احادیث امام کاظم علیه السلام: تفاوت غیبت و تهمت

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

مَن ذَکَرَ رَجُلاً مِن خَلفِهِ بِما هُوَ فیهِ، مِمّا عَرَفَهُ النّاسُ لَم یَغتَبهُ، وَ مَن ذَکَرَهُ مِن خَلفِهِ مِمّا لا یَعرِفُهُ النّاسُ، إغتابَهُ، وَ مَن ذَکَرَهُ بِما لَیسَ فیهِ فَقَد بَهَتَهُ؛
هر کس پشت سر دیگری چیزی بگوید که در او هست و مردم هم آن را می دانند، غیبت نکرده است، هر کس پشت سر دیگری چیزی بگوید که در او هست، ولی مردم نمی دانند، غیبت او را کرده است، و هر کس چیزی درباره کسی بگوید که در او نیست، به او بهتان زده است.
اصول کافی، ج2، ص358

شرح حدیث:

آبرو، از ارزشمندترین سرمایه های انسان در زندگی است.

هم حفظ آبروی خویش لازم است، هم آبروی دیگران.

یکی از اموری که به این سرمایه لطمه می زند، «غیبت» است، و دیگری «تهمت».

کسی که برای ارضای خواسته های درونی خویش، پشت سر دیگران حرف می زند و نقاط ضعف و عیب و خطا و گناهان آنان را برملا می سازد، گناه بزرگی مرتکب می شود؛ چون سبب بی آبرویی ایشان می گردد و برایشان دردسر می آفریند.

داستان حضرت یوسف(ع) و چندین سال زندان، به خاطر تهمتی بود که زلیخا همسر عزیز مصر به او زد.

برخی به راحتی پشت سر افراد غیبت می کنند و چون اعتراض شود، می گویند: خودم دیدم، این ضعف و خطا در او هست. خوب! اگر نباشد که تهمت می شود و گناهش بیش از غیبت است.

پیامبر خدا(ص) فرمود: می دانید غیبت چیست؟

گفتند: خدا و رسولش داناترند.

فرمود: درباره برادرت چیزی بگویی که خوشش نمی آید.

گفتند: اگر آنچه می گوییم در او وجود داشته باشد چه؟

فرمود: اگر در او باشد، غیبت است و اگر نباشد، تهمت.(محمد محمّدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث15503.)

منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی.