اصول کافی: کتاب الحجّه/ ولادت امام رضا علیه السّلام/ حدیث چهارم

۰۷ خرداد ۱۳۹۶ 0 معارف

امام رضا علیه السلام

سند:

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْغِفَارِيِّ قَالَ:

كَانَ لِرَجُلٍ مِنْ آلِ أَبِي رَافِعٍ مَوْلَى النَّبِيِّ ص يُقَالُ لَهُ طَيْسٌ عَلَيَّ حَقٌّ فَتَقَاضَانِي وَ أَلَحَّ عَلَيَّ وَ أَعَانَهُ النَّاسُ فَلَمَّا رَأَيْتُ ذَلِكَ صَلَّيْتُ الصُّبْحَ فِي مَسْجِدِ الرَّسُولِ ع ثُمَّ تَوَجَّهْتُ نَحْوَ الرِّضَا ع وَ هُوَ يَوْمَئِذٍ بِالْعُرَيْضِ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ بَابِهِ إِذَا هُوَ قَدْ طَلَعَ عَلَى حِمَارٍ وَ عَلَيْهِ قَمِيصٌ وَ رِدَاءٌ فَلَمَّا نَظَرْتُ إِلَيْهِ اسْتَحْيَيْتُ مِنْهُ فَلَمَّا لَحِقَنِي وَقَفَ وَ نَظَرَ إِلَيَّ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ كَانَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَقُلْتُ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ إِنَّ لِمَوْلَاكَ طَيْسٍ عَلَيَّ حَقّاً وَ قَدْ وَ اللَّهِ شَهَرَنِي وَ أَنَا أَظُنُّ فِي نَفْسِي أَنَّهُ يَأْمُرُهُ بِالْكَفِّ عَنِّي وَ وَ اللَّهِ مَا قُلْتُ لَهُ كَمْ لَهُ عَلَيَّ وَ لَا سَمَّيْتُ لَهُ شَيْئاً فَأَمَرَنِي بِالْجُلُوسِ إِلَى رُجُوعِهِ فَلَمْ أَزَلْ حَتَّى صَلَّيْتُ الْمَغْرِبَ وَ أَنَا صَائِمٌ فَضَاقَ صَدْرِي وَ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَرِفَ فَإِذَا هُوَ قَدْ طَلَعَ عَلَيَّ وَ حَوْلَهُ النَّاسُ وَ قَدْ قَعَدَ لَهُ السُّؤَّالُ وَ هُوَ يَتَصَدَّقُ عَلَيْهِمْ فَمَضَى وَ دَخَلَ بَيْتَهُ ثُمَّ خَرَجَ وَ دَعَانِي فَقُمْتُ إِلَيْهِ وَ دَخَلْتُ مَعَهُ فَجَلَسَ وَ جَلَسْتُ فَجَعَلْتُ أُحَدِّثُهُ عَنِ ابْنِ الْمُسَيَّبِ وَ كَانَ أَمِيرَ الْمَدِينَةِ وَ كَانَ كَثِيراً مَا أُحَدِّثُهُ عَنْهُ فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ لَا أَظُنُّكَ أَفْطَرْتَ بَعْدُ فَقُلْتُ لَا فَدَعَا لِي بِطَعَامٍ فَوُضِعَ بَيْنَ يَدَيَّ وَ أَمَرَ الْغُلَامَ أَنْ يَأْكُلَ مَعِي فَأَصَبْتُ وَ الْغُلَامَ‌ مِنَ الطَّعَامِ فَلَمَّا فَرَغْنَا قَالَ لِيَ ارْفَعِ الْوِسَادَةَ وَ خُذْ مَا تَحْتَهَا فَرَفَعْتُهَا وَ إِذَا دَنَانِيرُ فَأَخَذْتُهَا وَ وَضَعْتُهَا فِي كُمِّي وَ أَمَرَ أَرْبَعَةً مِنْ عَبِيدِهِ أَنْْ يَكُونُوا مَعِي حَتَّى يُبْلِغُونِي مَنْزِلِي فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ طَائِفَ ابْنِ الْمُسَيَّبِ يَدُورُ وَ أَكْرَهُ أَنْ يَلْقَانِي وَ مَعِي عَبِيدُكَ فَقَالَ لِي أَصَبْتَ أَصَابَ اللَّهُ بِكَ الرَّشَادَ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ يَنْصَرِفُوا إِذَاا رَدَدْتُهُمْ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ مَنْزِلِي وَ آنَسْتُ رَدَدْتُهُمْ فَصِرْتُ إِلَى مَنْزِلِي وَ دَعَوْتُ بِالسِّرَاجِ وَ نَظَرْتُ إِلَى الدَّنَانِيرِ وَ إِذَا هِيَ ثَمَانِيَةٌ وَ أَرْبَعُونَ دِينَاراً وَ كَانَ حَقُّ الرَّجُلِ عَلَيَّ ثَمَانِيَةً وَ عِشْرِينَ دِينَاراً وَ كَانَ فِيهَا دِينَارٌ يَلُوحُ فَأَعْجَبَنِي حُسْنُهُ فَأَخَذْتُهُ وَ قَرَّبْتُهُ مِنَ السِّرَاجِ فَإِذَا عَلَيْهِ نَقْشٌ وَاضِحٌ حَقُّ الرَّجُلِ ثَمَانِيَةٌ وَ عِشْرُونَ دِينَاراً وَ مَا بَقِيَ فَهُوَ لَكَ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا عَرَفْتُ مَا لَهُ عَلَيَّ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ* الَّذِي أَعَزَّ وَلِيَّهُ.

ترجمه

ترجمه کمره ای

از غفارى، گويد: مردى از خاندان أبى رافع، آزاد كرده پيغمبر (ص) به نام طيس، بر من وامى داشت، از من وامخواهى كرد و مرا سخت دنبال كرد و مردم هم به او كمك كردند، چون چنين‌ ديدم نماز بامداد را در مسجد رسول خدا (ص) گزاردم و رفتم خدمت امام رضا (ع) كه آن روز در عريض (مزرعه‌اى يك فرسخى مدينه) تشريف داشت، چون نزديك در خانه آن حضرت رسيدم، ديدم آن حضرت از خانه بيرون آمده است بر الاغى سوار بود و يك پيراهن و رداء در بر داشت و چون به او نگاه كردم شرمم آمد از آن حضرت كه اظهار حاجت كنم و چون آن حضرت به من رسيد ايستاد و به من نگاهى كرد و من به او سلام دادم، ماه رمضان بود به او عرض كردم: خدا مرا قربانت كند، وابسته تو (طيس) از من طلبى دارد و به خدا كه مرا رسوا كرده، من در دل خود گرفته بودم كه آن حضرت دستور مى‌دهد از طلب خواهى خود دست بر دارد، و به خدا به او نگفتم: چند از من مى‌خواهد و نامى هم نبردم، او به من دستور داد بنشينم تا بر گردد و من آنجا نشستم تا نماز مغرب را هم در آنجا خواندم و روزه هم بودم و دلم تنگ شد و خواستم برگردم.

به ناگاه، آن حضرت رسيد و بر من نمايان شد و مردمى هم در گرد او بودند و گدايان هم بر سر راه او نشسته بودند و او به آنها صدقه مى‌داد، رفت و وارد خانه خود شد و برگشت و مرا خواست و من برخاستم و خدمتش رفتم و نشست و من هم نشستم و با آن حضرت از ابن المسيب امير مدينه، صحبت مى‌كردم و بسيار وقت مى‌شد كه از او براى آن حضرت صحبت مى‌كردم، و چون فارغ شدم، فرمود: گمانم هنوز افطار نكردى؟ گفتم: نه، براى من خوراكى خواست، و آوردند نزد من گزاردند و به غلام دستور داد كه با من هم غذا شود، من و غلام از آن طعام خورديم.

چون فارغ شديم، به من فرمود: آن پشتى را بلند كن و آنچه زير آن است بردار، آن را بلند كردم و ديدم زير آن يك مشت‌ اشرفى طلا است، آنها را برداشتم و در آستين گذاشتم و فرمود:

چهار تن از غلامانش با من باشند تا مرا به منزلم برسانند، من گفتم:

قربانت، شبگرد ابن المسيب در گردش است و من خوش ندارم كه مرا با غلامان شما برخورد كنند.

به من فرمود: درست گفتى، خدا تو را به راستى رهنمايد و به آنها دستور داد از هر جا، من آنها را برگردانيدم برگردند و چون نزديك خانه‌ام رسيدم و دلم آرام شد، آنها را برگردانيدم و به منزل خود رفتم و چراغ خواستم و اشرفى‌ها را شمردم، چهل و هشت اشرفى بود، و بستانكارى آن مرد از من بيست و هشت اشرفى بود، در ميان آن يك اشرفى مى‌درخشيد و من از زيبائى آن در شگفت شدم و آن را نزديك چراغ بردم و ديدم در آن روشن، نقش شده است كه (حق آن مرد بيست و هشت اشرفى است و ما بقى از آن تو است) و به خدا من خودم نمى‌دانستم كه (به او نگفته بودم خ ل) او چند اشرفى از من مى‌خواهد، حمد از آن خدا، پروردگار جهانيان است كه ولى خود را عزيز نموده است.

ترجمه مصطفوی

غفارى گويد: مردى از خاندان ابى رافع غلام پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله كه نامش طيس بود و از من طلبى داشت، مطالبه ميكرد و پافشارى مينمود. مردم هم او را كمك ميكردند، چون چنين ديدم، نماز صبح را در مسجد پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله گزاردم، و بامام رضا عليه السلام كه در عريض بود، روى آوردم.

چون نزديك خانه‌اش رسيدم، آن حضرت پيدا شد، بر الاغى سوار بود و پيراهن و ردائى در برداشت، چون نگاهم بامام افتاد، از آن حضرت خجالت كشيدم. حضرت بمن رسيد و ايستاد و نگاه كرد، من سلام كردم- ماه رمضان بود- گفتم: خدا مرا قربانت كند. غلام شما طيس از من طلبى دارد، و بخدا كه مرا رسوا كرده است. من با خود گمان ميكردم باو ميفرمايد: از من دست بدارد و بخدا كه من نگفتم او چقدر از من ميخواهد و نه نامى بردم.

بمن فرمود: بنشين تا برگردم، من بودم تا نماز مغرب را گزاردم و روزه هم داشتم، سينه‌ام تنگى كرد و خواستم برگردم كه ديدم حضرت پيدا شد و مردم گردش بودند، گدايان بر سر راهش نشسته بودند و او بآنها تصدق ميداد. از آنها گذشت تا داخل خانه شد، سپس بيرون آمد و مرا بخواست، من نزدش رفتم و داخل منزل شديم، او بنشست و من هم نشستم، من شروع كردم و از احوال ابن مسيب كه امير مدينه بود و بسيارى از اوقات در باره او با حضرت سخن ميگفتم، سخن گفتم، چون فارغ شدم، فرمود: گمان ندارم هنوز افطار كرده باشى؟ عرضكردم: نه، برايم غذائى طلبيد و پيشم گذاشت و بغلامش فرمود: تا همراه من بخورد. من و غلام غذا خورديم، چون فارغ شديم، فرمود: تشك را بردار و هر چه زيرش هست برگير، چون بلند كردم، اشرفى‌هائى در آنجا بود، من برداشتم و در آستينم نهادم.

حضرت دستور داد چهار تن از غلامانش همراه من بيايند تا مرا بمنزلم رسانند. من عرضكردم:

قربانت، پاسبان و شبگرد ابن مسيب (امير مدينه) گردش ميكند و من دوست ندارم كه مرا همراه غلامان شما ببيند فرمود: راست گفتى، خدا ترا براه هدايت برد. بآنها دستور داد هر وقت من گفتم برگردند.

چون نزديك منزلم رسيدم و دلم آرام شد، آنها را برگردانيدم و بمنزلم رفتم و چراغ طلبيدم، و باشرفيها نگريستم، ديدم 48 اشرفى است و طلب آن مرد از من 28 اشرفى بود، در ميان آنها يك اشرفى جلب نظرم كرد و مرا از زيبائيش خوش آمد، او را برداشتم و نزديك چراغ بردم. ديدم آشكار و خوانا روى آن نوشته است: «28 اشرفى طلب آن مرد است و بقيه از خودت» بخدا كه من نميدانستم [باو نگفته بودم‌] او چقدر از من ميخواهد، سپاس خداوند پروردگار جهانيان را كه ولى خود را عزت دهد،

ترجمه اردکانی

على بن محمد، از ابن جمهور، از ابراهيم بن عبداللَّه، از احمد بن عبداللَّه، از غِفارى روايت كرده است كه گفت: از براى مردى از اولاد ابورافع-/ غلام آزاد كرده پيغمبر صلى الله عليه و آله كه او را طَيس مى‌گفتند-/ بر من حقّى بود، و از من طلبى داشت، پس آن را از من مطالبه نمود و بر من الحاح و اصرار زيادى كرد، و مردم او را يارى كردند و چون امر را بدين منوال ديدم، نماز صبح را در مسجد رسول خدا صلى الله عليه و آله گزاردم، بعد از آن به جانب حضرت امام رضا عليه السلام رو آوردم و آن حضرت در آن اوقات، در عُرَيض تشريف داشت، و چون نزديك درِ خانه آن حضرت رسيدم، ديدم كه آن حضرت بيرون آمده و بر الاغى سوار است و پيراهن و ردايى را پوشيده، چون به سوى او نظر كردم، از او شرم نمودم و در هنگامى كه به من رسيد، ايستاد و به جانب من نظر فرمود، پس بر آن حضرت سلام كردم، و آن زمان ماه مبارك رمضان بود، عرض كردم كه: خدا مرا فداى تو گرداند، به درستى كه طيس، غلام تو را بر من حقّى هست و به خدا سوگند كه مرا رسوا و بى‌آبرو كرد.

غِفارى مى‌گويد: و من در دل خود گمان مى‌كردم كه آن حضرت طيس را امر خواهد فرمود كه دست از من بدارد. و به خدا سوگند، كه به آن حضرت عرض نكردم كه حقّ او بر من چند است و چيزى براى آن حضرت نام نبردم (يعنى: از متعلّقات آن طلب). پس آن حضرت مرا امر فرمود كه بنشينم تا برگردد، و من از آنجا نرفتم تا نماز مغرب را به جا آوردم، و حال آن‌كه من روزه‌دار بودم، پس سينه‌ام تنگ شد و خواستم كه باز گردم، ديدم كه آن حضرت پيدا شد و رو به من مى‌آيد و مردم گرداگرد او را گرفته‌اند، و گدايان بر سر راه آن حضرت نشسته بودند، و آن حضرت بر ايشان تصدّق مى‌فرمود. پس رفت و داخل خانه خود گرديد، بعد از آن بيرون آمد و مرا طلبيد. من برخاستم و به خدمتش رفتم و با آن حضرت داخل شدم. پس آن حضرت نشست و من نشستم و شروع كردم كه او را از هارون پسر مسيّب خبر مى‌دادم-/ و پسر مسيّب حاكم مدينه بود-/ و چنان بود كه بسيارى از اوقات، آن حضرت را از احوالش خبر مى‌دادم، و چون فارغ شدم، فرمود كه: «گمان ندارم تو را كه هنوز افطار كرده باشى». عرض كردم: نه، پس طعامى براى من طلبيد، چون طعام آوردند، در پيش روى من گذاشتند، و حضرت غلام خود را فرمود كه با من چيزى بخورد. پس من و غلام از آن طعام خورديم، و چون فارغ شديم، حضرت به من فرمود كه: «اين بالش را بالا گير و آنچه را كه در زير آن است برگير». من آن را بالا گرفتم و ديدم كه دينارى چند در آنجا است، آنها را برگرفتم و در آستين خود گذاشتم. پس چهار نفر از غلامان خود را امر فرمود كه با من باشند تا مرا به منزل خود برسانند. عرض كردم كه: فداى تو گردم، شبگرد پسر مسيّب مى‌گردد و من ناخوش دارم كه شبگرد مرا ملاقات كند و غلامان تو همراه من باشند. حضرت فرمود: «درست يافتى، خدا تو را به راه راست برساند»، و غلامان خود را امر فرمود كه همراه من بيايند و در هر جا كه ايشان را برگردانم باز گردند، و چون به منزل خود نزديك شدم و آن را ديدم، ايشان را برگردانيدم، پس به منزل خويش رسيدم و چراغ طلبيدم، و نظر به دينارها كردم، ديدم كه آنها چهل و هشت دينار است، و حق آن مرد بر من بيست و هشت دينار بود، و در ميانه آن دينارها دينارى‌ بود كه مى‌درخشيد و خوبى آن دينار مرا به شگفت آورد، پس آن را فرا گرفتم و به نزد يك چراغ بردم ديدم كه نقش و نوشته روشنى بر آن است كه: «حقّ آن مرد بيست و هشت دينار است و آنچه باقى بماند براى تو است».

راوى مى‌گويد: نه به خدا سوگند، كه نمى‌دانستم كه حقّ طيس بر من چقدر است، و ستايش از براى خدا كه پروردگار عالميان است؛ آن خدايى كه ولىّ خود را عزيز و غالب گردانيد.

شرح

شرح مرآة العقول

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْغِفَارِيِّ قَالَ كَانَ لِرَجُلٍ مِنْ آلِ أَبِي رَافِعٍ مَوْلَى النَّبِيِّ ص يُقَالُ لَهُ طَيْسٌ عَلَيَّ حَقٌّ فَتَقَاضَانِي وَ أَلَحَّ عَلَيَّ وَ أَعَانَهُ النَّاسُ فَلَمَّا رَأَيْتُ ذَلِكَ صَلَّيْتُ الصُّبْحَ فِي مَسْجِدِ الرَّسُولِ ع ثُمَّ تَوَجَّهْتُ نَحْوَ الرِّضَا ع وَ هُوَ يَوْمَئِذٍ بِالْعُرَيْضِ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ بَابِهِ إِذَا هُوَ قَدْ طَلَعَ عَلَى حِمَارٍ وَ عَلَيْهِ قَمِيصٌ وَ رِدَاءٌ فَلَمَّا نَظَرْتُ إِلَيْهِ اسْتَحْيَيْتُ مِنْهُ فَلَمَّا لَحِقَنِي وَقَفَ وَ نَظَرَ إِلَيَّ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ وَ كَانَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَقُلْتُ جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ إِنَّ لِمَوْلَاكَ طَيْسٍ عَلَيَّ حَقّاً وَ قَدْ وَ اللَّهِ شَهَرَنِي وَ أَنَا أَظُنُّ فِي نَفْسِي أَنَّهُ يَأْمُرُهُ بِالْكَفِّ عَنِّي وَ وَ اللَّهِ مَا قُلْتُ لَهُ كَمْ لَهُ عَلَيَّ وَ لَا سَمَّيْتُ لَهُ شَيْئاً فَأَمَرَنِي بِالْجُلُوسِ إِلَى رُجُوعِهِ فَلَمْ أَزَلْ حَتَّى صَلَّيْتُ الْمَغْرِبَ وَ أَنَا صَائِمٌ فَضَاقَ صَدْرِي وَ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَرِفَ فَإِذَا هُوَ قَدْ

__________________________________________________

الحديث الرابع: ضعيف.

" الغفاري" بالكسر و التخفيف: و طيس بالفتح، و عريض على بناء التصغير، و السؤال بالضم و تشديد الهمزة جمع سائل و ابن المسيب اسمه هارون كما سيأتي،

مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج‌6، ص: 76

طَلَعَ عَلَيَّ وَ حَوْلَهُ النَّاسُ وَ قَدْ قَعَدَ لَهُ السُّؤَّالُ وَ هُوَ يَتَصَدَّقُ عَلَيْهِمْ فَمَضَى وَ دَخَلَ بَيْتَهُ ثُمَّ خَرَجَ وَ دَعَانِي فَقُمْتُ إِلَيْهِ وَ دَخَلْتُ مَعَهُ فَجَلَسَ وَ جَلَسْتُ فَجَعَلْتُ أُحَدِّثُهُ عَنِ ابْنِ الْمُسَيَّبِ وَ كَانَ أَمِيرَ الْمَدِينَةِ وَ كَانَ كَثِيراً مَا أُحَدِّثُهُ عَنْهُ فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ لَا أَظُنُّكَ أَفْطَرْتَ بَعْدُ فَقُلْتُ لَا فَدَعَا لِي بِطَعَامٍ فَوُضِعَ بَيْنَ يَدَيَّ وَ أَمَرَ الْغُلَامَ أَنْ يَأْكُلَ مَعِي فَأَصَبْتُ وَ الْغُلَامَ مِنَ الطَّعَامِ فَلَمَّا فَرَغْنَا قَالَ لِيَ ارْفَعِ الْوِسَادَةَ وَ خُذْ مَا تَحْتَهَا فَرَفَعْتُهَا وَ إِذَا دَنَانِيرُ فَأَخَذْتُهَا وَ وَضَعْتُهَا فِي كُمِّي وَ أَمَرَ أَرْبَعَةً مِنْ عَبِيدِهِ أَنْ يَكُونُوا مَعِي حَتَّى يُبْلِغُونِي مَنْزِلِي فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ طَائِفَ ابْنِ الْمُسَيَّبِ يَدُورُ وَ أَكْرَهُ أَنْ يَلْقَانِي وَ مَعِي عَبِيدُكَ فَقَالَ لِي أَصَبْتَ أَصَابَ اللَّهُ بِكَ الرَّشَادَ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ يَنْصَرِفُوا إِذَا رَدَدْتُهُمْ فَلَمَّا قَرُبْتُ مِنْ مَنْزِلِي وَ آنَسْتُ رَدَدْتُهُمْ فَصِرْتُ إِلَى مَنْزِلِي وَ دَعَوْتُ بِالسِّرَاجِ وَ نَظَرْتُ إِلَى الدَّنَانِيرِ وَ إِذَا هِيَ ثَمَانِيَةٌ وَ أَرْبَعُونَ دِينَاراً وَ كَانَ حَقُّ الرَّجُلِ عَلَيَّ ثَمَانِيَةً وَ عِشْرِينَ دِينَاراً وَ كَانَ فِيهَا دِينَارٌ يَلُوحُ فَأَعْجَبَنِي حُسْنُهُ فَأَخَذْتُهُ وَ قَرَّبْتُهُ مِنَ السِّرَاجِ فَإِذَا عَلَيْهِ نَقْشٌ وَاضِحٌ حَقُّ الرَّجُلِ ثَمَانِيَةٌ وَ عِشْرُونَ دِينَاراً وَ مَا بَقِيَ فَهُوَ لَكَ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا عَرَفْتُ مَا لَهُ عَلَيَّ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ* الَّذِي أَعَزَّ وَلِيَّهُ‌

__________________________________________________

و" بعد" مبني على الضم أي إلى الآن، و الغلام مفعول معه أو عطف على الضمير على القول بجوازه، و الوسادة بتثليث الواو المتكإ و المخدة، و في القاموس: الطائف العسس" أصبت" أي الرشاد" و أصاب الله بك" الباء للتعدية" قربت" بضم الراء" أنست" بتثليث النون" يلوح" أي يتلألأ" ما عرفت" بالتشديد أو التخفيف" ماله على" ما استفهامية أو موصولة" وليه" أي من جعله أولى بالمؤمنين من أنفسهم.

شرح ملاصالح

عليّ بن محمّد، عن ابن جمهور، عن إبراهيم بن عبد اللّه، عن أحمد بن عبد اللّه عن الغفاري قال: كان لرجل من آل أبي رافع مولى النبيّ صلّى اللّه عليه و آله يقال له: طيس عليّ حقّ فتقاضاني و ألحّ عليّ و أعانه النّاس فلمّا رأيت ذلك صلّيت الصح في مسجد الرسول صلّى اللّه عليه و آله ثمّ توجّهت نحو الرّضا عليه السّلام و هو يومئذ بالعريض، فلمّا قربت من بابه إذا هو قد طلع على حمار و عليه قميص و رداء، فلمّا نظرت إليه استحييت منه، فلمّا لحقني وقف و نظر إليّ فسلّمت عليه- و كان شهر رمضان- فقلت: جعلني اللّه فداك إنّ لمولاك طيس عليّ حقّا و قد و اللّه شهرني و أنا أطنّ في‌

__________________________________________________

قوله: و قد و اللّه شهرنى) أى و قد شهرنى و اللّه فحذف الفعل لوجود المفسر

شرح الكافي-الأصول و الروضة (للمولى صالح المازندراني)، ج‌7، ص: 271

نفسي أنّه يأمره بالكفّ عنّي و و اللّه ما قلت له: كم له عليّ و لا سمّيت له شيئا، فأمرني بالجلوس إلى رجوعه. فلم أزل حتّى صلّيت المغرب و أنا صائم، فضاق صدري و أردت أن أنصرف فاذا هو قد طلع عليّ و حوله الناس و قد قعد له السؤّال و هو يتصدّق عليهم، فمضى و دخل بيته، ثمّ خرج و دعاني فقمت إليه و دخلت معه، فجلس و جلست، فجعلت احدّثه عن ابن المسيّب و كان أمير المدينة و كان كثيرا ما احدّثه عنه، فلمّا فرغت قال: لا أظنّك أفطرت بعد؟ فقلت: لا، فدعا لي بطعام فوضع بين يديّ و أمر الغلام أن يأكل معي فأصبت و الغلام من الطعام، فلمّا فرغنا قال لي: ارفع الوسادة و خذ ما تحتها فرفعتها و إذا دنانير فأخذتها و وضعتها في كمّي و أمر أربعة من عبيده أن يكونوا معي حتّى يبلغوني منزلي، فقلت: جعلت فداك إنّ طائف ابن المسيّب يدور و أكره أن يلقاني و معي عبيدك. فقال لي: أصبت أصاب اللّه بك الرّشاد و أمرهم أن ينصرفوا إذا رددتهم فلمّا قربت من منزلي و آنست رددتهم فصرت إلى منزلي و دعوت بالسراج و نظرت إلى الدّنانير و إذا هي ثمانية و أربعون دينارا و كان حقّ الرّجل عليّ ثمانية و عشرين دينارا و كان فيها دينار يلوح فأعجبني حسنه فأخذته و قرّبته من السراج فاذا عليه نقش واضح: حقّ الرّجل ثمانية و عشرون دينارا و ما بقي فهو لك، و لا و اللّه ما عرفت ماله عليّ و الحمد للّه ربّ العالمين الذي أعزّ وليّه.

__________________________________________________

يقال شهرته بكذا و التشديد مبالغة.

قوله: عن ابن المسيب) هو هارون بن المسيب الآتي.

قوله: فاصبت و الغلام من الطعام) هذا من باب العطف على الضمير المرفوع المتصل من غير فصل و لا تأكيد الا أن يجعل الواو بمعنى مع.