احادیث امام هادی علیه السلام: قدر و منزلت انسان

امام هادی علیه السلام فرمودند:

مَنْ هانَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ فَلا تَأمَنْ شَرَّهُ؛
هر کس خودش در نظرش بی مقدار باشد، از شرّ او ایمن مباش.

تحف العقول، ص 483.

شرح حدیث:

• خداوند، انسان را «خلیفة الله» می داند.
• گوهر وجود انسان بسیار ارزشمند است. اگر در مسیر هدایت و خیر قرار گیرد، از فرشته هم برتر می شود و اگر به بیراهه افتد، از درندگان و بهایم هم پست تر می شود.
• شرط نخست کمال، «ایمان به نفس» است و رسیدن به خودباوری و اعتقاد به جایگاه رفیع انسان در منظومه ی آفرینش و هستی.
• اگر کسی قدر خود را نداند، به تباهی کشیده می شود.
• اگر شخصیت و جایگاه انسانی فرد در نظر خودش پست و حقیر باشد، هر کار زشتی را مرتکب می شود و حرمت انسانی خویش را نگاه نمی دارد. از چنین کسی باید ترسید، زیرا وقتی کسی برای خودش ارزشی قایل نباشد، برای دیگران هم قایل نخواهد بود.
• بی جهت نیست که افراد بی فرهنگ و بی هویّت، دست به جنایتهای بزرگ می زنند و از جامعه انتقام می گیرند و بزهکاری برای آنان امری عادی است.
• اگر «خودشناسی» در کلام حضرت امیر علیه السلام بهترین و سودمندترین معرفتها به شمار آمده است، به همین دلیل است. (غررالحکم، ج6، ص 148) تا انسان بداند کیست و از کجاست و چگونه باید باشد و چه صفاتی لایق و متناسب با جایگاه والای اوست.

گراز پی شهوت و هواخواهی رفت   از من خبرت که بینوا خواهی رفت

بنگر چه کسی و از کجا آمده ای؟    می دان که چه می کنی، کجا خواهی رفت(خیام نیشابوری.)

• از ارزش وجودی خویش غافل نشویم. تا به خود و دیگران ضرر نزنیم.

منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی