آزادی و آزادگی در دیدگاه و رفتار فاطمه (س)
۰۸ اسفند ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلاماشاره
یکی از واژه‌ها و مفاهیم بلند جذّاب و دوست داشتنی برای بنی‌ادم و انسانهای به کمال رسیده مفهوم آزادی و آزادگی است. این مفهوم و این واژه در فرهنگهای مختلف تعریفهای گوناگون شده و می‌شود.
در دین اسلام و در جهان‌بینی بزرگان دین نیز این واژه دارای تعریف و تفسیر خاصی است که به نظر می‌رسد در زمان ما آشنائی با این مفهوم از ضروریات می‌باشد.
به‌خصوص در این مجموعه مناسب است به عبارتی کوتاه ولی پرمغز و گویا از حضرت صدیقه زهرا «علیها السلام» اشاره شود که چگونه فرمان پذیریش از امیرالمؤمنین «علیه السلام» را و اطاعت لازم از او را، به‌خاطر همسر بودن با علی «علیه السلام» در کنار آزادی و آزادگی گذارده و آنها را ملازم با هم می‌دانند.
از دیدگاه علی «علیه السلام» آزادگان نجات یافتگان از قید اسارت شهوات هستند.
«مَنْ تَرَکَ الشَّهَوات کانَ حُرّاً» [1]«هر کس دست از تمایلات نفسانی بردارد آزاد است»
همچنین زیبائی و جمال آزادگان را پرهیز از امور خلاف انسانی می‌داند و می‌فرماید:
امام «علیه السلام»:
«جَمالُ الْحُرِّ تَجَنُّبُ الْعارِ» [4]«زیبائی آزادگان دوری از ننگها و امور خلاف است»
از طرفی در تعریف اسارت و اسیران می‌فرماید:
امام علی «علیه السلام»:
«قَرینُ الشَّهواتِ اَسیرُ التَّبِعاتِ» [3]«انسان شهوت زده، برده خواسته‌های خود است»
امام علی «علیه السلام»:
«عَبْدُالشَّهْوَةِ اَسیرٌ لایَنْفَکُّ اُسْرُهُ» [4]«بنده شهوت، اسیری است که هیچگاه از اسارت آزاد نمی‌شود»
امام علی «علیه السلام»:
«لا یَسْتَرِقَنَّکَ الطَّمَعُ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّاً» [5]«طمع و دنیاگرائی ترا به بندگی و بند نکشاند چرا که خدا ترا آزاد آفریده است»
اما در دیدگاه حسین بن علی فرزند فاطمه و علی آزاد کیست؟
آزاد و آزاده در مکتب حسین «علیه السلام»، حربن یزید ریاحی شخصیتی است که باز آفریده توبه، فراری از حکومت یزید و پناهنده به مکتب اهلبیت و مجاهد و شهید در راه خداست.
حسین بن علی «علیه السلام» در کنار پیکر مجاهد بزرگ، توّاب شجاع شهید معرکه کربلا سند آزادی او را با این کلمات امضاء فرمود:
«اَنْتَ الْحُرُّ کَما سَمَّتْکَ اُمُّکَ وَ اَنْتَ الْحُرُّ فِی الدُنْیا وَ الْآخِرَة»[6]«تو آزاد و آزاده‌ای همچنانکه مادرت ترا حرّ نامید و تو آزادی در دنیا و آخرت»
اما در همین روز یعنی روز عاشورا حضرت امام حسین «علیه السلام» بر اسارت و دون صفتی پیروان ابی‌سفیان اشاره دارد و به زبونی آنها با فریادی رسا تکیه می‌کند:
«وَیْلَکُمْ یا شیعَةُ آلِ اَبی سُفْیانِ اِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دینٌ وَ کُنْتُمْ لاتَخافُونَ الْمَعادَ فَکُونُوا اَحْراراً فی دُنْیاکُمْ وَارْجِعُوا اِلی اَحْسابِکُمْ اِنْ کُنْتُمْ عُرُباً کَما تَزْعَمُونَ»[7]«ای پیروان ابوسفیان اگر دین ندارید و از معاد نمی‌ترسید لااقل آزادمرد باشید و به عادات عربی خود احترام بگذارید»
در این کلام حسین بن علی «علیه السلام» ضمن بیان آثار بی‌قیدی و عدم احترام به قانون شرع و بی‌باکی نسبت به مسئله روز معاد و حسابرسی، آنان را دعوت به آزادمردی می‌نماید و می‌فرماید: شرط این آزادمردی رعایت قوانین و سنن حاکم بر قبیله عرب و مورد احترام خود شماست و باز تکیه می‌کند که زیر پا گذاردن همه قوانین و آداب و سنتها مخالف آزادی و آزادگی است.
[1] بحار/ ج 77/ ص 238.
[2] میزان الحکمة/ ج 2/ ح 3566/ ص 583.
[3] غررالحکم.
[4] غررالحکم.
[5] میزان‌الحکمة/ج 2/ ح 3558/ ص 582.
[6] از مدینه تا کربلا/ محمدصادق نجمی/ ص 284.
[7] از مدینه تا کربلا/ محمدصادق نجمی/ ص 320.
منبع: فرهنگ فاطميه الفباي شخصيتي حضرت زهرا عليهاالسلام ، مهدي نيلي‌پور
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
