه نمى شناسدش .

(غرر الحكم : ۱۴۱۱)

امام على عليه السلام :

الدنيا  ، مَعدِنُ الشرِّ و محلُّ الغُرورِ .

دنيا ، معدن بدى و جايگاه فريب است .

(غرر الحكم : ۱۴۷۳)

امام على عليه السلام :

 الدنيا  ، لا تَصفو لِشاربٍ و لا تَفِي لِصاحِبٍ .

 دنيا، براى هيچ نوشنده اى گوارا و به هيچ دوستى وفادار نيست .

(غرر الحكم : ۱۷۲۱ )

امام على عليه السلام :

 الدنيا مَزرعةُ الشَّرِّ .

 دنيا، كشتزار شرّ و بدى است .

(غرر الحكم : ۴۰۱ )

امام على عليه السلام :

الدنيا ،  مُنيَةُ الأشقِياءِ .

دنيا ، آرزوى نگون بختان است .

( غرر الحكم : ۶۹۴ )

امام على عليه السلام :

الدنيا تُسلِمُ .
 

دنيا، [ آدمى را ] تسليم مى كند .

( غرر الحكم : ۲ )

امام على عليه السلام :

 الدنيا تُذِلُّ .

 دنيا، [ آدمى را ] خوار مى سازد .

( غرر الحكم : ۳ )

امام على عليه السلام :

العاجلةُ  ، مُنيَةُ الأرجاسِ .
 

دنيا ،  آرزوى پليدان است .

(غرر الحكم : ۴۴۲ )

امام على عليه السلام :

 المواصلُ للدنيا  ، مَقطوعٌ .

كسى كه با دنيا پيوند زند ، پيوندش بريده شود ( به آرزويش نرسد )  .

(غرر الحكم : ۶۲۸ )

عيسى عليه السلام : 

يا طالبَ الدنيا لِتَبَرَّ !

 تَركُكَ الدنيا أبَرُّ .

اى آن كه دنيا را به هدف كار خير كردن مى جويى !

ترك كردن دنيا كارى نيكوتر است .

( تنبيه الخواطر : ۱/۱۳۴ )

بحار الأنوار :

رُويَ أنَّ النّبيّ صلى الله عليه و آله لمّا ماتَ عُثمانُ بنُ مَظعونٍ  ،

كَشَفَ الثَّوبَ عَن وَجهِهِ ثُمَّ قَبَّلَ ما بينَ عَينَيهِ  ثُمَّ بَكـى طويلاً .

فلمّا رُفِعَ السَّريرُ قالَ : طُوباكَ يا عُثمانُ !

 لم تَلْبَسْكَ الدنيا  و لم تَلبَسْها .

روايت شده است كه چون عثمان بن مظعون درگذشت،

پيامبر صلى الله عليه و آله پارچه را از صورت او كنار زد و ميان دو چشمش را بوسيد و آن گاه مدّتى طولانى گريست

و چون تابوت را برداشتند ،  فرمود : خوشا به حالت اى عثمان !

نه دنيا جامه خود را بر تو پوشاند و نه تو جامه دنيا را پوشيدى .

( مسكّن الفؤاد : ۹۵)

10- دنيا دوستى منشأ هر گناهى است :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أكبَرُ الكبائرِ،  حُبُّ الدنيا .

بزرگترين گناهان، دنيا دوستى است .

( كنز العمّال : ۶۰۷۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حُبُّ الدنيا  ، أصلُ كلِّ مَعصيَةٍ و أوّلُ كُلِّ ذَنبٍ .

دنيا دوستى ، ريشه هر معصيت و آغاز هر گناهى است .

( تنبيه الخواطر : ۲/۱۲۲ )

امام على عليه السلام :

حُبُّ الدنيا  ، رأسُ الفِتَنِ و أصلُ المِحَنِ .

 دنيا دوستى، منشأ فتنه ها و ريشه محنتهاست .

( غرر الحكم : ۴۸۷۰ )

امام على عليه السلام :

رَأْسُ الآفاتِ ،  الوَلَهُ بالدنيا .

 شيفتگى به دنيا ، منشأ همه آفات است.

(غرر الحكم : ۵۲۶۴ )

امام على عليه السلام :

 إنَّ الدنيـا ، لَمَفسَـدةُ الدِّيـنِ مَسلَبَةُ اليقينِ  و إنّها ، لَرَأسُ الفِتَنِ و أصلُ المِحَنِ  .

دنيا، مايه تباهى دين و سلب يقين و رأس فتنه ها و ريشه رنجها و محنتها است .

( غرر الحكم : ۳۵۶۸ )

امام على عليه السلام : 

إنّك لَن تَلقَى اللّه َ سبحانَهُ بِعَمَلٍ أضَرَّ علَيكَ مِن حُبِّ الدنيا .

تو هرگز خداوند سبحان را با كارى زيانبارتر از دنيا دوستى ديدار نخواهى كرد .

( بحار الأنوار : ۷۷/۳۰/۶ )

امام زين العابدين عليه السلام :

 ما مِن عملٍ بَعد معرفةِ اللّه ِ جلّ و عزّ و معرفةِ رسولِهِ صلى الله عليه و آله أفضلَ مِن بُغْضِ الدنيا ···

حُبُّ النساءِ  و حبُّ الدنيا  و حُبُّ الرئاسةِ  و حُبُّ الراحةِ  و حبُّ الكلامِ و حبُّ العُلوِّ  و الثَّروةِ .

فصِرْنَ سَبعَ خصالٍ . فاجتَمَعنَ كُلُّهُنَّ في حُبِّ الدنيا .

 فقالَ الأنبياءُ و العلماءُ بعدَ معرِفَةِ ذلكَ : حُبُّ الدنيا  ، رَأسُ كلِّ خطيئةٍ .

بعد از شناخت خداوند عزّ و جلّ و شناخت پيامبر او صلى الله عليه و آله هيچ عملى بهتر از بغض و نفرت از دنيا نيست . . .

زن دوستى ، دنيا دوستى، رياست طلبى ، تن آسايى ، شهوت كلام  و عشق به مقام و ثروت .

همه اين هفت خصلت در دنيا دوستى جمع شده است .

از اين رو ، پيامبران و عالمان ، بعد از شناخت اين مطلب ، گفتند كه : دنيا دوستى سرچشمه هر گناهى است .

( الكافي : ۲/۱۳۰/۱۱ )

امام صادق عليه السلام :

 ··· و اعلَمْ أنّ كلَّ فِتنةٍ بَذْرُها  حُبُّ الدنيا .

خداوند متعال در يكى از نجواها به موسى عليه السلام فرمود:

··· بدان كه بذر هر گمراهى و فتنه اى را دنيا دوستى افشانده است .

( قصص الأنبياء : ۱۶۲/۱۸۴ )

امام صادق عليه السلام :

 

رأسُ كلِّ خطيئةٍ  ، حُبُّ الدنيا

منشأ هر گناهى ، دنيا دوستى است .

 ( الكافي : ۲/۳۱۵/۱ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ أوّلَ ما عُصِيَ اللّه ُ بِهِ سِتٌّ :

حُبُّ الدنيا  و حبُّ الرئاسةِ  و حبُّ الطَّعامِ و حبُّ النساءِ  و حُبُّ النومِ و حبُّ الراحةِ .

 نخستين چيزهايى كه موجب نافرمانى و معصيت خدا شد شش چيز بود :

دنيا دوستى ، رياست طلبى ، شكم پرستى، زن دوستى ، پُر خوابى و راحت طلبى .

( بحار الأنوار : ۷۳/۶۰/۲۹ )

11- آنچه دنيا دوستى به شمار نمى آيد :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لَيْسَ مِن حُبِّ الدنيا ، طَلَبُ ما يُصْلِحُكَ .

 جستن آنچه از دنيا كه تو را اصلاح مى كند ، دنيا دوستى نيست .

( كنز العمّال : ۵۴۳۹ )

بحار الأنوار ـ به نقل از ابن ابى يعفور ـ :

صفحه اختصاصي و آيات    بحار الأنوار عن ابن أبي يعفور :

قلتُ لأبي عبدِ اللّه ِ عليه السلام : إنّا لَنُحِبُّ الدنيا .

 فقالَ لي : تصنَعُ بها ما ذا ؟

قلتُ : أتَزَوَّجُ منها و أحُجُّ و اُنفِقُ على عِيالي و اُنِيلُ إخواني و أتَصَدَّقُ .

قالَ لي : لَيسَ هذا مِن الدنيا .  هذا مِنَ الآخرةِ .

 به امام صادق عليه السلام عرض كردم :

دنيا را دوست داريم . فرمود : تا با آن چه كنى ؟

عرض كردم : ازدواج كنم ، حج بروم ، خرج خانواده ام را بدهم ، به برادرانم رسيدگى كنم و صدقه بدهم .

حضرت فرمود : اين از دنيا نيست . اين از آخرت است .

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۰۶/۱۰۴ )

 12- پيامدهاى دنيا دوستى :

بحار الأنوار : خداوند به داوود عليه السلام فرمود :

 يا داوود ! احذَرِ القلوبَ المُعَلَّقَةَ بشَهَواتِ الدنيا ؛

 فإنّ عُقولَها مَحجوبَةٌ عَنّي .

اى داوود! از دلهاى آويخته به خواهشهاى دنيايى پرهيز كن ؛

زيرا خردهاى آنان از [ درك ] من در حجابند .

( بحار الأنوار : ۱۴/۳۹/۱۹ )

مستدرك الوسائل : در معراج آمده است كه خداوند تبارك و تعالى فرمود :

 يا أحمدُ ! لو صَلَّى العبدُ صلاةَ أهلِ السماءِ و الأرضِ  و يصومُ صيامَ أهلِ السماءِ و الأرضِ  و يَطوِي عنِ الطَّعامِ مِثلَ الملائكةِ  و لَبِسَ لباسَ العابِدينَ ،

ثُمّ أرى في قلبِهِ مِن حُبِّ الدنيا ذَرَّةً  أو سُمْعَتِها أو رئاسَتِها أو صِيتِها أو زِينَتِها

لا يُجاوِرُني في دَارِي  و لَأَنزِعَنَّ مِن قلبِهِ مَحَبَّتي و لَأُظلِمَنَّ قلبَهُ حتّى يَنسانِي  و لا اُذِيقُهُ حَلاوَةَ مَحَبَّتي .

 اى احمد ! اگر بنده به اندازه نمازهاى اهل آسمان و زمين نماز گزارَد و به اندازه روزه هاى اهل آسمان و زمين روزه بدارد 

و مانند فرشتگان از خوردن غذا كناره گيرد و جامه ژنده پوشان بر تن كند ،

اما ذرّه اى دنيا دوستى يا شهرت طلبى يا رياست طلبى  يا زيور و زينت دنيا در دلش ببينم ،

هرگز در خانه ام به جوار من در نيايد و محبّت خود را از دل او بَركَنَم .

( مستدرك الوسائل : ۱۲/۳۶/۱۳۴۴۶ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

إنّهُ ما سَكَنَ حبُّ الدنيا قلبَ عبدٍ  ، إلاّ الْتاطَ فيها بثلاثٍ :

شُغلٍ لا يَنفَدُ عَناؤهُ  و فَقرٍ لا يُدرَكُ غِناهُ  و أمَلٍ لا يُنالُ مُنتَهاهُ .

دنيا دوستى در دل هيچ بنده اى جا نكرد، مگر آن كه سه چيز پيوسته با او همراه شد :

گرفتارى و مشغله اى كه رنج آن را پايانى نباشد  ، فقرى كه به توانگرى و بى نيازى نينجامد و آرزويى كه به فرجام نرسد .

( بحار الأنوار : ۷۷/۱۸۸/۳۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حرامٌ على كُلِّ قلبٍ يُحِبُّ الدنيا أن يفارِقَهُ الطَّمَعُ .

جدا شدن طمع از دلى كه دنيا دوست باشد  ممكن نيست.

( تنبيه الخواطر : ۲/۱۲۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

انَّ الدنيا مَشغَلَةٌ للقلوبِ و الأبدانِ ؛

 و إنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى سائلُنا عمّا نَعَّمَنا في حلالِهِ ، فكيفَ بما نَعَّمَنا في حَرامِهِ !

 دنيا مايه گرفتارى دلها و تن هاست ؛

خداوند تبارك و تعالى از نعمتهاى حلالش كه به ما داده، بازخواست مى كند ، چه رسد به نعمتهايى كه از حرام به ما داده است !

( بحار الأنوار : ۷۷/۸۱/۲ )

امام على عليه السلام :

فَارفِضِ الدنيا ؛

فإنّ حُبَّ الدنيا يُعمِي و يُصِمُّ و يُبكِمُ و يُذِلُّ الرِّقابَ .

دنيا را رها كن ؛

كه دنيا دوستى [ انسان را ] كور و كر و لال و سرافكنده مى سازد .

( الكافي : ۲/۱۳۶/۲۳ )

امام على عليه السلام :

 حُبُّ الدنيا يُفسِدُ العقلَ وَ يُصِمُّ  القلبَ عن سَماعِ الحكمةِ  و يوجِبُ أليمَ العِقابِ .

دنيا دوستى خرد را تباه مى كند و دل را از شنيدن حكمت كر مى سازد و موجب عذاب دردناك مى شود .

( غرر الحكم : ۴۸۷۸ )

امام على عليه السلام :

 مَن غَلَبَتِ الدنيا علَيهِ  ، عَمِيَ عَمّا بينَ يَدَيهِ .

هر كه دنيا بر او چيره شود ، از ديدن آنچه فراپيش اوست كور گردد.

(غرر الحكم : ۸۸۵۶ )

امام على عليه السلام :

 مَن لَهِجَ قلبُهُ بِحُبِّ الدنيا الْتاطَ قلبُهُ مِنها بثَلاثٍ :

هَمٍّ لا يُغِبُّهُ  و حِرصٍ لا يَترُكُهُ  و أمَلٍ لا يُدرِكُهُ .

آن كه دلش غرق دنيا دوستى شود، سه چيز اين جهان پيوسته با او باشد :

اندوهى كه او را رها نسازد ، حرصى كه از او دست برندارد و آرزويى كه به آن نرسد .

( نهج البلاغة : الحكمة ۲۲۸ )

امام على عليه السلام :

مَن أحَبَّ البقاءَ ،  فليُعِدَّ للمصائبِ قلباً صَبوراً .

هر كه دوستدار ماندن است ، بايد براى مصيبتها و گرفتاريها، دلى شكيبا آماده كند .

( بحار الأنوار : ۷۸/۸۱/۷۱ )

امام على عليه السلام :

إنّكُم إن رَغِبتُم في الدنيا  ، أفنَيتُم أعمارَكُم فيما لا تَبقُونَ لَهُ و لا يَبقى لَكُم .

 اگر به دنيا دل بنديد ، عمر خود را در راه چيزى صرف كرده ايد كه نه شما براى آن مى مانيد و نه آن براى شما .

( غرر الحكم : ۳۸۴۸ )

امام على عليه السلام :

 مَن كانتِ الدنيا هِمَّتَهُ اشتَدَّتْ حَسرَتُهُ  ،عِند فِراقِها .

هر كه همّ و غمش دنيا باشد ، در هنگام جدا شدن از آن ، حسرت بسيار خورَد .

( بحار الأنوار : ۷۱/۱۸۱/۳۴ )

امام على عليه السلام :

 حُبُّ الدنيا  ،  يُوجِب الطَّمَعَ .

دنيا دوستى، موجب طمعكارى مى شود .

( غرر الحكم : ۴۸۷۲ )

امام على عليه السلام :

 مَن أحَبَ الدنيا ، جَمَعَ لِغيرِهِ .

دنيا دوست، براى ديگران جمع مى كند .

( مطالب السؤول : ۵۶ )

امام على عليه السلام :

 المُستَمتِعونَ بالدنيا تَبكِي قلوبُهُم و إنْ فَرِحُوا

 و يَشتَدُّ مَقتُهُم لأنفُسِهم و إنِ اغتَبَطُوا ببعضِ ما مِنها رُزِقُوا .
 

برخوردارانِ از دنيا دلهايشان گريان است، هرچند [به ظاهر] شاد باشند .

از خويشتن سخت بيزارند ، هر چند به سبب پاره اى از آنچه در دنيا نصيبشان شده است ، خوشحال باشند .

( مطالب السؤول : ۵۲ )

امام على عليه السلام : 

لِحُبِّ الدنيا صُمَّتِ الأسماعُ عن سَماعِ الحكمةِ ، و عَمِيَتِ القلوبُ عن نُور البَصيرةِ

به سبب دنيا دوستى است كه گوشها از شنيدن حكمت كر شده و دلها از ديدن نور بصيرت كور گشته است .

( غرر الحكم : ۷۳۶۳ )

امام صادق عليه السلام :

مَن تَعَلَّقَ قلبُهُ بالدنيا تَعَلَّقَ قلبُهُ بثلاثِ خصالٍ :

هَمٍّ لا يَفنى و أمَلٍ لا يُدرَكُ  و رجاءٍ لا يُنالُ .

 هر كه به دنيا دل بندد به سه چيز دل بسته است :

اندوه بى پايان و آرزوى دست نيافتنى و اميد نا رسيدنى .

( الكافي : ۲/۳۲۰/۱۷ )

امام صادق عليه السلام :

 مَن كَثُرَ اشتِباكُهُ بالدنيا ، كانَ أشَدَّ لحَسرَتِهِ   ، عند فِراقِها .

هر كه بيشتر به دنيا بچسبد، هنگام جدايى از آن ،  بيشتر افسوس خورد .

( الكافي : ۲/۳۲۰/۱۶ )

امام صادق عليه السلام ـ درباره دنيا ـ فرمود :

فَمَن أحَبَّها  ، أورَثَتهُ الكِبَرَ

 و مَنِ استَحسَنَها  ، أورثَتْهُ الحِرصَ

و مَن طَلَبَها  ، أورَدَتْهُ إلى الطمعِ  

و مَن مَدَحَها  ، أكَبَّتهُ الرياءَ  

و مَن أرادَها  ، مَكَّنَتْهُ مِنَ العُجْبِ

 و مَنِ اطمَأنَّ إلَيها  ، ركِبَتْهُ الغَفلَةَ .

 هر كه دنيا را دوست داشته باشد، دچار تكبّر شود

و هر كه آن را بپسندد و نيكويش شمارد، حريص گردد

و هركه دنيا را بطلبد، گرفتار طمع شود

و هركه آن را بستايد، دنيا جامه ريا بر او پوشاند

و هر كه دنيا را بخواهد، دچار عُجب گردد

و هركه به آن تكيه كند، دنيا او را بر مركب غفلت برنشاند .

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۰۵/۱۰۰ )

امام كاظم عليه السلام :

مَن أحَبَّ الدنيا  ، ذَهَبَ خوفُ الآخرةِ مِن قلبِهِ .

كسى كه دنيا را دوست داشته باشد ، ترس از آخرت از دلش برود .

( بحار الأنوار: ۷۸/۳۱۵/۱ )

13- نفرت از دنيا :

امام على عليه السلام :

 أ لاَ حُرٌّ يَدَعُ هذهِ اللُّماظَةَ لأهلِها ؟!

إنّهُ لَيسَ لأنفُسِكُم ثَمَنٌ إلاّ الجنّةَ .  فلا تَبِيعُوها إلاَّ بِها .

 آيا آزاده اى پيدا نمى شود كه اين خرده ريزه هاى لاى دندانها ( دنيا ) را براى اهلش وا گذارد ؟!

دانيد كه جانهاى شما را بهايى جز بهشت نيست، پس آنها را جز به اين بها مفروشيد.

( نهج البلاغة: الحكمة ۴۵۶ )

امام على عليه السلام :

 هؤلاءِ أنبياءُ اللّه ِ و أصفياؤهُ  تَنَزَّهُوا عَنِ الدنيا  و زَهِدُوا فيما زَهَّدَهُم اللّه ُ جلّ ثناؤهُ فيهِ مِنها 

 و أبغَضُوا ما أبغَضَ و صَغَّرُوا ما صَغَّرَ .

 اين پيامبران و برگزيدگان خدا از [ آلوده شدن به ] دنيا رستند و در آنچه از دنيا ، كه خداوند به زهدشان فرا خوانده بود ، زهد ورزيدند

و آنچه را خدا دشمن داشت ، دشمن داشتند و آنچه را او خُرد شمرد ، خُرد شمردند .

( بحار الأنوار : ۷۳/۱۱۰/۱۰۹ )

امام على عليه السلام :

لقد كانَ في رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله كافٍ لكَ في الاُسوَةِ  و دليلٌ لكَ على ذَمِّ الدنيا و عَيبِها  و كَثرَةِ مَخازِيها و مَساوِيها ؛

 إذ قُبِضَتْ عَنهُ أطرافُها  و وُطِّئَتْ لِغيرِهِ أكنافُها  و فُطِمَ عن رَضاعِها  و زُوِيَ عن زَخارِفِها .

···فَتَأسَّ بنبيِّكَ الأطيَبِ الأطهَرِ صلى الله عليه و آله ؛ فإنَّ فيهِ اُسوَةً لِمَن تَأسَّى

 و عَزاءً لِمَن تَعَزَّى  و أحَبُّ العِبادِ إلَى اللّه ِ المُتَأسِّي بنبِيِّهِ .

 و المُقْتَصُّ لِأثَرِهِقَضَمَ الدنيا قَضْماً  و لَم يُعِرْها طَرْفاً . 

أهضَمُ أهْلِ الدنيا كَشْحاً  و أخمَصُهُم مِنَ الدنيا بَطناً ، 

عُرِضَتْ علَيهِ الدنيا ، فَأبَى أنْ يَقبَلَها

 و عَلِمَ أنَّ اللّه َ سبحانَهُ أبغَضَ شيئاً فَأبغَضَهُ 

 و حَقَّرَ شَيئاً فَحَقَّرَهُ  و صَغَّرَ شيئاً فَصَغَّرَهُ .

و لَو لَم يَكُنْ فينا إلاّ حُبُّنا ما أبغَضَ اللّه ُ و رسولُهُ  

و تَعظيمُنا ما صَغَّرَ اللّه ُ و رسولُهُ لكَفَى بهِ شِقاقاً للّه ِِ  و مُحادَّةً عن أمرِ اللّه ِ.

و لقد كانَ صلى الله عليه و آله يَأكُلُ علَى الأرضِ  و يَجلِسُ جِلسَةَ العبدِ

و يَخصِفُ بيدِهِ نَعلَهُ و يَرقَعُ بيدِهِ ثوبَهُ  و يَركَبُ الحمارَ العاريَ  و يُردِفُ خَلفَهُ 

 و يكونُ السِّترُ على بابِ بيتِهِ فتكونُ فيهِ التَّصاويرُ .

 فيقولُ : يا فلانةُ ـ لإِحدى أزواجِهِ ـ غَيِّبِيهِ عَنِّي ؛

فَإِنّي إذا نَظَرتُ إلَيهِ  ، ذَكَرتُ الدنيا و زَخَارِفَها . 

فَأعرَضَ عنِ الدنيا بقلبِهِ  و أماتَ ذِكرَها من نفسِهِ  و أحَبَّ أن تَغِيبَ زينتُها عن عَينِهِ ؛

 لكي لا يَتّخِذَ منها رِياشاً و لا يَعتقِدَها قَرارا ، و لا يَرجوَ فيها مُقاماً .

فَأخرَجَها مِنَ النَّفسِ  و أشخَصَها عن القلبِ  و غَيَّبَها عنِ البَصَرِ. 

 و كَذلكَ مَن أبغَضَ شَيئاً أبغَضَ أن يَنظُرَ إلَيهِ  و أن يُذكَرَ عِندَهُ .

و لقد كانَ في رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ما يَدُلُّكَ على مَساوِئِ الدنيا و عُيوبِها  ؛

إذ جاعَ فيها مع خاصَّتِهِ  و زُوِيَتْ عَنهُ زَخارِفُها مَع عظيمِ زُلفَتِهِ .

فَلْيَنظُر ناظِرٌ بعقلِهِ  أكرَمَ اللّه ُ محمّداً بذلكَ أم أهانَهُ ؟

فإنْ قالَ : أهانَهُ  ، فقد كَذَبَ و اللّه ِ العظيمِ بالإفكِ العظيمِ

و إنْ قال : أكرَمَهُ ، فَلْيَعلَمْ أنَّ اللّه َ قد أهانَ غيرَهُ

حيثُ بَسَطَ الدنيا لَهُ  و زَواها عن أقرَبِ الناسِ مِنهُ  .

فَتَأسّى مُتَأسٍّ بِنَبِيِّهِ و اقتَصَّ أثَرَهُ  و وَلَجَ مولَجَهُ  و إلاّ فلا يَأمَنِ الهَلَكَةَ ؛

 فإنَّ اللّه َ جَعَلَ محمّداً صلى الله عليه و آله عَلَماً للسّاعَةِ  و مُبَشِّراً بالجَنَّةِ  و مُنذِراً بالعُقوبةِ .

خَرَجَ مِنَ الدنيا خَميصاً  و وَرَدَ الآخرةَ سَليماً . لَم يَضَع حَجَراً على حَجَرٍ حتّى مَضى لسبيلِهِ  و أجابَ داعيَ ربِّهِ .  

فما أعظَمَ مِنّةَ اللّه ِ عِندَنا حِينَ أنعَمَ علَينا بِهِ سَلَفاً نَتَّبِعُهُ و قائداً نَطَأُ عَقِبَهُ .

 سرمشق بودن پيامبر خدا صلى الله عليه و آله براى تو كافى است  و راهنمايى است براى اين كه به نكوهيدگى و ننگين بودن دنيا و فراوانى رسواييها و بديهايش پى برى ؛ 

چه آن كه  دنيا از آن حضرت گرفته شد و براى ديگران فراهم گشت  و از شير [ مادر] دنيا گرفته شد و از زيباييها و زخارف آن دور گشت .

. . . پس به پيامبر پاك و پاكيزه ات اقتدا كن ؛ كه آن حضرت براى كسى كه بخواهد از كسى سرمشق گيرد، سرمشق است

و براى كسى كه بخواهد به كسى منسوب باشد، بهترين است  و محبوبترين بندگان نزد خداى متعال كسى است كه به پيامبر او اقتدا كند و از او پيروى نمايد . 

او لقمه دنيا را با اطراف دندان مى خورْد ( به اندازه ضرورت از دنيا برمى گرفت ) و گوشه چشمى هم به دنيا نداشت .

پهلوهايش از همه لاغرتر و شكمش از همه گرسنه تر بود .

دنيا به او پيشنهاد شد،  اما از پذيرفتن آن سر باز زد

و [هرگاه] دانست كه خداوند سبحان، چيزى را دشمن دارد، او هم آن را دشمن گرفت

و چيزى را خوار دارد، او هم خوارش داشت  و چيزى را خُرد شمارد او هم خُرد شمرد .

اگر در ما هيچ [عيبى ] نبود، جز همين كه آنچه را خدا و پيامبرش دشمن مى دارند دوست مى داريم

و آنچه را خدا و پيامبرش خُرد شمرده اند  ، بزرگ و با ارزش مى شماريم ، همين خود براى مخالفت ما با خدا و سرپيچى از فرمانش كافى بود .

[ رسول خدا صلى الله عليه و آله ] روى زمين [ مى نشست و ] غذا مى خورد و همچون بردگان مى نشست .

 با دست خود كفشش را مى دوخت و جامه اش را وصله مى زد  و بر الاغ بى پالان سوار مى شد و پشت سر خود شخص ديگرى را هم سوار مى كرد . 

پرده اى با نقش و نگار بر در خانه اش آويخته ديد .

به يكى از همسرانش گفت : اى زن ! اين پرده را از جلو چشم من بردار؛

 زيرا هرگاه به آن مى نگرم، به ياد دنيا و زرق و برق آن مى افتم . 

او از ته دل از دنيا روى برتافت و نام و ياد آن را در جانش ميراند   و دوست داشت كه زيب و زيور دنيا از جلو چشمش دور باشد ؛

تا از آن جامه زيبايى تهيه نكند و آن را جاى آرامش نداند و اميد ماندن هميشگى در آن نداشته باشد . 

پس ، دنيا را از جان خود بيرون راند و از دلش دور كرد و از چشمانش پنهان ساخت .

آرى، اينچنين است  .  كسى كه چيزى را دشمن بدارد، از نگاه كردن به آن و از اين كه ياد و نام آن در حضورش برده شود، نفرت دارد. 

راه و رسم [نيك] رسول خدا صلى الله عليه و آله تو را رهنمون مى شود كه بديها و عيبهاى دنيا را ببينى ؛

چه ، او و نزديكانش ، در دنيا هميشه گرسنه بودند و با اين كه مقام و منزلت عظيمى داشت، زيب و زيورهاى دنيا از او دور نگه داشته شد .

پس هر بيننده اى ، بايد با ديده خِرد خود بنگرد و ببيند كه آيا خداوند با اين كار ، محمّد را تكريم كرد يا تحقير؟

اگر بگويد : او را تحقير كرده است ، سوگند به خداوند بزرگ كه دروغ گفته و بهتان بزرگى زده است

و اگر بگويد : او را گرامى داشته است ، پس بداند كه خداوند ديگران را خوار و حقير كرده است

 كه دنيايى را كه از نزديكترين و مقرّبترين افرادِ خود باز گرفته ، براى آنان گسترده است . 

پس  آن كه خواهان پيروى است، از پيامبر خود سرمشق گيرد و گام در جاى گامهاى او گذارد  و هر جا كه او درآمده است، درآيد و گر نه از تباه شدن ايمن نباشد ؛ 

زيرا خداوند، محمّد صلى الله عليه و آله را نشانه قيامت قرار داد و بشارت دهنده بهشت و بيم دهنده از كيفر و عقوبت .

او با شكم گرسنه از دنيا رفت و با سلامت به آخرت قدم گذاشت .  تا زمانى كه عمرش به سر آمد و دعوت پروردگارش را اجابت كرد  ، سنگى روى سنگ نگذاشت . 

چه منّت بزرگى خداوند بر ما نهاده كه نعمت وجود آن حضرت را به ما ارزانى داشت كه پيشرُوى است كه ما پيرو اوييم و پيشگامى است كه گام در جاى گام او مى نهيم .

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۰ )

 

بحار الأنوار ـ به نقل از أبو طفيل عامر بن واثلة :

امام زين العابدين عليه السلام هنگام تلاوت آيه « اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! از خدا بترسيد و با راستگويان باشيد » ( التوبة : ۱۱۹) ـ گفت :

اللّهُمّ ! ارفَعْنِي في أعلَى دَرَجاتِ هذهِ النُّدبةِ

 و أعِنِّي بِعَزمِ الإرادةِ

··· و ارزُقنِي قلباً و لِساناً يَتجارَيانِ في ذَمِّ الدنيا  

و حُسنَ التَّجافِي عنها حَتَّى لا أقولَ إلاّ صِدقاً .

 خدايا ! مرا در بالاترين درجه اين فراخوان قرار ده

و با برخوردار كردن از اراده قوى [ براى پاسخ گفتن به اين دعوت تو ] يارى ام رسان

. . . و دل و زبانى روزى ام كن كه در نكوهش دنيا همگام باشند

و دورى كردنى نيكو از دنيا عطايم كن تا اين كه جز سخن راست نگويم .

( بحار الأنوار : ۷۸/۱۵۳/۱۸ )

 14- دنيا از ديدگاه امام على عليه السلام :

امام على عليه السلام :

و اللّه ِ ما دُنياكُم عِندي ، 

 إلاّ كَسَفَرٍ على مَنهَلٍ حَلُّوا إذ صاحَ بهِم سائقُهُم فارتَحَلُوا ؛ 

 و لا لَذاذَتُها في عَيني  ، 

إلاّ كَحَميمٍ أشرَبُهُ غَسّاقاً وَ عَلْقَمٍ أتَجرَّعُهُ زُعاقاً 

 وَ سُمِّ أفْعى اُسقاهُ دِهاقاً  وَ قِلادَةٍ من نارٍ اُوهَقُها خِناقاً .

وَ لقد رَقَعْتُ مِدرَعَتي هذهِ حتّى استَحيَيتُ مِن راقِعِها

 وَ قالَ لي : اقْذِفْ بِها قَذفَ الاُتُن  لا يَرتَضِيها لِيرقَعَها .

 فقُلتُ لَهُ : اغْرُبْ عَنّي ، فَعِندَ الصَّباحِ يُحمَدُ القَومُ السُّرى  وَ تَنجَلي عَنّا عُلالاتُ الكَرى .

به خدا سوگند ، دنياى شما در نظر من به چيزى نمى ماند ،

جز كاروانى كه در آبشخورى فرود آمده باشد و ناگهان كاروان سالار آنها بانگ رحيل برآورد و آنها بى درنگ كوچ كنند ؛

و لذّتهاى آن در نگاه من چيزى نيست ،

مگر چونان آب جوشان دوزخ كه مى نوشم و چونان شرنگ، كه جرعه جرعه سرمى كشم و همچون زهر مار كه كاسه كاسه مى خورم و همانند گردنبندى از آتش كه به گردنم مى آويزم . 

17- پرهيز از فريب دنيا :

 18- خطر فريفته شدن به دنيا :

19 - تنها نادان فريب دنيا را مى خورد :

 20- دنيا در فريب مردم ، مقصّر نيست :