توصیه هایی اخلاقی به زن و شوهرها

توصیه های آیت الله العظمی مظاهری به زن و شوهرها

پشتيبانى زن از شوهر

از صفات بسيار نيكوى يك زن شايسته اين است كه شوهرش را در برابر تمامى دنيا عوض نكند. اين امر در چند حالت به اثبات مى رسد:
اوّل در جايى كه عده اى از خويشان يا آشنايان نسبت به همسرش بدگويى كنند، زن با كمال جسارت و جرات قاطعانه و مؤدبانه به طرفدارى از همسر قيام كند و از او پشتيبانى نمايد.
دوّم اینکه رفتار و كردارش در تنگدستى و غنا يكسان باشد. بلكه در هنگام فقر و روبرو شدن با مشكلات مادّى، مهر و علاقه بيشترى به همسرش نشان دهد. هيچگاه كاسه صبرش لبريز نشود و تاب و توان از دست ندهد.
سوّم اینکه اگر كوتاهى، سستى يا خطايى مشاهده كرد، به هيچ وجه آن را با كسى مطرح نكند و كمبود هاى خانه را به ديگران بازنگويد.
قرآن شريف در اين باره چنين رهنمود دارد که انسان بايد عيبهاى ديگران را بپوشاند، و بداند كه خود سرتا پا عيب و نقص و گناه و عصيان است و اگر خداوند ستّار، عيبهاى او را از ديدگان مردم نمى پوشاند، رسواى كوى و برزن مى شد. پس به شكرانه ى اين نعمت عظيم چشم بر نقايص و كاستيهاى ديگران فرو بندد و زبان به عيبها نگشايد.
امّا خاصه زن بايد بيش از همه در اين مهم كوشا باشد و بداند كه با فقر و غنا خداوند انسان را مى آزمايد.
هرگز به علّت تنگدستى، همسر خود را تحقير نكند و با مشاهده ى كمبودى در زندگى درصدد مقايسه ى همسرش با آشنايان و همكاران و فاميل برنيايد تا زندگى شيرين به تلخى نگرايد و كانون گرم و معنوى خانوادگى به سردى كشيده نشود.
در خبر است كه هرگاه حضرت اميرمؤمنان (عليه السلام) به منزل تشريف مى آورند و وارد خانه به ظاهر محقر حضرت فاطمه (سلام الله عليها) مى شدند احساس آرامش مى كردند و دردهايشان تسكين مى يافت و فرياد دشمن و ناله ى دوست جبران مى شد.
البته حقوق مرد نسبت به زن از وظايف اخلاقى و تعهدات عُرفى جدا است، چنانكه مرد حق ندارد زن خود را مورد بازخواست قرار دهد كه چرا لباسش را نشسته يا غذا را خوب نپخته است. تنها حق مسلّم مرد نسبت به زن در رابطه با مسايل زناشويى است و در اين باره زن بايد تسليم محض شوهر خويش باشد. ناگفته نماند كه زن صالح كسى است كه روحيات همسر خود را ارزيابى كند و مطابق درخواست او عمل كند، پيش از آن كه وى چيزى خواسته باشد.

بروز اختلافات در نتيجه كوتاهى مرد و زن

به مردها توصیه می شود که اگر از زنان خود كوتاهى ديديد آنها را موعظه كنيد و هرگز بداخلاقى نكنيد كه نتيجه ى مطلوب نمى دهد.
البته قابل توجّه است كه در بروز اختلافات و مشكلات همواره زن مقصر نيست و چه بسا هر دو مقصّر باشند. بلكه در بيشتر اختلافات و مشكلات خانواده مقصّر اصلى مرد است كه غالباً از موضع قدرت برخورد مى كند. اگر چه پيوسته بايد در اصلاح زنها كوشيد امّا نبايد ازخود غافل شويم. زيرا، مهمتر از اصلاح همسران، خودسازى است و بايد خود را اصلاح كنيم تا بدين وسيله زمينه پيدايش مشكلات و بروز اختلافات را به حداقل رسانيم.
چنين نباشد كه مردها فشار زندگى و كار و اجتماع را به محيط خانه منتقل سازند و سختى ها را در خانه تلافى كنند. زيرا بداخلاقى و بى نشاطى پدر و مادر روى فرزندان اثر مستقيم دارد. برخورد هاى تند و زننده ى آنها خلق و خوى فرزندان را تباه مى كند و به رشد شخصيت معنوى و حتى مادى فرزندان زيان جبران ناپذيرى وارد مى سازد.

خانه، نخستين كلاس انسان سازى

خانه بايد اوّلين كلاس درس انسان سازى براى فرزندان باشد تا فرزندان تفاهم و محبّت و سازگارى و ايثار و گذشت و صميميّت را در آنجا فرا گيرند.
هرگز شايسته نيست خانه محل دعوا و نزاع پدر و مادر باشد كه اين امر ضايع كردن اوّلين و مهمترين حقوق حتمى فرزندان است.
آيا نخستين ظلم بزرگى كه به فرزندان شما رفته است از طرف خود شما نيست؟! آيا اساس و پايه ى بدبختى فرزندان و عاصى و طاغى شدن آنها به دست شما نبوده است؟!
پدر و مادران بايد كاملًا بيدار بوده و توجّه داشته باشند كه كوچكترين اعمال و رفتار آنها در منزل روى فرزندان آنها اثر مستقيم دارد. در حقيقت تكوين شخصيت فرزندان در محيط خانه است.
اگر در اين مسئله ى مهم سستى نشان دهيم، دقيقاً مصداق آيه ى شريفه خواهيم بود كه مى فرمايد:
“قُلْ انَّ الْخاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا انْفُسَهُم وَ اهْلِيهِم يَوْمَ الْقِيَامَةِ ألا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينَ“.1
“اى پيامبر بگو زيانكاران آنهايى هستند كه خود و خويشان (زن و فرزندان) را در قيامت به ضرر و زيان جاودان مى افكند. اين همان زيانى است كه براى همه آشكار است”.

چگونه كانون خانواده را گرم نگه داريم؟

اى عزيزان، براى گرم نگهداشتن كانون خانواده نشاط و آرامش را در منزل حفظ كنيد؛ با فرزندان و همسر خويش با تبسّم و در عين حال با وقار برخورد كنيد و اضطراب خاطر و نگرانى را از محيط خانه دور كنيد.
هنگام روبرو شدن با مشكلات و غم و غصه هاى بيجا قاطعانه برخورد كنيد و بى درنگ آنها را از بين ببريد. بدانيد اگر غم و غصه و بى نشاطى را، كه چون مار و عقرب است، از ميان نبريد، آنها سرانجام شما را از ميان خواهند برد. مواظب زبانتان باشيد. مبادا با يك زخم زبان صميميّت و صفا و گرمى را از خانه ى خود دور سازيد. هرگز دل همسر و فرزندان و دوستانتان را نشكنيد.
به همسر و فرزندتان محبّت كنيد. با كلمات آتشين و محبّت آميز قلوب سرتاسر عاطفه همسران خود را جذب كنيد كه رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله وسلم) فرموده است:
“قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأتِهِ انِّى احِبُّك لَا يَذْهَبُ مِنْ قَلْبِها ابَداً“.2
“سخن مرد به همسرش كه «تو را دوست دارم» هيچگاه از قلب او زدوده نمى شود و اثرات مهر آفرين و بسيار آن همواره باقى مى ماند”.
با گفتن همين يك جمله ى كوتاه مى توان تمام خستگى و مشكلات و سنگينى بار زندگى و مسئوليت زن را تلافى نمود تا زن با نشاط و آمادگى و نيروى بيشتر به زندگى و تربيت فرزندان ادامه دهد.
بدانيد اساس استحكام و تثبيت نظام خانوادگى بر پايه ى محبّت و احترام متقابل زن و مرد است. شعله هاى پر فروغ رأفت و مهربانى را در دلهاى يكديگر روشن نگه داريد. فرزندان آنقدر كه از اختلافات و دوگانگى و بى نشاطى و نبودن معنويّت و مهربانى و عطوفت و صفا و صميميّت رنج مى برند، از كمبود و فقر مادى رنج نمى برند، مهربانى و رأفت حتماً جاى فقر و كمبود هاى مادى را پر خواهند نمود.
اى عزيزان بدانيد اگر دوستى و رفاقت و صميميّت زن و مرد در زندگى و دلسوزى آنها نسبت به فرزندان و محبت افراد بشر به يكديگر نمى بود، بشريت و اجتماعات انسانها سقوط مى كرد و نابود مى شد.
چنانكه مى بينيم وجود اين همه جنايات هول انگيز، ظلمها، تعدّيها، آدم كشى ها، قتل و غارت ها، اين همه طلاق ها و اختلافات در شرق و غرب و در شرق زده ها و غرب زده ها، بخاطر عدم وجود صفا و صميميّت و روح معنويّت است. آنها تبديل به اشيايى ماشينى و بى روح شده اند كه در وجودشان از عشق و صفا و صميميّت اثرى يافت نمى شود.

محبّت، منشاء عفّت

اگر دل زن در گرو عشق و محبّت همسرش باشد، هيچ عامل و سببى نمى تواند زن را از مسير عفت و پاكى خارج سازد. بسيارى از اختلافها و انحراف ها و ناسازگاريهاى زنان و فرزندان از همين نقطه آغاز مى شود كه مردان نسبت به زن و فرزندان خود محبت لازم را نشان نمى دهند.
شكى نيست كه هر فردى براساس فطرت احتياج به محبّت دارد “3” و اين نياز در زن به مراتب بيشتر و قوى تر است. مرد در خانه بايد به اين نكته مهم توجّه و عنايت خاص مبذول
دارد، از هر طريق ممكن به همسر خود محبت ورزد و اعتماد او را جلب كند، بطوريكه زن، همسر خود را دلسوز و مهربان و فداكار بيابد. اين امر براى تثبيت نظام خانواده بسيار مؤثر است، چنانكه پيشوايان ما به آن توجّه كامل مى نمودند.
امام صادق (عليه السلام) مى فرمايند:
“مِنْ اخْلاقِ الْانْبِياءِ حُبُّ النِّساءِ“.4
“محبت ورزيدن به همسران از جمله اوصاف و اخلاق پيامبران است”.
در حديثى ديگر اين گونه مى فرمايند:
“هر كس محبّتش به همسر خود بيشتر باشد ايمانش به خدا بيشتر است“.5
“كسى بر ما اهل بيت مهربان تر است كه بر همسر خويش مهربانتر باشد“.6

و همچنین رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آل وسلم) مى فرمايد:
“خَيْرُكُم خَيْرُكُم لِأهْلِهِ وَ انَا خَيْرُكُمْ لِاهْلِی“.7
“بهترين شما آنهايى هستند كه براى همسران خود بهترند و من بهترين شما براى زنان خود هستم”.
ائمه بزرگوار ما با اين توصيه هاى آموزنده مى خواهند كانون خانه را به محل امن و آسايش تبديل كنند و نظام خانوادگى را استحكام بخشند. چرا که استمرار نظامهاى بزرگ اجتماعى در روى زمين از خانواده ها نشأت گرفته و اضمحلال و فساد و تباهى نظام خانوادگى باعث فساد و از بين رفتن اجتماعات بزرگ بشرى است.
_______________________
پی نوشت:
(1). سوره ى زمر، آيه 15.
(2). وسايل الشيعه، جلد، 7 ص 10.
(3). براى اطلاع بيشتر به مقاله ى (زيبايى) و مقاله ى (عشق و پرستش) از كتاب “فطرت” شهيد مطهرى (رحمه الله عليه) مراجعه شود.
(4). وسايل الشيعه، ج 7، ص 9 كتاب نكاح.
(5). وسايل الشيعه، ج 7، ص 11 كتاب نكاح.
(6). وسايل الشيعه، ج 7، ص 11 كتاب نكاح.
(7). من لا يحضره الفقيه، ص 324، حديث پنجم.

منبع: خانواده در اسلام، برگرفته از بیانات آیت الله حسین مظاهری