اعمال و مراقبت های شب عید فطر (میرزا جواد آقا ملکی تبریزی)

عبادت در این شب بسیار مهم است. از امام سجاد (علیه السلام) روایت شده است که به فرزندانش در مورد این شب سفارش کرده و میفرمود: این شب کمتر از آن شب نیست. و منظور حضرت (علیه السلام) شب قدر بود. با این کلام تصریح میکند که شب قدر نیست. بنابراین لازم است عمل کننده در این شب بیش از شب قدر جدیت نماید. زیرا این شب علاوه بر این که باین جهت شرافت دارد وقت پاداش و آخر کار نیز بوده و بهمین جهت احتیاج به جدیت زیاد دارد.

1. مهمترین کارها در این شب بعد از جستجوی ماه و دیدن آن، خواندن دعایی است که هنگام دیدن ماه خوانده میشود و در صحیفه سجادیه آمده است و نیز سلام و تضرع کامل به نگهبان شبش که از معصومین (علیهم السلام) است و توسل به آنان جهت جدیت ایشان در اصلاح اعمال این ماه او. همچنین باید اعمال ماه رمضان و خود، دل، روح، ضمیر، ظاهر، باطن، تمامی وجود و جزء جزء وجود خود را تسلیم آنان نموده و از آنان بخواهد که واسطه شده و از خدا بخواهند او را تا رمضان آینده و تمامی عمر موفق بدارد.

بطور کلی قصد او در این توسل اصلاح تمام مفاسد ماه، سال و عمرش بوده و تمام نواقصش را کامل نماید. باید در تملق گفتن و لطیف نمودن معانی تضرع، توسل و تسلیم خیلی جدیت کرده و امیدواری کامل خود را به پذیرش آنان آشکار نماید؛ و بخاطر آنان به درگاه خداوند شکرگزاری نماید. آنگاه این شب را با همان اعمال قلبی و بدنی که در شبهای قدر گفتیم، مگر اعمال مخصوص به هر کدام از آن شبها زنده بدارد.

یا ذالمن و الطول، یا مصطَفِیْ محمد و ناصره، صل علی محمد و آل محمد واغفر لی کل ذنب احصیته، و هو عندک فی کتاب مبین آنگاه سجده کرده و صد بار در سجده بگوید: اتوب الی الله سپس حاجت خود را بخواهد که اگر خدا بخواهد برآورده میگردد.

بهتر است این تکبیر را در پی این نمازها ترک نکند.

5. مستحب است بعد از نماز مغرب و عشا دو رکعت بجا آورده در رکعت اول بعد از سوره فاتحه صد بار سوره اخلاص و در رکعت دوم بعد از سوره فاتحه یک بار سوره اخلاص بخواند. آنگاه قنوت خوانده، به رکوع رود، سجده کند و سلام بدهد. آنگاه سجده کرده و در سجده صد بار بگوید: أتوب الی الله از امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند: قسم به کسی که جانم بدست اوست کسی این عمل را انجام نمیدهد و چیزی از خدا نمیخواهد مگر این که خداوند به او اعطا میکند گر چه گناهان او بعدد شنهای عالج باشد.

و اگر حال عبادت دارد عمل بعد را نیز انجام بدهد.

6. دو رکعت نماز که در رکعت اول هزار بار و در رکعت دوم یک بار قل هو الله احد خوانده و بعد از سلام دادن سجده کرده و در سجده‏اش صد بار بگوید: أتوب الی الله سپس بگوید: یا ذالمن و الجود! یا ذالمن و الطول! یا مصطَفِیْ محمد! صل علی محمد و آل محمد. و حاجات خود را بگوید و بعد دعایی را که در اقبال روایت شده است بخواند. کسی که چنین کند، حاجت او برآورده میگردد.

و اگر برای این عمل نشاط ندارد عمل بعد را انجام دهد.

7. ده رکعت نماز بجا آورده، و در هر رکعت یک بار حمد و ده بار سوره اخلاص خوانده و بجای ذکر رکوع و سجود ده بار بگوید: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر و بعد از پایان آن هزار بار استغفار نموده و در سجده شکر بگوید: یا حی یا قیوم! یا ذالجلال و الاکرام! یا رحمن الدنیا و الاخره و رحیمهما! یا ارحم الراحمین! یا اله الاولین و الاخرین، اغفر لی ذنوبی و تقبل صومی و صلاتی. روایت شده است: کسی که این عمل را انجام بدهد قبل از این که سرش را از سجده بردارد، آمرزیده شده، روزه او قبول و گناهان او بخشیده میشود.

اگر هم برای او سخت است عمل بعد را انجام بدهد.

8. چهارده رکعت نماز، که در رکعت یک بار فاتحه الکتاب و آیه الکرسی و سه بار قل هو الله احد میخواند. روایت شده: کسی که این عمل را انجام دهد، خداوند در مقابل هر رکعت، عبادت چهل سال و عبادت تمام کسانی را که در این ماه نماز خوانده و روزه گرفته‏ اند، به او عطا میفرماید.

و اگر برای این هم، حال ندارد، عمل بعد را انجام دهد.

9. شش رکعت نماز، که در هر رکعت پنج بار قل هو الله احد میخواند. روایت شده: کسی که این نماز را بجا آورد، شفاعت او در مورد خانواده‏اش قبول میگردد، گر چه سزاوار آتش باشند.

10. خارج نمودن فطریه. در روایت آمده است: اگر فطریه خارج نشود، روزه رد خواهد شد. و فطریه نقص زکات مال را از بین میبرد. روزه با آن کامل شده و مانند صلوات فرستادن بر پیامبر در نماز است. و همانگونه که کسی در نمازش بر پیامبر صلوات نفرستد، نماز ندارد، همانگونه هم کسی که عمداً آن را ترک کند روزه ندارد.

هدف مهم ما در این مختصر این است که انسان عاقل را توجه بدهیم که باید درباره قرار دادن این حکم اندیشه نموده که در مقابل این بخشش کم چه فواید بزرگی قرار داده شده است و سپس خدا را شکر کند. و ببینید که آیا ندادن این مال اندک (حدود سه کیلو و نیم گندم یا جو...) با تصدیق دین، فرمایشات سید رسولان (صلی الله علیه و آله و سلم) و سلامت عقل سازگاری دارد یا نه؟ چگونه ایمان با ندادن یک صاع جو که دادن آن باعث رستگاری دهنده آن، ایمنی از خطر مرگ و کامل شدن روزه و زکات است، و ندادن آن در بردارنده خطر مرگ و رد شدن روزه است، سازگاری دارد؟ چگونه ممکن است صاحب عقل سلیم از دادن این مال خودداری کند! حتی ممکن نیست هیچ عاقلی احتیاط را در این مورد از دست بدهد. و اگر این دفع ضرر و این استفاده هم نبود، عاقل باید از مالک دین و دنیایش درباره ندادن این مال اندک خجالت میکشید؛ بعد از این که در قرآن روی آن تأکید شده و وعده رستگاری به دهنده آن داده شده و بر نماز مقدم شده است؛ آنجا که میفرماید: حتماً رستگار شد کسی که زکات داد و با ذکر نام خدا نماز خواند. چرا با دستورات کسی که تو را مکلف به دادن ذره‏ای از عطایای بزرگ و فراوان خود که نزد تو است نموده است، مخالفت میکنی؛ در حالی که او ضامن رزق تو و زن و فرزندت میباشد و میتواند در صورت مخالفت، تو را از عطایای خود محروم نماید. و علاوه بر عطایای زیادی که به تو نموده است، به تو وعده رستگاری، کامل شدن روزه و زکات و برطرف نمودن خطر مرگ حاضر تا پایان عمر داده است. منشأ ندادن این مال چیزی جز ضعف ایمان و اسلام و پستی و زشتی یا واگذاری خاص از جانب خداوند است! پناه بر خدا از تمام این امور.

12. و نیز از مهمترین کارها به پایان بردن آن با تسلیم اعمال به نگهبان شب است؛ همانگونه که شب‏های شریف دیگر را ختم مینمود و قبلاً در مورد آن سخن گفته ‏ایم.