حسد از نظر احادیث

حسد

امام على عليه السلام :

الحَسَدُ مَرضٌ لا يُؤْسى .
 حسد، دردى بى درمان است.

(  غرر الحكم : ۱۳۷۸)

امام على عليه السلام :

الحَسَدُ دَأْبُ السَّفِلِ و أعْداءِ الدُّوَلِ .
 حسد، خوى فرومايگان و تنگ نظران است .

( غرر الحكم : ۱۴۷۲ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ مِقْنَصَةُ إبْليسَ الكُبرى .
 حسادت، دام بزرگ ابليس است.

( غرر الحكم : ۱۱۳۳ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ حَبْسُ الرُّوحِ
 حسادت، زندان روح است .

( غرر الحكم : ۳۷۲ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ شَرُّ الأمْراضِ .
حسادت، بدترين بيمارى است.

( غرر الحكم : ۳۳۲ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ أحَدُ العَذابَينِ .
 حسادت، يكى از دو عذاب است.

(  غرر الحكم : ۱۶۳۵)

امام على عليه السلام :

الحَسدُ عَيبٌ فاضِحٌ ، و شُحٌّ فادِحٌ ، لا يَشْفي صاحِبَهُ إلاّ بُلوغُ آمالِهِ فيمَن يَحْسُدُهُ .
حسادت، عيبى رسوا و بخلى سهمگين است و حسود، تا به آرزوى خود درباره محسودش نرسد، آرام نمى گيرد .

( غرر الحكم : ۲۲۰۵ )

امام على عليه السلام :

 رأسُ الرَّذائلِ الحَسدُ .
 حسد، سر آمد رذيلت هاست .

( غرر الحكم : ۵۲۴۲ )

امام على عليه السلام :

 إذا أمْطَرَ التَّحاسُدُ نَبَتَ التَّفاسُدُ .

هر گاه حسادت فرو بارد، گياه تبهكارى برويد .

( غرر الحكم : ۴۱۳۱ )

امام على عليه السلام :

 للّه ِ دَرُّ الحَسـدِ مـا أعْدَلَـهُ ! بَـدأَ بصاحِبِهِ فقَتلَهُ .
 آفرين بر حسادت ! چه عدالت پيشه است ! پيش از همه صاحب خود را مى كشد !

( شرح نهج البلاغة : ۱/۳۱۶ )

امام على عليه السلام :

 مَن وَلِعَ بالحَسدِ وَلِعَ بهِ الشُّؤْمُ
هر كه شيفته حسادت باشد، نحسى و شور بختى شيفته او گردد .

( بحار الأنوار:۷۸/۱۲/۷۰ )

امام على عليه السلام :

 الحَسدُ مَطِيَّةُ التَّعبِ .
 حسادت، مَركَب رنج است .

( بحار الأنوار : ۷۸/۱۳/۷۱  )

امام على عليه السلام :

ثَمرَةُ الحَسدِ شَقاءُ الدُّنيا و الآخِرَةِ .
 ثمره حسادت، رنج و بدبختى در دنيا و آخرت است .

( غرر الحكم : ۴۶۳۲ )

امام على عليه السلام :

 مَن تَركَ الحَسدَ كانَتْ لَهُ المَحَبّةُ عِندَ النّاسِ .
 هر كه حسادت را رها كند، محبوب مردمان شود .

( بحار الأنوار : ۷۷/۲۳۷/۱ )

حسود

امام على عليه السلام :

الحاسِدُ لا يَشْفيهِ إلاّ زَوالُ النِّعمَةِ
حسود را جز نابودى نعمتِ [محسود ]شفا ندهد .

( غرر الحكم : ۱۴۷۸ )

امام على عليه السلام :

الحاسِدُ يَفْرَحُ بالشُّرورِ ، و يَغْتَمُّ بالسُّرورِ .
حسود از بديها (ناراحتيهاى ديگران) شاد مى شود و از شاديها[ى مردم ]غمگين .

( غرر الحكم : ۱۴۷۴ )

امام على عليه السلام :

الحاسِدُ يَرى أنَّ زَوالَ النِّعمَةِ عَمَّن يَحسُدُهُ نِعْمَةٌ علَيهِ .
حسود، زوال نعمت از محسود را براى خود نعمت مى داند .

(  غرر الحكم : ۱۸۳۲)

امام على عليه السلام :

 الحاسِدُ يُظْهِرُ وُدَّهُ في أقْوالِهِ ، و يُخْفي بُغْضَهُ في أفْعالِهِ ، فلَهُ اسْمُ الصَّديقِ و صِفَةُ العَدُوِّ .
حسود به زبان لاف دوستى مى زند و در عمل، مخفيانه دشمنى مى ورزد؛ بنا بر اين ، او نام دوست را برخود دارد اما صفت دشمن را .

( غرر الحكم : ۲۱۰۵ )

امام على عليه السلام :

ما رَأيْتُ ظالِما أشْبَهَ بمَظْلومٍ مِن الحاسِدِ .
ستمگرى چون حسود نديدم، كه به ستمديده شبيه تر باشد .

( تحف العقول : ۲۱۶ )

امام على عليه السلام :

ما رَأيتُ ظالِما أشْبَهَ بمَظلومٍ مِن الحاسِدِ : نَفَسٌ دائمٌ ، و قَلبٌ هائمٌ ، و حُزنٌ لازمٌ .
ستمگرى چون حسود نديدم، كه به ستمديده شبيه تر باشد : جانى سرگردان دارد و دلى بيقرار و اندوهى پيوسته .

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۶/۲۹ )

امام على عليه السلام :

يَكْفيكَ مِن الحاسِدِ أنَّهُ يَغْتَمُّ وَقتَ سُرورِكَ
از حسود همين براى تو بس است كه وقتى تو شادى، او غمگين است .

( كنز الفوائد : ۱/۱۳۷ )

امام على عليه السلام :

حَسْبُ الحاسِدِ ما يَلْقى .
 آنچه حسود [از حسادت خود ]مى كشد، او را بس است .

( كنز الفوائد : ۱/۱۳۶ )

امام صادق عليه السلام :

 النَّصيحَةُ مِن الحاسِدِ مُحالٌ .
 خيرخواهى و راهنمايى از حسود محال است .

( الخصال : ۲۶۹/۵ )

امام صادق عليه السلام :

الحاسِدُ مُضِرٌّ بنَفْسِهِ قَبلَ أنْ يَضُرَّ بالمَحسودِ ، كإبْليسَ أوْرَثَ بحَسَدِهِ لِنَفْسِهِ اللَّعْنَةَ و لآدمَ عليه السلام الاجْتِباءَ
 حسود، پيش از آن كه به محسود زيان رساند، به خود زيان مى زند؛ مانند ابليس، كه با حسد ورزى، براى خود نفرين خريد و براى آدم عليه السلام برگزيدگى .

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۵/۲۳ )

ناراحتى حسود از نعمتهاى خدا

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ لموسى بنِ عِمرانَ : يا بنَ عِمرانَ ، لا تَحْسُدنَّ النّاسَ على ما آتَيْتهُمْ مِن فَضْلي ، و لا تَمُدَّنَّ عينَيكَ إلى ذلكَ ، و لا تُتْبِعْهُ نَفْسَكَ ، فإنَّ الحاسِدَ ساخِطٌ لنِعَمي ، صادٌّ لقِسْمي الّذي قَسَمْتُ بينَ عِبادي
خداوند عزّ و جلّ به موسى بن عمران فرمود: اى پسر عمران ! به نعمتى كه به مردم عطا كرده ام حسد مبر و چشم به آن نعمت مدوز و دل در پى آن نداشته باش ؛ زيرا كه حسود از نعمتهاى من ناراحت است و از قسمتى كه براى بندگانم مقرر داشته ام روي گردان .

( الكافي : ۲/۳۰۷/۶ )

شرح نهج البلاغة ـ به نقل از ابن مسعود از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ :

 ألا لا تُعادُوا نِعَمَ اللّه ِ . قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ ، و مَنِ الّذي يُعادِي نِعَمَ اللّه ِ ؟! قالَ : الّذينَ يَحْسُدونَ النّاسَ .
هان ! با نعمتهاى خدا دشمنى مكنيد. عرض شد : اى رسول خدا ! چه كسى با نعمتهاى خدا دشمنى مى كند ؟ فرمود : آنان كه به مردم حسادت مى ورزند .

( شرح نهج البلاغة : ۱/۳۱۵)

امام صادق عليه السلام :

 بَينما موسى بنُ عِمرانَ يُناجي رَبَّهُ و يُكَلّمُهُ إذ رأى رجُلاً تَحتَ ظِلِّ عَرشِ اللّه ِ ، فقالَ : يا رَبِّ ، مَن هذا الّذي قَد أظَلّهُ عَرشُكَ ؟ فقالَ : يا موسى ، هذا مِمّن لَم يَحْسُدِ النّاسَ على ما آتاهُمُ اللّه ُ مِن فَضلِهِ .
آن گاه كه موسى بن عمران در حال مناجات و سخن گفتن با پروردگارش بود، مردى را زير سايه عرش خداوند ديد . عرض كرد : اى پروردگار من! اين كيست كه در سايه عرش توست؟ خدا فرمود : اى موسى ! او از كسانى است كه بر نعمتهايى كه خدا به مردم داده است، حسادت نورزيده است.

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۵/۲۵ )

حسود

امام على عليه السلام :

 الحَسودُ كثيرُ الحَسَراتِ ، مُتضَاعَفُ السَّيّـئاتِ .
 حسود، پُر حسرت است، و گناهانش مضاعف.

( غرر الحكم : ۱۵۲۰ )

امام على عليه السلام :

الحَسودُ سَريعُ الوَثْبَةِ ، بطَيءُ العَطْفَةِ .
حسود، زود خشم مى گيرد و كينه از دلش دير مى رود .

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۶/۲۹ )

امام على عليه السلام :

الحَسودُ لا يَبْرَأُ .
حسود [از بيمارى حسادت ]شفا نمى يابد .

( غرر الحكم : ۸۸۴ )

امام على عليه السلام :

الحَسودُ لا خُلّةَ لَهُ .

حسود را دوست نباشد .

( غرر الحكم : ۸۸۶ )

امام على عليه السلام :

الحَسودُ لا يَسودُ .
 حسود، آقا و سرور نمى شود.

( غرر الحكم : ۱۰۱۷ )

امام على عليه السلام :

 الحَسودُ غَضْبانُ على القَدَرِ .
حسود از تقدير [خدا ]خشمگين است.

( غرر الحكم : ۱۲۷۰ )

امام على عليه السلام :

 بِئْسَ الرَّفيقُ الحَسودُ .
 بد رفيقى است، حسود

( غرر الحكم : ۴۴۰۰ )

امام صادق عليه السلام :

لَيستْ لبَخيلٍ راحَةٌ ، و لا لحَسودٍ لَذَّةٌ .
 بخيل را آسايشى نيست و حسود را لذّتى.

( الخصال : ۲۷۱/۱۰ )

امام صادق عليه السلام :

لا راحَةَ لحَسودٍ .
حسود آسايش ندارد .

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۲/۱۲ )

امام صادق عليه السلام :

 لا يَطْمَعنَّ ··· الحَسودُ في راحةِ القَلبِ .
 حسود نبايد ··· به آسودگى دل اميد بندد .

( الخصال : ۴۳۴/۲۰)

امام صادق عليه السلام :

 لَيس ··· لحَسودٍ غِنىً .
براى هيچ حسودى ··· بى نيازى پيدا نمى شود .

( الأمالي للطوسي : ۳۰۱/۵۹۵ )

هر صاحب نعمتى محسود است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اسْتَعينوا على قَضاءِ حَوائجِكُم بالكِتْمانِ ، فإنَّ كُلَّ ذي نِعمَةٍ مَحسودٌ .
 در برآوردن نيازهاى خود از كتمان كمك گيريد ، زيرا هر صاحب نعمتى محسود واقع مى شود .

( شرح نهج البلاغة : ۱/۳۱۶ )

حسادت و ايمان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ألاَ إنَّهُ قد دَبَّ إلَيكُم داءُ الاُمَمِ مِن قَبْلِكُم و هُو الحَسدُ ، لَيس بحالِقِ الشَّعْرِ ، لكنَّهُ حالِقُ الدِّينِ .
 هان ! بيمارى امتهاى پيشين به شما سرايت كرده، و آن حسادت است ؛ اين بيمارى نه موى سر را ، كه دين را مى تراشد و از بين مى برد.

( الأمالي للطوسي : ۱۱۷/۱۸۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إيَّاكُم و الحَسدَ ؛ فإنَّهُ يَأكُلُ الحَسَناتِ كما تَأكُلُ النّارُ الحَطَبَ .
 از حسادت بپرهيزيد؛ زيرا حسنات و نيكيها را فرو مى خورد، همچنان كه آتش هيزم را .

( جامع الأخبار : ۴۵۱/۱۲۶۶ )

امام باقر عليه السلام :

إنَّ الحَسَد لَيَأكُلُ الإيمانَ كما تَأكُلُ النّارُ الحَطَبَ .
 حسد ايمان را مى خورد، همان گونه كه آتش هيزم را مى خورد .

( الكافي : ۲/۳۰۶/۱ )

امام صادق عليه السلام :

 آفَةُ الدِّينِ : الحَسدُ و العُجْبُ و الفَخْرُ .
 آفت دين ، حسد و خودپسندى و فخر فروشى است .

( الكافي : ۲/۳۰۷/۵ )

حسادت و كفر

امام صادق عليه السلام :

يَقولُ إبْليسُ لجُنودِهِ : ألْقُوا بَيْنهُمُ الحَسدَ و البَغْيَ ؛ فإنَّهُما يَعْدِلانِ عندَ اللّه ِ الشِّرْكَ .
 ابليس به لشكر خود مى گويد : ميان آنان حسادت و تجاوزگرى افكنيد ، كه اين دو خوى نزد خدا، برابر با شرك است .

(  الكافي : ۲/۳۲۷/۲)

امام صادق عليه السلام :

 إيّاكُم أنْ يَحْسُدَ بَعضُكُم بَعْضا ؛ فإنَّ الكُفْرَ أصلُهُ الحَسدُ .
 از حسادت كردن به يكديگر بپرهيزيد ؛ زيرا كفر، ريشه اش حسادت است .

(كافي : ۸/۸/۱  )

زيانهاى جسمانى حسادت

امام على عليه السلام :

الحَسدُ يُضْني الجَسدَ .
حسادت، تن را فرسوده و عليل مى كند.

( غرر الحكم : ۹۴۳ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ يُذيبُ الجَسدَ .
 حسادت، بدن را آب مى كند .

( غرر الحكم : ۹۸۱ )

امام على عليه السلام :

 الحَسدُ يُنْشئُ الكَمَدَ .
 حسادت، اندوه و دلمردگى مى آورد .

( غرر الحكم : ۱۰۳۸ )

امام على عليه السلام :

الحَسودُ أبدا عَليلٌ .
 حسود، همواره رنجور است .

( غرر الحكم : ۷۸۲ )

امام على عليه السلام :

 الحَسودُ دائمُ السُّقمِ و إنْ كانَ صَحيحَ الجِسمِ .
 حسود، هميشه مريض حال است، هر چند تنش سالم باشد .

( غرر الحكم : ۱۹۶۳ )

امام على عليه السلام :

 العَجَبُ لغَفلَةِ الحُسّادِ عن سَلامَةِ الأجْسادِ .
شگفت است كه حسودان از تندرستى غافلند .

( غرر الحكم : ۱۸۰۳ )

امام على عليه السلام :

 صِحّةُ الجَسَدِ مِن قِلَّةِ الحَسدِ .
سلامت جسم، از كمى حسادت است .

( نهج البلاغة : الحكمة ۲۵۶ )

امام على عليه السلام :

الحَسدُ لا يَجْلِبُ إلاّ مَضرَّةً و غَيْظا ، يُوهِنُ قَلبَكَ و يُمْرِضُ جِسمَكَ .
 حسادت، نتيجه اى جز زيان و ناراحتى كه دلت را سست و تنت را بيمار مى گرداند، به بار نمى آورد .

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۶/۲۹ )

حسادت و تقدير

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

كادَ الحَسدُ أنْ يَغلِبَ القَدَرَ .
 نزديك است كه حسادت بر تقدير چيره آيد .

( الكافي : ۲/۳۰۷/۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

كادَ الحَسدُ أنْ يَسبِقَ القَدَرَ .
نزديك است كه حسادت از مقدّرات پيشى گيرد .

( عيون أخبار الرِّضا : ۲/۱۳۲/۱۶ )

نشانه حسود

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 أمّا عَلامةُ الحاسِدِ فأربعةٌ : الغِيبةُ و التَّمَلُّقُ و الشَّماتَةُ بالمُصيبَةِ .
حسود چهار نشانه دارد : غيبت كردن، چاپلوسى كردن و شاد شدن از گرفتارى [ديگران] .

( تحف العقول : ۲۲ )

امام صادق عليه السلام :

قالَ لُقمانُ لابنِهِ : للحاسِدِ ثَلاثُ عَلاماتٍ : يَغْتابُ إذا غابَ ، و يَتَملّقُ إذا شَهِدَ ، و يَشْمَتُ بالمُصيبَةِ .
 لقمان به فرزندش گفت : حسود را سه نشانه است : پشت سر غيبت مى كند ، در حضور تملّق مى گويد و از گرفتارى ديگران شاد مى شود .

( الخصال : ۱۲۱/۱۱۳ )

در موقع احساس حسد چه بايد كرد؟

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا تَطَيّرتَ فامْضِ ، و إذا ظَنَنْتَ فلا تَقْضِ ، و إذا حَسَدتَ فلا تَبْغِ .
هرگاه فال بد زدى، اعتنايى نكن و هرگاه گمان بردى، [زود ]داورى مكن و چون حسد بردى، ستم مكن .

( تحف العقول : ۵۰ )

حسادت پسنديده

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا حَسَدَ إلاّ في اثنتَينِ : رجُلٍ آتاهُ اللّه ُ مالاً فهُو يُنْفِقُ مِنهُ آناءَ اللّيلِ و آناءَ النّهارِ ، و رجُلٍ آتاهُ اللّه ُ القُرآنَ فهُو يَقومُ بهِ آناءَ اللّيلِ و آناءَ النّهارِ .
 حسادت* جز در دو مورد روا نيست : رشك بردن به مردى كه خداوند به او مال و ثروتى داده و او آن را شب و روز انفاق مى كند، و رشك بردن به مردى كه خداوند به او قرآن عطا فرموده است و او شبانه روز به آن مى پردازد .

(* منظور از حسادت در اين روايت غبطه است، ر. ك: بحار الأنوار : ۷۳/۲۳۸ )

( الخصال : ۷۶/۱۱۹ )

امام صادق عليه السلام :

إنّ المؤمنَ يَغْبِطُ و لا يَحْسُدُ ، و المُنافِقُ يَحْسُدُ و لا يَغْبِطُ .
مؤمن غبطه مى خورد و حسادت نمى ورزد ؛ منافق حسادت مى ورزد و غبطه نمى خورد .

( الكافي : ۲/۳۰۷/۷ )

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از آيه «آن چيزى را كه خداوند با آن برخى را بر برخى ديگر برترى داده است آرزو نكنيد»(نساء،32) ـ فرمود :

 لا يَتَمنّى الرّجُلُ امْرأةَ الرّجُلِ و لا ابنَتَهُ ، و لكنْ يَتَمنّى مِثلَهُما .
 مرد ، زن يا دختر كس ديگرى را آرزو نكند، بلكه آرزو كند كه مانند آنها را داشته باشد.

( بحار الأنوار : ۷۳/۲۵۵/۲۴ )

میزان الحکمه،جلد سوم.

 برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات با موضوع  حسد و حسادت  در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری حسادت) مراجعه کنید.