نقش پیامبر گرامی اسلام (صلي الله عليه و آله) در پیشرفت تمدن بشری
۱۰ دی ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلام«...آیا هرگز از خود پرسیدهاید که همین اسلام، چگونه و بر مبنای چه ارزشهایی طیّ قرون متمادی، بزرگترین تمدّن علمی و فکری جهان را پرورش داد و برترین دانشمندان و متفکّران را تربیت کرد؟» (بخشی از پیام مقام معظم رهبری به جوانان اروپا و آمریکای شمالی)
عربستان در زمان ظهور پیامبر :
سخنان امير مؤمنان عليه السّلام در بيان اوضاع عرب قبل از اسلام، شاهد زنده اى است كه آنان از نظر زندگى و انحطاط فكرى و فساد اخلاقى در وضع اسفناكى بودند.
امير مؤمنان در يكى از خطبه هاى خود، وضعیت اسفناک عرب پيش از اسلام را چنين بيان مى كند:
خداوند، محمد صلى اللّه عليه و آله و سلّم را بيم دهنده جهانيان و امين وحى و كتاب خود، مبعوث كرد و شما گروه عرب در بدترين آيين و بدترين جاها به سر مىبرديد. در ميان سنگلاخها و مارهاى كر (كه از هيچ صدايى نمىرميدند) اقامت داشتيد. آبهاى لجن را مى آشاميديد و غذاهاى خشن (مانند آرد هسته خرما و سوسمار) مىخورديد و خون يكديگر را مىريختيد و از خويشاوندان دورى مىكرديد، بتها در ميان شما سرپا بود، از گناهان اجتناب نمی كرديد. (نهج البلاغه، خ 26)
ويل دورانت در كتاب تاريخش می گوید:
وقتي پيامبر اسلام از نعمتهاي بهشتي سخن ميگفت، از حور و طيور و قصور بهشتي سخن ميگفت، عربي برخاست و گفت: يا رسول الله! آيا در بهشت جنگ و كشتار هم هست يا خير؟ پيامبر اسلام فرمود: بهشت جاي جنگ نيست. آن عرب گفت: پس اين بهشت به درد ما نميخورد.
تمدنی که پیامبرصلی الله علیه و آله پایه ریزی کرد:
إنما بعثت لإتمم مكارم الأخلاق.من مبعوث شده ام تا اخلاق را به حد اعلي برسانم و مردم را به بالاترين درجه كمال اخلاقي نائل كنم.
« ... ظاهراً هیچ کس در فکر این نبود که به وی خواندن و نوشتن بیاموزد ، اما او دقایق امور را بهتر از مردم تعلیم دیده می شناخت . در آن موقع ، هنر خواندن و نوشتن از نظر اعراب اهمیتی نداشت . به همین دلیل ، در میان قبیله قریش بیش از هفده تن خواندن و نوشتن نمی دانستند . با این همه ، معروفترین و بلیغ ترین کتابِ زبان عربی از زبان پیامبر جاری شد . او چنان مهارتی در شناخت مسائل زندگی مردم نشان داد که در این زمینه هیچ کس به پای او نمی رسد . در کتاب او قرآن ، قانون و اخلاق یکى است ، در قرآن ، رفتار دینى شامل رفتار دنیوى نیز هست و همه مطالب آن از جانب خداوند بر محمد وحى شده است . در قرآن مقرراتى درخصوص ادب / تندرستى / ازدواج و طلاق / رفتار با فرزندان ، بردگان و حیوانات / تجارت / سیاست/ قرض و ربا / عقود و وصایا / امور صناعت / مسائل مالی / جریمه و مجازات / جنگ و صلح و غیره وجود دارد . »
« تمدن اسلام از سال 81 ـ 597 ق ( 700 ـ 1200 م ) در اوج تعالى و پیشرفت و ترقى در زمینه انواع علوم و فنون قرار داشت . علوم تجربى اعم از پزشکى ، شیمى ، فیزیک ، زمین شناسى ، زیست شناسى و گیاه شناسى در اوج خود بود و بزرگترین دانشمندان و مُبدعان این علوم در گستره جهان اسلام به تدریس و تألیف و تحقیق در این علوم اشتغال داشتند . آنها این دانش هاى گسترده بنیادی را به همسایگان و جویندگان دانش که از سرزمینهاى مختلف به حضور آنها مى رسیدند ، مى آموختند ... جهان غرب در این دوره درخشان اسلامى ، گرفتار اندیشه های قرون وسطایى و توحش و جزم اندیشى کلیسا و کاملاً عارى از تعقل و تفنن بود . برعکس ، در جهان اسلام دانشمندان کم نظیرى چون ابن سینا ، خوارزمى ، فارابى ، محمد بن زکریاى رازى ، ابوریحان بیرونى ، حکیم عمر خیام ، ابن خلدون و ... بدون هیچ محدودیتى به ترویج دانش در جهان می پرداختند . »
« محمد (ص ) با دعوت به سوی اسلام ، در زندگی میلیونها بشر انقلاب روحی نوینی پدید آورد . آنها نیز صدای رسای محمد را شنیدند و از جان و دل او را پذیرفتند . »
نقش مسلمانان در پیشرفت علمی غرب
اما نکته حائز اهمیت دیگر مدیون بودن پیشرفت امروز تمدن غرب به تمدن اسلامی است. تاثیر تمدن اسلامی بر غرب چیزی نیست که غربی ها با نهایت تلاشی که می کنند بتوانند آن را پنهان کند . آقاي دكتر گوستاولبون فرانسوي در كتاب تمدن اسلام و غرب به صراحت ميگويد:
بعضى ها (از اروپائیان) عار دارند که اقرار کنند یک قوم کافر و ملحدى (یعنى مسلمانان) سبب شده اروپاى مسیحى از حال توحّش و جهالت خارج گردد. و لذا آن را مکتوم مى دارند، ولى این نظر به درجه اى بى اساس و تأسّف آور است که به آسانى مى توان آن را ردّ کرد.... نفوذ اخلاقى مسلمانان، آن اقوام وحشى اروپا را كه سلطنت روم را زیر و زبر نمودند، داخل در طریق آدمیت نمود و نیز نفوذ عقلانى آنان، دروازه ى علوم و فنون و فلسفه را كه ما اروپاییها از آن به كلى بى خبر بودیم به روى ما باز كرد و تا ششصد سال، مسلمانان، استاد ما بودند. (تمدّن اسلام و عرب، چاپ چهارم، ص 751.)
دلامبر در این رابطه می نویسد:
خدمت مسلمین تنها این نبود که علم را از راه تحقیق و اکتشاف ترقی دهند بلکه روح مخصوصی در آن دمیده و به وسیله نوشتن و گفتن تحریر و نگارش و مدارس عالیه آنرا در دنیا اشاعه و انتشار دادند و در بنای علوم و معارف اروپا از این راه احسانی نمودند که نمی توان برای آن حدی تصور کرد و مسلمین ، قرنها استاد علوم و فنون ملل اروپا بودند.
با این اوصاف در حقیقت تمدن اسلا می را می توان بنیان و پایه گذاری انقلاب علمی اروپا دانست ، و اگر تمدن اسلامی نبود یقینا غرب به این زودی از خواب گرانی که در آن فرورفته بود ، بیدار نمی شد.
دکتر ماکس میرهوف می نویسد:
خلاصه علوم شرق مانند باران رحمت بر خاک خشک اروپا بارید و آنرا حاصلخیز ساخت کم کم اروپائیان با علوم شرق آشنا شده کتابهایی در جراحی امراض زنانه و ناخوشیهای چشم نوشتند.
و مسیو لیری می نویسد:
((اگر مسلمانان بر روی صفحه تاریخ ظاهر نشده بودند نهضت علمی اروپا قرنها عقب می افتاد)).
گوستاولو بون در جای دیگر از کتاب تمدن اسلام و عرب مرجع بودن کتابهای مسلمانان برای دانشمنمدان غربی را اینگونه به قلم می آورد :
((تمام دانشمندانی که قبل از قرن پانزدهم میلادی در اروپا ظاهر شدند کسانی بودند که علوم آنها منحصر به آن چیزهایی بود که از روی کتابهای مسلمین یاد گرفته بودند .برای دانشمندانی مانند : روژباکن، لئونارپیز ، ارنود ویلنووی ، ریمون ، سانتوسا، آلبرت کبیر، آلفونس دهم و غیره، تنها مرجع علمی آ نها کتابهای مسلمانان بوده است و به قول موسیورنان ، آلبرت کبیر هر چه دارد از ابن سینا است، و سان توما نیز هر چه در فلسفه می دانست از ابن رشد بوده است)).
منابع:
- سید محمد حسینی قزوینی، نقش نبي مكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در إعتلاي فرهنگ جامعه بشريت ، پایگاه اینترنتی موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام
- محمد (ص) از نگاه خردورزان غربی ( 12 )، رادیو دری ایران
- فروغ ابدیت، جعفر سبحانی
- افتخارات تاریخ پزشکی ایران اسلامی، وبلاگ تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
- رهيافت 1 (پاسخهاي شهيد مطهري به پرسشهاي روز)