دوستی با خدا
۲۱ اسفند ۱۳۹۳ 01ـ اسباب دوستي با خدا
الف . رحمت خداوند
بر طبق روايات، كافران و فاسقان كه به وادي عصيان و گناه كشيده شده و در برابر مولاي خويش سر تعظيم فرود نياوردهاند، از فطرت خدا دوستي برخوردار بودهاند. لكن غباري بر فطرت آنها فرونشسته يا عوامل بيروني مانند پدر يا مربي آنها را از فطرت خويش دور نمودهاند و در يك كلام مشمول رحمت گسترده الهي واقع نشده اند. بر عكس، عارفان و عاشقان با ترنّم رحمت الهي به جرگه محبان خدا درآمدهاند، در قرآن آمده است:
وليكن خدا ايمان را محبوب شما ساخت و آن را در دل هايتان بياراست و كفر و فسوق و عصيان را ناخوشايندتان گردانيد. اينان خود راه يافتگاناند.
همين مضمون در مناجات هاي امام سجاد(ع) هم آمده است:
خلق را با قدرت خود، بيهيچ سابقهاي بيافريد و آنان را بر طبق مشيّت خود، صورت داد. سپس آنان را در راه ارادهاش پيش برد و در راه دوستياش برانگيخت.
ب. شناخت خداوند
انسان چيزي را كه نميشناسد و صفات او را نميداند دوست نميدارد. اصولاً در وجود محبوب چيزهايي يافت ميشود كه او را دوست داشتني ميكند. جز خدا كيست كه تكليف خود را رحمت بر بندگانش بداند؟ (كتب علي نفسه الرحمة) خدايي كه اول عيب ها را ميپوشاند بعد آنها را ميآمرزد. خدايي كه عمده كارش آمرزش است. خدايي كه در مقابل نعمت هايي كه داده فقط از بنده اش شكر ميخواهد و نفع شكر را هم باز به بنده برميگرداند و ميفرمايد شكر هر نعمتي آن است كه از آن خوب بهره بگيري.
خدايي كه وعده نموده همه گناهان بندهاش را بيامرزد. خدايي كه در مقابل يك نيكي ده برابر پاداش ميدهد. خدايي كه ميدان رشد استعدادها را آنقدر وسيع گرفته است كه هيچ كس بهانهاي براي كمال نداشته باشد و چنانچه انسان نتواند از ظرفيت وجودي اش استفاده كند او را زيانكار ميخواند «انّ الخاسرين الذين خسروا أنفسهم» خدايي كه كريم و رحيم و غفور و حنّان و منّان و... است. هر كس اين خدا را با صفاتش بشناسد او را دوست خود ميداند.
امام حسن(ع) فرمود: هر كس خدا را بشناسد او را دوست خواهد داشت.
ج) دعا و نيايش
دعا و نيايش ارتباط كوچكترين جزء هستي با بينهايت است. در اواخر دعاي كميل آمده است: «اغفر لمن لايملك الاّ الدعاء». خدايا بيامرز كسي را كه هيچ چيزي غير از دعا ندارد و دعا بالاترين سرمايه اوست. با نيايش هم ياد خدا و محبوب در دل زنده ميشود و هم دوستي با او درخواست ميگردد. اگر دعا نباشد چگونه خداوند دوستي خود را در دل بندگان بياندازد؟ در قرآن هم آمده است: «اگر دعا كنيد استجابت ميكنم» به همين جهت پيامبر(ص) و امامان معصوم عليهم السلام با تعبيرهاي بسيار زيبا درخواست دوستي با خدا را از او داشتهاند. براي نمونه قسمت هايي از اين دعاها را نقل ميكنيم:
پيامبر(ص) ميفرمايد:
داود در دعاهاي خود ميگفت: بارالها! من دوستي تو و دوستي آن كه دوستت دارد و كرداري كه مرا به دوستيات ميرساند از تو درخواست ميكنم. بارالها! دوستي ات را نزدم محبوبتر از خودم و خانوادهام... قرار ده.
امام سجاد(ع):
بارالها! مرا از كساني قرار ده كه براي ديدنت جدّيت به خرج دادند و باز نماندند و راه به سوي تو را پيمودند و از آن منحرف نشدند و براي رسيدن به تو اعتماد كردند تا آن كه رسيدند. پس دلهايشان را از محبت خود سيراب ساختي و جان هايشان را به معرفت خويش، مأنوس كردي.
امام سجاد(ع):
بارالها! مرا از كساني قرار ده كه درختان شوق به تو در بوستان سينههايشان آراسته شد و آتش محبتت، دل هايشان را بيقرار ساخت. پس آنان در آشيانههاي انديشهها جاي گرفتهاند و در باغهاي قرب و مكاشفه ميخرامند و از حوضهاي محبت، با جامهاي ملاطفت مينوشند و به سرچشمههاي صفا و يكرنگي وارد ميشوند.
2ـ نشانه هاي دوستداران خدا
الف. خستگي براي خدا
تا آنجا كه در حافظه تاريخ مانده است تمام انبياء و اولياي الهي در راه محبوب خويش
چشم پوشي از نگاه حرام، شيريني ايمان
عن النّبي(ص):
النّظرُ سهمٌ مسمومٌ من سِهامِ ابليس، فَمَنْ تَرَكَها خوفا مِنَ اللّه اعطاهُ اللّهُ ايمانا يَجِدُ حلاوَتَهُ في قَلْبِهِ
بحارالانوار، ج101، ص38 ـ جامع الاخبار، ص243
نگاه ـ به حرام ـ تيري زهرآگين از تيرهاي شيطان است كه هر كس بخاطر ترس از خدا آن را ترك كند
خداوند ايمان را به او عطا ميفرمايد كه شيريني آن را در قلبش مييابد.
خطرها به جان خريدهاند و خستگي را متحمل شدهاند. در آيات قرآن كه ناظر به كتابهاي آسماني پيشين نيز هست آيهاي وجود ندارد كه آنان از خداوند شكايت كرده و به تعبير امروزي از رسالت خويش طلب استعفا نموده باشند. بيشك پيامبران الهي محبوبترين بندگان نزد خدا بودهاند كه بار رسالت را بر دوش كشيده و به تناسب محبوبيت خود از جام بلا بيشتر نوشيدهاند كه: البلاء للولاء. عاشقان و عارفان نه تنها خسته نميشوند، بلكه با اختيار خود از بين آسايش و خستگي دومي را ميپذيرند و بدون مركبي راهوار، سنگلاخ باديه را طي ميكنند و خستگي را خسته ميكنند.
امام علي(ع) ميفرمايد:
قلب دوستدار خدا، خستگي براي خدا را بسيار دوست دارد و قلب بيخبر از ياد خدا آسايش را ميپسندد.
امام صادق(ع) ميفرمايد:
خداوند تبارك و تعالي به داود(ع) وحي كرد: «چرا تنهايت ميبينم؟» گفت: «در راه تو از مردم بريده ام و آنان از من بريده اند» خداوند فرمود: «چرا خاموشت ميبينم؟» گفت: «ترس از تو خاموشم كرده است» خداوند فرمود: «چرا خسته ات ميبينم؟» گفت: «محبتت خسته ا م ساخته است».
ب) دوستي اهل بيت
دوستي اهل بيت، ميزان و ملاكي براي سنجش دوستداران خداست. خداوند با آن خورشيد تابان (پيامبرص) و اين ستارگان فروزان (ائمه اطهارع) بسياري را آزمود. عدهاي سربلند از اين آزمايش الهي بيرون آمدند و گروهي به طمع دنيا از جريان حق طلب روي برگردانده، به دنبال فرصت طلبان و تازه به دوران رسيدهها رفتند و حال آنكه هنوز نداي پيامبر(ص) در گوش آنان طنين انداز بود كه: «انّي لا اسألكم عليه أجرا الاّ المودة في القربي».
اگر آن دوستي واقعي وجود داشت، امروز تاريخ مسير ديگري را ميپيمود. شيعه حرف اول را در دنيا ميزد و اسلام ناب به جاي اسلام امريكايي در كشورهاي اسلامي حاكم بود.
امام صادق(ع) ميفرمايد:
به خدا سوگند، آن كه دنيا را دوست دارد و به جز ما دوستي ميكند خدا را دوست ندارد. هر كس كه حق ما را بشناسد و ما را دوست بدارد در حقيقت خداوند را دوست داشته است.
امام هادي(ع) در زيارت جامعه كبيره ميفرمايد:
«من احبّكم فقد احبّ الله و من ابغضكم فقد أبغض الله»؛ هر كه شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر كه شما را دشمن بدارد خدا را دشمن داشته است.
ج) شب خيزي
معمولاً مخاطب آيات قرآن اكثر مردم ميباشند در عين حال آيات خاصي وجود دارد كه تكليف خاص براي پيامبر(ص) آورده است. تكليف به نماز شب مخصوص پيامبر(ص) بوده است و از همين انحصار ميتوان به اهميت موضوع پي برد.
همه مردم مخلوق خدا هستند ولي همه محبوب او نيستند. يكي از خصوصيات دوستداران، بيداري در شب و راز و نياز با محبوب است. ويژگي شب، آرامش و فراغت از امور دنياست. قلب، توجّه خاص به معبود دارد. نميتوان لاف دوستي با او را زد ولي در دل شب با او راز و نياز نكرد.
خداوند به موسي فرمود:
اي پور عمران! دروغ ميگويد آن كه ميپندارد دوستم دارد و چون شب درآيد از من غفلت كند و بخوابد. مگر هر دوستداري، خلوت با محبوبش را دوست ندارد؟ اي پور عمران! اينك اين منم كه بر دوستانم برآمدهام و چون شب آنان را فروپوشد، ديده دلشان بگردد و كيفرم پيش چشمانشان پديدار شود و چنان با من سخن گويند كه گويي مرا ميبينند و چنان مرا مخاطب ميسازند كه گويي در حضورم هستند. اي پورعمران! از قلبت شكستگي، از بدنت افتادگي و از چشمانت اشكها را در تاريكي شب، نثار من كن و مرا بخوان كه مرا نزديك و اجابت كننده خواهي يافت.
• حافظ، كساني كه لاف دوستي با خدا را ميزنند زلف آشفته و خوي كرده و خندان لب و مست نرگسش عربده جوي و لبش افسوس كنان سر فراگوش من آورد به آواز حزين عاشقي را كه چنين باده شبگير دهند كافر عشق بود گر نشود باده پرست
• و شب خيزي ندارند كافر عشق ميداند: پيرهن چاك و غزلخوان و صراحي در دست نيم شب دوش ببالين من آمد بنشست گفت اي عاشق ديرينه من خوابت هست كافر عشق بود گر نشود باده پرست كافر عشق بود گر نشود باده پرست
در حديث معروف معراج علاوه بر شب خيزي نشانههاي ديگري هم براي دوستداران خدا آمده كه ذكر آنها خالي از لطف نيست. خداوند ميفرمايد:
اي احمد! چنين نيست كه هر كه بگويد خدا را دوست دارم مرا دوست داشته است، مگر اگر ميخواهيد به ديدن عجايب دست يابيد!
عن النّبي(ص):
غُضُّوا أبْصارَكُمْ تَرَونَ الْعَجائبَ و قالَ اللّهُ عزّوجلّ: قُلْ للمُؤمنينَ يَغُضّوا مِنْ أبصارِهم و يحْفظُوا فُروجَهُم
بحارالانوار، ج101، ص41 ـ مصباح الشريعه، ص28
چشمانتان را ـ از گناه ـ فروبنديد، شگفتيها را ميبينيد. خداوند عزّوجلّ فرمود: به مؤمنان بگو
چشمانشان را فروبندند و دامنهاي خود را حفظ كنند.
آنكه به اندازه نيازش بخورد، لباس كم بها بپوشد، پهلو از بستر تهي كند، در نماز قيامش طولاني شود، خاموشي پيشه كند، به خدا توكل ورزد، بسيار بگريد، كم بخندد، با هواي نفس مخالفت كند، مسجد را خانه خود، دانش را دوست، زاهد را همنشين، عالمان را دوستان و فقيران را همراهان خود سازد. خشنودي مرا بجويد، سخت از عاصيان بگريزد، نيك به ياد من مشغول باشد، همواره بسيار تسبيح گويد، پايبند عهد خود باشد، به وعدهاش وفا كند، قلبش پاكيزه باشد، در نمازش پاك و در فريضههايش كوشا باشد، خواستار پاداش من، ترسان از عذاب من و نزديك و همنشين دوستانم باشد.
3 ـ ديگران را به دوستي خدا تشويق نماييم
خداجويي خداخواهي و خدادوستي اموري فطري بوده و انسانها با همين فطرت خلق شدهاند. اما گاهي غبار بر اين فطرت مينشيند و انسان همچون كساني نباشيد كه خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به «خودفراموشي» گرفتار كرد. «ولا تكونوا كالّذين نسوا الله فانسيهم انفسهم».
از وظايف مؤمن آن است كه عشق به خدا را در دلها زنده كند و ديگران را به مسير حق دعوت نمايد. اين كار به اندازهاي اهميت دارد كه به تعبير قرآن چنانچه ترك شود موجب ضرر و خسارت براي انسان ميشود و بزرگترين خسارت همين خسارت جان است. «انّ الخاسرين الذين خسروا انفسهم» در روايات متعددي كه از پيامبر (ص) و امامان (ع) رسيده است سفارش شده كه دوستي خدا را در دلهاي ديگران زنده كنيد. و همين عمل باعث ميشود خداوند هم شما را دوست بدارد.
خداوند نه نياز به عبادت ما دارد و نه از معصيت ما ضرر ميكند. دوستي با خدا نيز كمالي براي خود انسان است و در سايه اين پيوند و دوستي صفات خداوندي در انسان زنده ميشود. در عالم مادي هم اينطور است. دوستي با ديگران باعث يك نوع تناسب روحي ميشود. بديهي است دوستي با خدا نيز تأثير در روح انسان دارد. پس بايد هم خود ما خدا را دوست بداريم و هم ديگران را به دوستي با خدا دعوت نموده و مهر او را در دلها بيفكنيم. پيامبر(ص) فرمود: «خدا را محبوب بندگانش كنيد تا خدا شما را دوست بدارد» اينكه چگونه خدا را محبوب دلها بگردانيم از پيشوايان سؤال شده است و آن بزرگواران پاسخهاي مشابهي دادهاند. پيامبر(ص) ميفرمايد:
خداوند به همراز خود موسي بن عمران(ع) وحي كرد: «اي موسي! مرا دوست بدار و محبوب خلقم گردان. گفت: پروردگارا! من دوستت دارم، اما چگونه تو را محبوب خلق گردانم؟» فرمود: «نعمت هايم را برايشان و عطايم را به ايشان يادآوري كن كه آنان ياد نميكنند، چون از من جز هر نيكي را نميشناسند.»
نویسنده:
اصغر هادوي كاشاني
منبع:
مجله:پاسدار اسلام- مرداد 1380، شماره 236