اربعین چه روزی است؟
۰۸ آذر ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلامبه ياد کربلا دلها غمين است
دلا خون گريه کن چون اربعين است
باز دگر بـاره رســيــد اربـعـيــن
جوش زند خـون حـسـيـن از زمين
شـد چـهـلـم روز عــزاي حـسـيــن
جــان جــهــان بـــاد فداي حـسين .
زيارت جابر در روز اربعین
نخستین زائر امام حسین علیه السلام
جابر بن عبدالله انصاري که از صحابه پيامبر اسلام (ص) است به عنوان نخستين زائر امام حسين (ع) شناخته مي‌شود. او در اولين چهلم شهادت امام حسين (ع) در سال ?? ه.ق به همراه عطيه عوفي به کربلا آمد و قبر امام حسين (ع) را زيارت کرد.
جابر کیست؟
- جابر فرزند شهید است و پدرش را در جنگ احد از دست داده است.
- جابر یکی از پیروان مقاوم و شجاع و از یاران مخلص رسول خدا (ص) بود که بارها رسول خدا (ص) به وی عنایت، و برای او دعا کرد. جابر خود نقل کرده است: «پیامبر اکرم (ص) در «لیله البعیر» 25 بار برایم طلب استغفار کرد».
- جابر در زمان خلفا عمامه ی سیاه می بست و در کوچه های مدینه با وجود خفقان سیاسی این حدیث از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را که شنیده بود فریاد می زد: علی خیر البشر فمن ابی فقد کفر: علی بهترین مردمان است و هر کس از پذیرفتن این مطلب سر باز زند کافر شده است.
- جابر در جنگ صفین کنار امیرالمؤمنین با رشادت جنگیده است.
- جابر کسی است که ابا عبدالله فرمود: هرکس دوست دارد به مردی از اهل بیت بنگرد به جابر نگاه کند. گواهی می دهم من این سخن را از زبان رسول خدا شنیدم.
- جابر کسی است که پیغمبر به او فرمود تو آن قدر عمر خواهی کرد که فرزندم باقر را دریابی. جابر سلام من را به او برسان!
- جابر کسی است که امام محمد باقر فرمود: جابر در زندگی اش دروغ نگفته است.
- جابر در زمان امام حسین علیه اسلام چنان جایگاه رفیعی در بین مردم داشت که کوچک‌ترین حرکت او نیز مورد توجه قرار می گرفت.
- کاری که در اولین اربعین حسینی، این پیرمرد با وجود کهولت و نابینایی اش در آن سن و سال انجام داد؛ کار بزرگی بود که تاریخ هیچ گاه آن را فراموش نمی کند.
ماجراي زيارت جابر
«عطيه عوفي» مي‌گويد: من با جابر بن عبد الله انصاري به زيارت قبر حسين(عليه السلام)رفتم. وقتي به کربلا رسيديم ، جابر نزديک شط فرات رفت، غسل کرد. قطيفه‌اي به کمر بست و قطيفه‌اي ديگر بر دوش افکند. سپس کيسه‌اي‌که همراهش بود، گشود و از آن آرد «سعد» (ريشه خوشبوي کوفي) برون آورد و خود را خوشبو کرد. سپس به طرف مرقد شريف امام‌حسين(عليه السلام)حرکت کرد; در حالي که مشغول ذکر خدا بود، خود را نزديک قبور رساند و گفت: مرا به قبر حسين(عليه السلام)برسان تا آن را لمس کنم. دستش را گرفتم و به قبر رساندم. هنگامي که دستش به خاک مرقد حسين(عليه السلام)رسيد، از شدت اندوه بيهوش شد و به روي قبر افتاد. من بر وي آب پاشيدم. وقتي به هوش آمد، سه بار گفت: ياحسين! ياحسين! ياحسين! سپس گفت: «حبيب لا يجيب حبيبه» آيا دوست جواب دوستش را نمي‌دهد؟! بعد گفت: چگونه جواب دهي که خون از رگهاي گلويت بر سينه و شانه‌ات فرو ريخته و ميان سر و بدنت جدايي‌افتاده است!
سخن جابر بر مزار شهدای کربلا
پس از زیارت مزار ابا عبدالله، جابر به همراه عطیه به سمت مزار شهدا رفت و گفت:
السّلام علیکم ایتها الارواح التی حلّت بفناء قبر الحسین و انا خت برجله و...
سلام بر شما که در راه حسین و در رکاب حسین شهید شدید. نماز را به پا داشتید و زکات پرداختید و امر به معروف و نهی از منکر کردید و آن قدر خدا را عبادت کردید تا مرگتان فرا رسید.
سپس گفت به خدایی که محمد را به پیامبری برگزید سوگند، ما نیز در آنچه (شما شهدا) انجام دادید، شریکیم.
عطیه شگفت زده از این سخن گفت: ای جابر چگونه؟ در حالی که ما در این دشت فرود نیامدیم و از کوهی بالا نرفتیم و شمشیری نزدیم اما این گروه سر از بدنشان جدا شده و فرزندانشان یتیم و همسرانشان بیوه شده اند.
جابر فرمود: ای عطیه، من از رسول خدا شنیدم که فرمود:
هرکس گروهی را دوست بدارد با آنان محشور می شود و هرکس فعل وکار قومی را دوست داشته باشد در آن شریک است.
به خدا سوگند نیت من و یارانم همان نیتی است که امام حسین و یارانش بر آن بودند.
زیارت اربعین
از نشانه های مومن
امام حسن عسکری (ع):
علامات المؤمن خمس: صلاة الخمسين و زيارة الأربعين و التختم في اليمين و تعفير الجبين و الجهر ببسم الله الرحمن الرحيم.
مؤمن پنج نشانه دارد: اقامه پنجاه ركعت نماز (مجموع واجبات و مستحبات)، خواندن زيارت اربعين، انگشتر در دست راست كردن، در سجده پيشاني بر خاك نهادن و بسم الله الرحمن الرحيم را (در نماز) بلند گفتن.
(وسائل الشيعة، ج 10، ص 373)
چهل روز گریه بر حسین (ع)
امام صادق(ع):
«یا زُرارَة! إِنَّ السَّماءَ بَکَتْ عَلی الْحُسَینِ عَلَیهِ السَّلام اَرْبَعِینَ صَباحاً بِالدَّمِ وَ إِنَّ الْأَرْضَ بَکَتْ أرْبَعینَ صَباحاً بِالسَّواءِ وَ إِنًّ الشَّمْسَ بَکَتْ اَرْبَعِینَ صَباحاً بِالْکُسُوفِ وَ الْحَمْرَةَ... وَ إِنَّ الْمَلائکَةَ بَکَتْ اَرْبَعِینَ صَباحاً عَلَی الْحُسَینِ(ع)؛
ای زراره، آسمان چهل روز بر حسین (ع) خون گریه کرد و زمین چهل روز برای عزای آن حضرت گریست به تیره و تار شدن و خورشید با کسوف و سرخی خود چهل روز گریست... و ملائکه الهی برای آن حضرت چهل روز گریستند».
(مستدرک الوسائل/ج10/ص314)
ثواب زیارت امام حسین (ع)
امام باقر(ع):
«زِیارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللهِ (ص) وَ زِیارَةُ قُبُورِ الشُّهَداءِ وَ زِیارَةُ قَبْرِ الْحُسَینِ بْنِ عَلِی (ع) تَعْدلُ حَجَّةًمَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ الِهِ؛
زیارت قبر رسول خدا و زیارت مزار شهیدان و زیارت مرقد امام حسین (ع) معادل است با حج مقبولی که همراه رسول خدا (ص) به جا آورده شود.
(مستدرک ال وسائل/ج1/ص266)
زيارتنامه اربعين
زيارت حضرت امام حسين عليه السلام در روز اربعين، زيارتى است كه شيخ طوسي در دو كتاب تهذيب و مصباح از صفوان جمّال روايت كرده، كه صفوان گفت: مولايم امام صادق عليه السّلام درباره زيارت اربعين به من گفت: هنگامى كه قسمت قابل توجهى از روز برآمده، اين زيارت را بخوان.
برخي از فرازهاي زيارت اربعين
السَّلاَمُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ
سلام بر آن اسير غم و اندوه و مصايب سخت عالم و كشته آب چشمان
وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ
و خون پاكش را در راه تو به خاك ريخت تا بندگانت را از جهالت و حسرت و گمراهى نجات دهد
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ
و باز گواهى ميدهم كه تو به عهد خدا وفا كردى و در راه خدا همه عمر جهاد كردى تا هنگام رحلتت فرا رسيد
أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلاَبِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ (الطَّاهِرَةِ)
گواهى مى دهم كه تو نورى در اصلاب پدران عالي رتبه و ارحام مادران پاك طينت بودى
پیاده روی اربعین
ثواب پياده‌‌رفتن به زيارت سيدالشهدا (ع)
امام صادق (ع):
کسى که با پاي پياده به زيارت امام حسين (ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمىدارد يک حسنه برايش نوشته و يک گناه از او محو مىفرمايد و يک درجه مرتبهاش را بالا مى برد، وقتى به زيارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مىفرمايد که آنچه خير از دهان او خارج مي‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننويسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مىگويند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزيده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بيت رسولش هستي، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهي ديد و آتش نيز هرگز تو را نخواهد ديد و تو را طعمه خود نخواهد کرد. (کامل الزيارات ص134)
ثواب زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده
امام صادق (ع) به حسين بن ثوير فرمود:
ای حسین! كسى كه از منزلش بيرون آيد و قصدش زيارت قبر حضرت حسين (ع) باشد؛ اگر پياده رود خداوند منّان به هر قدمى كه برمى دارد يك حسنه برايش نوشته و يك گناه از او محو مى فرمايد تا زمانى كه به حائر برسد و پس از رسيدن به آن مكان شريف حق تبارك و تعالى او را از رستگاران قرار مى دهد تا وقتى كه مراسم و اعمال زيارت را به پايان برساند كه در اين هنگام او را از فائزين محسوب مىفرمايد تا زمانى كه اراده مراجعت نمايد در اين وقت فرشتهاى نزد او آمده و مى گويد:رسول خدا (ص) سلام رسانده و به تو مى فرمايد:از ابتداء عمل را شروع كن، تمام گناهان گذشته ات آمرزيده شد. ( كامل الزيارات / ترجمه ذهنى تهرانى، ص: 432)
کمترین ثواب و اجر زیارت اباعبدالله:
عبد اللَّه بن هلال نقل می کند که محضر امام عليه السّلام عرض كردم: فدايت شوم كمترين ثواب و اجرى كه براى زائر قبر حضرت امام حسين عليه السّلام مى باشد چيست؟
حضرت فرمودند:
اى عبد اللَّه! كمترين پاداشى كه براى او است اينكه: خداوند متعال خود و اهلش را حفظ كرده تا به خويشانش باز گردد و وقتى روز قيامت شد خداوند متعال حافظ او خواهد بود. (كامل الزيارات / ترجمه ذهنى تهرانى، ص: 437)
تاریخچه راهپيمايي اربعين
مطابق با گزارشهای تاریخی با اينکه زيارت سيدالشهدا (ع) در اکثر برهه‌ها به سختي انجام مي‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با اين وجود دوستداران امام حسین (ع) عاشقانه خطرات را به جان مي‌خريدند و به پابوسي امام حسين (ع) در روز اربعين نائل مي‌شدند.
پياده روي اربعين در زمان اهل بيت (ع)
قاضي طباطبايي در کتاب تحقيق درباره اول اربعين سيدالشهداء مي‌نويسد: حرکت به سوي کربلا در روز اربعين از زمان ائمه اطهار (ع) در بين شيعيان رايج بوده است و شيعيان حتي در زمان بني اميه و بني عباس علیرغم وجود خفقان شدید نيز به اين حرکت مقيد بوده‌اند.
سنت پياده‌روي اربعين در زمان شيخ انصاري
در برخي از روايات تاريخي بيان شده است که زيارت کربلا با پاي پياده در زمان «شيخ انصاري» (متوفي سال 1281 قمري) رسم بوده است، اما در برهه‌اي از زمان به ورطه فراموشي سپرده مي‌شود.
احياگر سنت پياده‌روي بعد از شيخ انصاري که بود؟
اين سنت توسط «شيخ ميرزا حسين نوري» دوباره احيا مي‌شود.
محدث نوری، اولين بار در عيد قربان به پياده‌روي از نجف تا کربلا اقدام کرد که 3 روز در راه بود و حدود 30 نفر از دوستان و اطرافيانش، وي را همراهي مي‌کردند. این عالم بزرگوار، از آن پس تصميم گرفت، هر سال اين کار را تکرار کند، ايشان آخرين بار در سال 1319 هجري با پاي پياده به زيارت حرم أباعبدالله الحسين (ع) رفت.
پیاده روی اربعین در 50 سال پیش
نویسنده ادب الطف که در سال ۱۳۸۸ ه.ق/ ۱۹۶۷م (سال قبل از روی کار آمدن حزب بعث) منتشر شده، در گزارش خود از اربعین حسینی در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه مکرمه تشبیه و به حضور هیأت‌های عزاداری اشاره کرده که برخی به ترکی و عربی و فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. او جمیعت عزادار را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است.
اربعین های خونین در زمان حکومت صدام
با تسلط بعثی‌ها در زمان احمد حسن البکر بر کشور عراق، رژیم سیاسی این کشور از همان ابتدا سیاست سرکوب شیعیان را در دستور کار قرار داد. از جمله اقدامات خونبار بعثی‌ها منع خشونت آمیز مراسم مذهبی عزاداری شیعیان بود.
در سال ۱۳۹۷هجری زائرانی که از نجف عازم کربلا بودند، در مسیر کربلا از آسمان و زمین به گلوله بسته شدند. این حادثه به صورت پیاپی در سالهای ۱۳۹۰، ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ تکرار شد.[۶]
پیاده روی اربعین پس از صدام
بعد از سقوط نظام بعثی در عراق که مانع عزاداری بود، نخستین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی، شیعیان به سوی کربلا حرکت کردند. در آغاز این حرکت تنها دو تا سه میلیون نفر حضور داشتند ولی در سالهای بعد، تعداد زائران شرکت کننده در این راهپیمایی عظیم به بیش از ده میلیون نفر رسید.
شمار زائران اربعين در سالهای اخیر
توصيه به زيارت اربعين باعث شده شيعيان به ويژه ساکنان عراق، همه ساله از نقاط مختلف عراق به سوي کربلا حرکت کنند. اين حرکت که غالبا به صورت پياده صورت مي‌گيرد؛ يکي از پرجمعيت‌ترين راه پيمايي‌ها در جهان شمرده مي‌شود.
سال 92: 15 ميليون نفر
سال 93: 20 ميليون نفر (با وجود تهديد هاي داعشي ها)
سال 94: ان شاء الله 40 ميليون نفر (به کوري چشم داعشي ها جهان را حيرت زده مي کنيم)
مسافت پیاده روی:
بر اساس آن چه سایت حج و زیارت ایران اعلام کرده است، میزان مسافت پیاده‌روی حدود ۸۰ کیلومتر است. تعداد ۱۴۵۲ ستون برای راهپیمایان پیش بینی شده که فاصله بین هر ستون ۵۰ متر است یعنی هر ۲۰ ستون معادل یک کیلومتر. برای پیاده روی کل مسیر زمانی در حدود ۲۰ تا ۲۵ ساعت لازم است که با متوسط روزی ۷ تا ۸ ساعت، ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد. بهترین زمان شروع سفر نیز ۱۶ صفر است.
چند توصیه برای پیاده روی اربعین
- سعی کنید وسایل کم وزنی را با خود حمل کنید. نیازی به همراه داشتن غذا یا آب نیست چون مقدار زیادی غذا و آب در مسیر موجود است.
- به جای همراه داشتن کیف دستی یا کیف خرید، از کوله پشتی سبک استفاده کنید.
- خانم‌ها بهتر است، پارچه‌ای نرم مشکی مستطیل که جلوی صورت را بگیرد تهیه کرده و کفش دوخته و چیزی شبیه پوشیه درست کنند تا در طول مسیر از سرما و گرد و غبار و سوختگی صورت محافظت شوند. همچنین با این کار به برادران گرامیشان که زائر حسین علیه السلام هستند در طهارت چشم و حفظ بیشتر حال معنوی شان کمک کنند.
- برای پیاده روی راحت تر، کفشی مناسب و آزاد بپوشید. بهتر است کفشتان بند هم نداشته باشد چون در طول مسیر دایما برای استراحت در موکب‌ها ناچار به در آوردن کفش از پا هستید.
- امکان گم کردن همراهانتان در طول مسیر وجود دارد؛ بنابراین با توجه به آنتن ندادن موبایلتان در بعضی نقاط همچنین به دلیل ترافیک بالای شبکه از همان ابتدای مسیر شماره ستونی را انتخاب کنید که اگر همراهانتان را گم کردید؛ زمان رسیدن به آن ستون توقف کنند. فقط حواستان باشد شماره‌های رند خیلی شلوغ است و تجمع افراد زیاد است.
- اگر در نهایت با همه تدابیر همسفرانتان را گم کردید؛ بهتر است آخرین جایی که برای قرار در نظر می‌گیرید ستاد عتبات عالیات ایران در جوار حرم امام حسین(ع) باشد که آدرس این مکان را بیشتر کسبه اطراف حرم می‌دانند.
- نیازی نیست نگران به پایان رساندن مسیر باشید. در هر جایی تصور کردید که دیگر توانایی ادامه دادن مسیر را ندارید می‌توانید از صدها ون، ماشین و یا اتوبوس‌هایی که در مسیر هستند برای رسیدن به کربلا استفاده کنید.
- بهتر است چتری سبک به همراه داشته باشید چون باران‌های عراق بسیار سنگین است.
پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله:
إنَّ لِقَتلِ الحُسَينِ حَرارَةً في قُلوبِ المُؤمِنينَ لاتَبرُدُ أبَدا(دانشنامه امام حسين (ع)، ج10، ص32 )
شهادت حسين سلام الله علیه آتشى در دل مؤمنان درانداخته است كه هرگز سرد نخواهد شد .
بروشور اربعین حسینی
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
