کتاب منشور عقاید امامیه

منشور عقاید امامیه نام کتابی از آیت الله جعفر سبحانی است که عقاید شیعه را در قالب ۱۵۰ اصل اعتقادی به صورتی استدلالی بیان می‌کند. هدف از نگارش این کتاب، معرفی باورهای دینی اسلام و تشیع با زبان و استدلال‌هایی ساده به جوانان است. این کتاب اولین بار در ۱۳۷۶ش توسط نشر امام صادق(ع) در قم به چاپ رسید.

محتوای کتاب

مطالب این کتاب در ۱۰ بخش ارائه شده که عبارتند از:

بخش نخست: راههای شناخت در اسلام

بخش دوم: توحید و مراتب آن

بخش سوم: صفات خداوند

بخش چهارم: عدل الهی

بخش پنجم: دلایل لزوم بعثت پیامبر

بخش ششم: نبوت خاصه

بخش هفتم: امامت و خلافت

بخش هشتم: جهان پس از مرگ

بخش نهم: ایمان و کفر و بدعت و تقیه و توسل و...

بخش دهم: حدیث، اجتهاد و فقه

نگاه اجمالی

بخش نخست: راههای شناخت در اسلام

در این بخش مباحثی همچون هستی از دیدگاه اسلام و انسان از دیدگاه اسلام مورد بحث قرار گرفته است. مسائلی همچون فطرت، جبر و اختیار، قضا و قدر و ایمان از موضوعاتی هستند که در این بخش به آنها اشاره شده است.

بخش دوم: توحید و مراتب آن

در این بخش مباحثی همچون اعتقاد به وجود خدا، مراتب توحید شامل توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید در خالقیت، توحید در تشریع و توحید در عبادت مورد بحث قرار گرفته است.

بخش سوم: صفات خداوند

در این بخش مباحثی همچون صفات جمال و جلال ،صفات ذات و صفات فعلعلم، قدرت، حیات، اراده و اختیار، و نیز برخی صفات الهی همچون کلام و صدق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

بخش چهارم: عدل الهی

در این بخش مباحثی همچون عدل الهی، حسن و قبح عقلی، هدفمندی خلقت، قضا و قدر و اختیار مورد اشاره قرار گرفته است.

بخش پنجم: دلایل لزوم بعثت پیامبران

در این بخش مباحثی همچون اهداف بعثت از دیدگاه قرآن، راه های شناخت پیامبران راستگو همچون،اعجاز و تصدیق پیامبر پیشین، ویژگی های معجزه، واقعیت وحی وعصمت پیامبران و غیر پیامبران مورد بحث قرار گرفته است.

بخش ششم: نبوت خاصه

این بخش به بیان نبوت خاصه حضرت محمد، تحدی، وجوه اعجاز قرآن و دیگر قرائن صدق دعوای پیامبری حضرت محمد(ص) مانند گواهی و بشارت به ظهور پیامبر در کتب مقدس ادیان گذشته اختصاص دارد. در این بخش به برخی کرامات و معجزات دیگر پیامبر همچون شقّ القمر، معراج، پیروزی در مباهله با اهل کتاب و اِخبار از غیب نیز اشاره شده است.

در ادامه این بخش به برخی ویژگیهای نبوت پیامبر اسلام (ص) همچون جهانی بودن، خاتمیت، سهولت در عقاید و احکام، مصونیت از تحریف کتاب و جامعیت اسلام اشاره شده است.

بخش هفتم: امامت و خلافت

این بخش به بیان معنای اصطلاحی شیعه و پیشینه آن، ادله عقلی ضرورت امامت، آیات و احادیث مربوط به واقعه غدیر خم، حدیث غدیر، ماجرای جانشینی پیامبر(ص)، وظایف امام، عصمت امام، تعداد ائمه و ترتیب و اسامی آنها و محبت به ائمه اختصاص دارد.

در این بخش همچنین به مسأله مهدویت، خصوصیات مصلح جهانی در روایات اسلامی، عقیده شیعه در باب موعود، جانشینی فقهای جامع الشرایط در دوران غیبت، چگونگی رابطه مردم با امام زمان(عج) در طول غیبت، پذیرفتنی بودن طول عمر امام زمان، وقت ظهور و برخی نشانه های ظهور اشاره شده است.

بخش هشتم: جهان پس از مرگ

در این بخش به مباحثی همچون عقیده مشترک ادیان الهی در باره حیات پس از مرگ، اعتقاد به معاد، آیات مربوط به معاد در قرآن، شبهات موجود در باب معاد و پاسخ قرآن به این شبهات، مسأله معاد جسمانی و روحانی، ماهیت مرگ، حیات برزخی، بطلان تناسخ، معنای مسخ و تفاوت آن با تناسخ، «اشراط الساعه» و علائم نزدیک شدن رستاخیز، نفخ صور، شفاعت، توبه، حبط اعمال، خلود در دوزخ پرداخته شده است.

بخش نهم:مسائل اعتقادی مهم

در این بخش به مباحثی همچون ایمان و تفاوت آن با اسلام، شرایط ایمان، حرمت تکفیر مسلمان مخالف، بدعت، تقیه و شرایط آن و تفاوت آن با نفاق، توسل، بداء و دامنه آن، مسأله رجعت، معنا، ادله و رجعت کنندگان، احترام صحابه در عین قابل انتقاد بودن آنان، محبت و مودت اهل بیت، فلسفه سوگواری برای شهدا، زیارت قبور و غلو اشاره شده است.

بخش دهم: حدیث، اجتهاد و فقه

در این بخش به مسائلی همچون جایگاه و شرایط حدیث و راویان آن از دیدگاه شیعه، نسبت احادیث اهل بیت و وحی، کتب معروف حدیثی و منبع اجتهاد شیعی، مبنای اجتهاد در شیعه و جایگاه قول صحابی در فرایند اجتهاد اشاره شده است

. جعفر سبحانی در پایان کتاب اظهار داشته است که تمدن اسلامی مرهون تلاشهای بی‌وقفه همه مسلمانان است و شیعه در پایه‌گزاری تمدن اسلامی در همه قلمروها سهم زیادی دارد. او همچنین گفته است در فرق میان فرقه‌های اسلامی در برخی از فروع، مانع از اتحاد و همبستگی آنها بر ضد دشمنان اسلام نبوده و نباید باشد و می‌توان با برگزاری کنگره‌های علمی و مذاکرات تحقیقی تدریجاً به رفع این اختلافات همّت گماشت.

منابع

*آیت الله جعفر سبحانی، منشور عقاید امامیه، موسسۀ امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۷۶ش

*ویکی شیعه