نگاهی به بحث حرمت شراب

بد نيست بدانيم كه شراب در همه شریعت ها، حرام بوده، امام رضا(ع) می فرماید: «مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً قَطُّ إِلَّا بِتَحْرِيمِ الْخَمْرِ؛خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد، مگر حکم به حرام بودن شراب کرد».

(توحيد، شیخ صدوق، جامعه مدرسين، قم، 1398 ق، باب 54 البداء، ص 334.)

در اسلام نیز حرمت آن، تدریجی و ابتدا به صورت مجمل و بعد با وضوح بیش تر و در نهایت، با وضوح کامل و تأکید شدید، بیان شد، چون در عرب قبل از اسلام، می گساری بسیار رواج داشت و از عادات شایع عرب بود اما در هر حال رواج شراب خواری در بین عرب دلیل بر موجه بودن این عمل نیست همان گونه که اعراب جاهلی رفتارهای زشتی مانند زنده به گور کردن دختران خود را نیز به راحتی انجام می دادند.

در خصوص فائده داشتن شراب باید گفت این مساله در قرآن هم مورد اشاره قرار گرفته است چنان که خداوند می فرماید:
« يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فيهِما إِثْمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما  در باره شراب و قمار از تو سؤال مى‏ كنند، بگو: «در آنها گناه و زيان بزرگى است و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بردارد (ولى) گناه آنها از نفعشان بيشتر است »(بقره  آیه 219.)

در واقع بعید است بتوان عمل حرامی را یافت که هیچ نفع و فائده ای نداشته باشد، اما سخن در آن است که آیا با وجود برخی منافع مادی یا حتی جسمی می توان همه مضرات و لطمات گوناگون جسمی و روحی آن را به جان خرید و حکم به تجویز شراب خواری داد؟
مسلما خیر و به همین دلیل نیز وقتی علی رغم آیات متعدد قرآن در توجه دادن مردم به ترک این عمل ناپسند وقتی مشاهده شد که بعضی باز هم از نوشیدن شراب دست بردار نیستند خداوند به شدیدترین وجه و با چندین تأکید، حرمت و پلیدی شراب را اعلام کرده و فرمود:

« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون ...  اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! شراب و قمار و بتها و ازلام [نوعى بخت‏آزمايى‏]، پليد و از عمل شيطان است، از آنها دورى كنيد تا رستگار شويد! * شيطان مى‏ خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از نماز بازدارد. آيا (با اين همه زيان و فساد، و با اين نهى اكيد،) خوددارى خواهيد كرد؟! »(مائده آیه 91.)
شاید بتوان گفت در هیچ موردی قرآن با این تأکید و تصریح و شدت، حرمتی را اعلام نکرده است تا جایی که قرآن شراب را پلیدی و عمل شیطان خوانده است. پس برخی منافع و فوائد مختصر را نمی توان با این آثار و پیامدهای روحی و اجتماعی گوناگون شراب مقایسه کرد و مصرف آن را مجاز و صحیح دانست.
به دلیل همین پلیدی و مضرات گوناگون در روایات نیز بر پلیدی شراب تأکید فراوان شده و شراب، کلید تمام معصیت ها و منشأ و مادر تمام گناهان معرفی گردیده است. از جمله این پیامدها آن است که در روایات گفته شده نماز فرد شراب خوار تا چهل شبانه روز مورد قبول خداوند قرار نمی گیرد (علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه ق، ج 10، ص 110 .).
البته نباید فراموش کرد که این مساله به آن معنا نیست که فرد شراب خوار نباید تا چهل روز نماز بخواند، بلکه بر او همانند هر فرد دیگری واجب است نمازش را بخواند و اگر نخواند گناه دیگری مرتکب شده، اما در عین حال بدون توبه و بخشایش خداوند تا چهل روز نمازهایش مورد قبول نخواهد بود و ارزشی ندارد.

از مولاى متقیان سؤال شد: آیا فرمودی که شراب از دزدى و زنا بدتر است ؟ حضرت فرمود: "بلى، زنا کننده شاید گناه دیگرى نکند، ولى شرابخوار چون شراب بخورد، زنا مى‏ کند، آدم مى‏ کشد، نماز را ترک مى‏کند."( ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه ش، ج 6 ، ص 403)
از امام باقر سؤال شد که بزرگ‏ترین گناه کبیره کدام است؟ فرمود: "شرابخواری، خداوند به چیزى چون می خوارى نافرمانى نشده! ممکن است شخص نماز واجب خود را ترک کند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا کند، در حالى که مست و لایعقل باشد."( همان، ص 403)

و این مساله راز عمق پلیدی شراب است که بستر و زمینه گناهان بسیار دیگر می شود چنان که امام رضا علیه السلام فرمود: خدا شراب را بدان جهت حرام کرد که مایه فساد و بازداشتن عقل از درک حقایق و از بین بردن شرم و حیا است.( سید هاشم رسولى محلاتى، کیفر گناه، ص 78، نشر کتابخانه صدر، تهران، بی تا.)
علاوه بر آیات و روایات امروزه از نظر علمى نیز مضرات مصرف مواد الکلى به اثبات رسیده است. در تبین این مسئله با اشاره به سخنان صاحب نظران گفته شده : دانشمندان به این واقعیت اعتراف داشته‏اند که از جمله آثار زیان بخش شراب، پیامد سویى است که روى مغز و عقل مى‏ گذارد و آن را از کار مى‏ اندازد. روشن است که با از بین رفتن عقل، پرده شرم و حیا دریده مى‏شود. در نتیجه میدان به دست غرایز حیوانى مى‏ افتد. انسان به صورت حیوانى وحشى و لجام گسیخته درمى‏آید. نوشابه‏هاى الکلى پس از استفاده سریعاً جذب خون مى‏شود. خون در مسیر خود مغز را بى نصیب نمى‏ گذارد، در نتیجه عمل سلسله اعصاب رو به ضعف مى‏ رود. خویشتن دارى که ارادى و منشأ شرم و حیا در انسان و مانع از بروز کارهاى زشت است، از دست مى‏ رود.

الکل عالى‏ ترین اعمال مغزى را فلج مى‏کند.ملاک امتیاز آدمی بر سایر جانداران عقل او است. به خاطر عقل است که انسان علم و دانش می اندوزد. همه ترقیات و پیشرفت های جوامع بشری ثمرة دانش بشری است. شراب، عقل را اگر چه به صورت محدود و موقت زایل می کند.

برای آشنایی بیش تر با زیان های شراب، قسمتی از نظریات دانشمندان روان شناس و پزشکان را می آوریم:

اثر الکل در عمر

دانشمندان مشهور غربی معتقدند که هر گاه از جوانان 21 تا 23 ساله معتاد به مشروبات الکلی 51 نفر بمیرند، در مقابل از جوان های غیر معتاد ده نفر هم تلف نمی شوند. دانشمند دیگری ثابت کرده است که جوان های 20 ساله که انتظار می رود پنجاه سال عمر کنند، در اثر نوشیدن الکل بیش تر از 35 سال عمر نمی کنند.

زیان های اجتماعی الکل

طبق آماری که پزشک قانونی شهر "لیون" در 1961 تهیه نموده، جرائم اجتماعی الکلیست ها از این قرار است: مرتکبان قتل های عمومی 50 درصد، ضرب و جرح 8/77 درصد، سرقت 5/88 درصد، جرائم جنسی، 8/88 درصد. این آمار نشان می دهد که بیش تر جنایات و جرائم بزرگ در حال مستی روی می دهد.( همان، ص 80)

آنچه در این آمارها آمده، تنها گوشه ای از آثار و مضرات دنیایی و اجتماعی شراب است. امّا آثار مخرب روحی و معنوی آن بسیار بزرگ تر است .
 

برگرفته از سایت پاسخگو