ترجمه خواندنی قرآن
۱۸ تیر ۱۳۹۶ 0 معارفزبان:
« ترجمه خواندنی قرآن کریم » با نگاه تفسیری و پیام‌رسان، اثر حجت‌الاسلام علی ملکی در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
«ترجمۀ خواندنی قرآن» را می‌توان نخستین تلاش برای ترجمۀ کلام وحی دانست، به‌زبانی بسیار ساده و روان، برای فهم نوجوانان و جوانان. این اثر از نوع «ترجمۀ پیام‌رسان» است. به این روش، ترجمۀ «مضمونی» یا «مُرادمحـور» هم می‌گویند که یک دغدغۀ اصلی دارد: رســـاندن «پیـــام» آیـه‌ها به خوانندۀ عام. ادعای مترجم و ویراستار این است که هیچ جمله‌ای در این ترجمه نیست که آن را فردی دارای دیپلم نتواند راحت بفهمد.
ویژگی‌های ترجمه خواندنی قرآن
۱. روان‌بودن و سادگی؛
۲. ویرایش به‌روزِ زبانی و صوری؛
۳. مبتنی‌ساختنِ بندبندِ ترجمه بر تفسیر؛
۴. گذر از دشواری‌های ترجمۀ قرآن، در آیه‌های سخت‌فهم و متشابه و چندوجهی؛
۵. تلطیف بار معنایی برخی واژه‌ها، متناسب با سن و فضای فکری دانش‌آموزان و جوانان؛
۶. مرتبط‌ساختن آیه‌های یک سوره با هم، هم‌مسیر با پیام کلی سوره؛
۷. پاورقی‌های ضروری و مفید؛
۸. ترجمۀ لحن‌به‌لحن به‌تناسب موقعیت؛
۹. ترجمۀ قرآن‌به‌قرآن، برای پیشگیری از تضادهای ظاهری؛
۱۰. گرفتن بازخوردِ مستمر و منظم از گروه‌های مختلف؛
۱۱. آهنگین‌ساختن و سجع‌آوری؛
۱۲. معادل‌یا‌‌بی‌های فارسی و آسان‌فهم و به‌روز، برای عبارت‌های کنایی و غیرکنایی. ( https://qurantr.com )
آبشخور استنباط پیام آیه‌ها، برای بازنمایی در ترجمه، تفسیرهای گران‌سنگ قرآن است. مراجعۀ مداومِ مترجم به تفسیر المیزان علامه‌طباطبایی و تفسیر تسنیم آیت‌الله جوادی در درجۀ اول و تفسیرهای التحریر و التنویر، تبیان، مجمع البیان، روح المعانی، نمونه و...، خواننده را کاملاً مطمئن می‌سازد که بندبندِ این ترجمه به تفسیر متصل است و نظرهای شخصی اصلاً در آن راه ندارد. از این رو، عنوان «ترجمۀ تفسیری و پیام‌رسان» بر جلد این اثر نشسته است.
از آنجا که این متن از نوع «ترجمۀ تطبیقی» نیست، مترجم و ویراستارِ اثر به‌صراحت در مؤخرۀ آن آورده‌اند که: با ترجمۀ پیام‌رسان نمی‌توان ترجمۀ دقیقِ واژه‌به‌واژه یاد گرفت؛ یعنی نباید انتظار داشت که معنای لغویِ هر واژۀ قرآن، تطبیقِ یک‌به‌یک با ترجمه‌اش دارد. برای آن هدف، ترجمه‌های بسیارِ دیگری از نوع «ترجمۀ تطبیقی» در دسترس قرآن‌دوستان است. ترجمۀ مضمونی اصلاً چنین رسالتی ندارد! بلکه می‌کوشد مُراد آیه را بازتاب دهد، واژه‌ها را در بافت آیه معنا کند و آیه‌ها را در بافت سوره به هم ربط دهد.
همچنین، ازآنجاکه قرآن کریم مجموعه‌ای است منسجم از پیام‌های مرتبط به هم که به‌صورت سوره‌به‌سوره یا مجموعه‌ای از چند آیه نازل شده‌اند، ترجمۀ تفسیری نیز باید نمایش‌دهندۀ این «ربط»ها باشد تا خواننده‌اش با «یک کلّ منسجم» مواجه شود و بداند سِیر بحث چیست. ازاین‌رو، مترجم کوشیده است که به‌صورت قرآن‌به‌قرآن ترجمه کند تا معارف الهی، چنان‌که در کلام وحی چنین است، «یکپارچه» منتقل شود.
ویرایشِ اصولی و امروزین ترجمه، طی دو سال، ویژگی بعدی آن است. دغدغۀ ویراستارانِ مؤسسۀ «ویراستاران» این بوده که «روساخت»های مناسبی در فارسی بیابند که بتواند «زیرساختِ» عربیِ آیه‌ها را به‌خوبی بازنمایی کند. این متن از «گرته‌برداری» به‌دور است و به‌اصطلاح «بوی ترجمه» نمی‌دهد.
ویژگی‌های دیگرِ این ترجمه را می‌توان به‌اجمال چنین بیان کرد: در این ترجمه هیچ پرانتزی نمی‌توان یافت. بندهای ترجمه، برای نخستین بار، پاراگراف‌بندی شده‌اند تا خواننده بتواند تغییرهای سِیر سخن را متوجه شود. همچنین، پاورقی‌های ضروری در هر صفحه، فایده‌بخشِ افرادی است که با دانستنی‌های دینی کمتر آشنایند.
قرآن کتابی نیست با لحنی یکنواخت. اما بیشترِ ترجمه‌ها فقط با یک لحنِ خطی پیش رفته‌اند. «ترجمۀ خواندنی قرآن» را می‌توان اولین تلاش برای ترجمۀ لحن‌به‌لحنِ قرآن نیز دانست. البته لحنِ محوری و غالبِ این ترجمه، لایه‌ای است میان لایۀ زبان معیارِ نوشتاری و لایۀ زبان روزمرۀ گفتاری است؛ اما در جاهایی و به‌تناسبِ تغییرهایی در لحن قرآن، این لحنِ غالب تغییرهایی کرده است.
ویژگی دیگرِ «ترجمۀ خواندنی قرآن» به‌معرض‌گذاشتن برای نقد و نظر است: از گروه‌های گوناگونِ اجتماعی خواسته‌ایم که دربارۀ بندبند ترجمه، در جایگاه خوانندۀ نوعیِ آن یا از جایگاه متخصصِ ترجمه و معارف قرآنی، نظرهای اصلاحی و پیشنهادی بدهند تا با جمع‌آوری دیدگاه‌های تخصصی و عمومی بتوانیم بهبود مستمر را در کیفیت ترجمه در پیش بگیریم. از این پس هم، برای بازویرایی‌های آینده، این کار را خواهیم کرد؛ چون هر ترجمه‌ای از متن مقدس، به‌تناسب تغییرهای زمانی و زبانی، باید حداکثر هر پنج سال به‌روزرسانی شود.
علاقه‌مندان به تهیهٔ این ترجمهٔ جدید از قرآن می‌توانند «ترجمهٔ خواندنی قرآن» را از راه‌های زیر تهیه کنند؛
مراجعهٔ حضوری به دفتر نشر «ویراستاران»، با هماهنگی قبلی با شمارهٔ ۰۲۱۶۶۹۱۹۹۶۲ و ۰۹۳۶۳۵۵۸۸۳۷ به‌نشانی: تهران، میدان انقلاب، خیابان کارگر جنوبی، انتهای خیابان لبافی‌نژاد، نرسیده به خیابان جمالزاده، پلاک ۳۲۲، واحد ۶.
تهیهٔ اینترنتی، از تارنمای https://qurantr.com .
برای دیدن ویژگی‌ها و مبانی این ترجمه و نیز نمونهٔ آیه‌ها و نظرهای مختلف دربارهٔ آن، می‌توانید به کانال تلگرامی این اثر مراجعه کنید:
منبع:
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
