انفاق از نظر احادیث

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

هر يك از شما در روز قيامت با پروردگارش سخن مى گويد و ميان او و خدا هيچ ترجمانى نيست. پس، رو به روى خود را مى نگرد و جز آنچه پيش فرستاده است چيزى نمى يابد، سمت راست خود را مى نگرد جز آنچه پيش فرستاده چيزى نمى يابد. سپس سمت چپ خود را مى نگرد ناگاه آتش را مى بيند. بنا بر اين، اگر شده با [صدقه دادن ]نصف خرمايى خود را از آتش برهانيد و اگر كسى از شما همان را هم نيافت، با سخنى خوش و پسنديده اين كار را بكند.

الترغيب و الترهيب : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به اصحاب خود فرمود : 

كدام يك از شما مال وارثش را بيشتر از مال خود دوست دارد؟ اصحاب عرض كردند : اى رسول خدا! هيچ يك از ما نيست مگر اينكه مال خودش را بيشتر از مال و دارايى وارثش دوست دارد

حضرت فرمود : مالِ هر كس همان است كه [براى آخرت ]پيش مى فرستد، و مال وارثش آن است كه پس از خود بر جاى مى گذارد.

امام على عليه السلام : 

هيچ كس را از دنيايش بهره اى نيست مگر آنچه را كه براى آخرتش انفاق كند.

امام على عليه السلام : 

آنچه از دنيايت [به سوى آخرت ]پيش فرستى از آن توست و آنچه از خود بر جاى گذارى از آنِ دشمن است.

امام على عليه السلام : 

در حقيقت از دارايى تو همان متعلّق به توست كه براى آخرتت پيش فرستى و آنچه پس از خود بگذارى از آنِ وارث است.

امام على عليه السلام ـ در سفارش به فرزند بزرگوارش حسن عليه السلام ـ فرمود : 

در حقيقت بهره تو از دنيايت همان است كه با آن آخرتت را بسازى. پس در راه حق خرج كن و خزانه دار ديگران مباش.

امام على عليه السلام ـ در سفارش به حضرت حسن عليه السلام ـ نوشت :

 بدان كه تو راهى دور و دراز و پر مشقّت در پيش دارى و در پيمودن اين راه از عمل پسنديده و توشه اى چندان كه تو را سبكبار به منزل رساند بى نياز نيستى. پس بيش از توانت بر پشت خود بار مَنهِ كه سنگينى آن تو را بيازارد و هرگاه نيازمندى يافتى كه توشه تو را تا روز قيامت بر دوش كشد و فردا كه به آن نياز دارى آن را به تو تحويل دهد، وجود او را غنيمت دان و بار خويش را بر دوش او نِه و تا جايى كه مى توانى او را بار كن؛ زيرا چه بسا كه او را دگر باره بجويى و نيابى و نيز وجود كسى را كه در روزگار توانگريت از تو وام خواست غنيمت بدان تا در روز تنگ دستيت [روز قيامت] آن را به تو پس دهد.

امام على عليه السلام : 

هرگاه آدمى بميرد فرشتگان گويند : چه پيش فرستاد؟ و مردم گويند : چه باقى گذاشت؟ پس، چيزى براى خود پيش فرستيد تا از آنِ شما باشد و همه را بعد از خود باقى مگذاريد كه وبال شما خواهد بود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

هر چه را كه با چشم خود ديدى و دلت آن را خواست، براى خدا قرار ده، كه اين است تجارت آخرت؛ زيرا خداى متعال مى فرمايد : «آنچه نزد شماست تمام مى شود و آنچه نزد خداست ماندنى است».

كنز العمّال ـ به نقل از عايشه ـ : 

گوسفندى را سر بريدند [و گوشت آن را انفاق كردند]. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : چيزى مانده است؟ عايشه عرض كرد : به جز دستش، چيزى باقى نمانده است. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : به جز دستش، همه آن باقى مانده است.

امام على عليه السلام :

 آنچه از مال و داراييت [كه از دست دهى و ]تو را پند (تجربتى) آموزد از دست نرفته است.

امام على عليه السلام :

 كسى كه مالى را انفاق نكند آن مال [در حقيقت ]به او روزى نشده است.

امام على عليه السلام :

 راستى كه بخشيدن اين مال و دارايى، اندوخته اى [براى انسان ]است و نگاه داشتن آن [مايه] فتنه است.

امام على عليه السلام : 

آنچه را از بين مى رود ببخشيد تا در عوض آنچه را ماندنى است به دست آوريد.

مجمع البيان ـ به نقل از ابو الطفيل ـ :

 على عليه السلام جامه اى خريد و از آن خوشش آمد، پس آن را صدقه داد.

امام صادق عليه السلام : 

مردم مدينه زكات فطر را به مسجد رسول خدا مى آوردند. در ميان آنها خوشه هاى خرمايى به نام جعرود (خرماى خشك ريز) و خوشه هايى به نام معافاره نيز وجود داشت. اين دو نوع خرما هسته درشت و كم گوشت و اندكى تلخ مزه بودند. رسول خدا صلى الله عليه و آله به حزّار فرمود : اين دو نوع خرما را براى آنان ارزيابى مكن تا بلكه خجالت بكشند و از اينها نياورند. پس، خداوند اين آيه را نازل فرمود : «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از چيزهاى پاكيزه اى كه به دست آورده ايد انفاق كنيد ··· » .

الكافى : 

امام صادق عليه السلام شكَر صدقه مى داد. به ايشان عرض شد : آيا شكَر صدقه مى دهيد؟ فرمود : آرى، شكر را از هر چيز ديگرى بيشتر دوست دارم و از اين رو خوش دارم آنچه را بيشتر دوست دارم صدقه دهم.

وسائل الشيعه : 

 امام ابو الحسن الرضا عليه السلام هرگاه غذا مى خورد، قدحى برايش مى آوردند و كنار سفره اش مى گذاشتند و حضرت از بهترين غذاهايى كه برايش مى آوردند مقدارى برمى داشت و در آن قدح مى گذاشت و سپس دستور مى داد آن را به مستمندان بدهند و آنگاه اين آيه را تلاوت مى كرد : «نخواست به گردنه پا نهد». سپس فرمود : خداوند عزّ و جلّ مى دانست كه هر انسانى توانايى آزاد كردن بنده (فكّ رقبه) را ندارد، از اين رو راه[هاى ديگرى مانند اطعام هم براى ]رسيدن به بهشت براى آنان قرار داد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 سه چيز از حقيقت هاى ايمان است : انفاق كردن در حال تنگدستى، انصاف به خرج دادن با مردم و دانش بخشى به طالب دانش .

امام زين العابدين عليه السلام : 

از خصلت هاى مؤمن، انفاق كردن به اندازه تنگدستى است.

امام صادق عليه السلام : 

سه چيز است كه هر كس يكى از آنها را به درگاه خداوند برد خدا بهشت را بر او واجب گرداند : انفاق در حال تنگدستى، خوشرويى با همه مردم و انصاف نشان دادن از خود.

امام باقر عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه «و لا تيمّموا الخبيث منه تنفقون ؛ و در پى ناپاك آن نرويد كه از آن انفاق كنيد» ـ فرمود : 

مردم زمانى كه اسلام آوردند درآمدهايى از ربا و اموال حرام در اختيار داشتند و افراد به سراغ اين درآمدها در بين دارايى هاى خود مى رفتند و آنها را صدقه مى دادند، اما خداوند آنان را از اين كار نهى فرمود؛ چرا كه صدقه دادن جز از درآمد پاك و حلال درست نيست.

امام صادق عليه السلام : 

اگر مردم از راهى كه خداوند به آنان فرمان داده است كسب درآمد كنند و آنها را در راهى كه خداوند از آن بازشان داشته است انفاق كنند، آن را از ايشان نمى پذيرد و اگر از راهى كه آنها را از آن نهى كرده است درآمد به دست آورند و آن درآمد را در راهى كه خداوند بدان فرمانشان داده است به مصرف رسانند باز از آنان نمى پذيرد، مگر اينكه از راه حلال به دست آورند و در راه حلال انفاق كنند.

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «أنفقوا من طيّبات ما كسبتم ؛ از پاكى هاى آنچه به دست آورده ايد، انفاق كنيد» ـ فرمود : 

مردم در زمان جاهليت درآمدهاى ناروا به دست آورده بودند و بعد از آنكه اسلام آوردند تصميم گرفتند آنها را از اموال خود خارج كنند و صدقه بدهند، اما خداوند تبارك و تعالى قبول نكرد مگر اينكه [صدقه را] از پاكترين درآمدهايشان بپردازند.

میزان الحکمه،جلد دوازدهم.