آموزش و پرورش در سیره حضرت فاطمه (س)
۰۹ اسفند ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلامیکی از مسئولیتهای با اهمیت انبیاء و اولیاء الهی سمت معلمی و مربیگری آنان برای نسل بشریت و انتقال علوم و معارف به آنها و تعلیم و تربیت نفوس مستعد انسانها بوده و خواهد بود.
اولین آیات نازل شده بر پیامبر، خبر از قرائت آیات و بینّات بر توده مردم دارد و یکی از فلسفههای بعثت آن بزرگوار تلاوت آیات خدا و تعلیم کتاب میباشد. آیات قرآن متن اصلی درس این استاد بزرگ دانشگاه اسلامی انسانی میباشد و وجود ائمه طاهرین «علیه السلام» و قول و فعل آنان پشتوانه دوم برای تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش انسانها میباشد و به همین دلیل شاگردان این مکتب هم در طول تاریخ بعنوان برجستهترین انسانها در تاریخ درخشیدهاند.
سیره فاطمه زهرا «علیها السلام» در جهت علمآموزی و پرورش مؤمنین بسیار روشن و فعال است که در این مختصر به گوشهها و نمونههائی از آن اشاره میکنیم.
1- فاطمه زهرا «علیها السلام» الگوی عملی و رفتاری برای مردان و زنان است و این یکی از برترین و مؤثرترین شیوههای تربیتی است که مربیان با عمل و رفتار مبلغ عملی و معلم همه ایدهآلهای مکتب خود در مقام عمل باشند.
2- تربیت بهترین فرزندان که هر یک خود در مقام آموزش و پرورش انسانهای بزرگ مؤثر بودند.
3- تربیت شاگرد که از جمله شاگردان او حضرت امام حسن مجتبی، امام حسین، زینب کبری، امکلثوم«علیهم السلام» و بعضی از مردان همچون سلمان فارسی و بعضی از زنان مدینه و یا خادمین آن حضرت مثل فضه خادمه هستند.
4- تشکیل کلاس درس و تعلیم در خانه و یا پاسخ به سؤالات دینی مردم و شرکت در مباحثات دینی.
5- تشویق و مدح علمآموزان و معلمین.
6- تنزیل صحیفه فاطمیه و تقدیم آن به ائمه طاهرین به عنوان پشتوانه علمی.
7- خواندن روایات از طریق رسول الله «صلی الله علیه وآله» و یا از جانب خود جهت تعلیم و تربیت مؤمنین
8- انشاء خطبههای گوناگون در بیان حقایق توحیدی، رسالت پیامبر و افشا ستمگران.
9- انشاء دعاهای گوناگون در زمینههای مختلف که خود عاملی برای تعلیم و تربیت هستند.
10- انشاء اشعار گوناگون به مناسبتهای مختلف.
با توجه به موارد دهگانه فوقالذکر مناسب است به یک نقل تاریخی که میتواند سندی برای اثبات این مطالب باشد اشاره شود:
زنی حضور فاطمه زهرا«علیها السلام» رسید و عرض کرد: مادری دارم که علیل و ضعیف المزاج است و درباره نماز با اشکالاتی مواجه میشود مرا نزد شما فرستاد تا پرسش او را با شما مطرح سازم.
فاطمه «علیها السلام» به پرسش این زن پاسخ داد ولی این زن پرسش دیگری را مطرح ساخت و آن حضرت پاسخ آنرا بیان فرمود و همینگونه پرسشهای متعددی را با آن حضرت درمیان گذاشت که سرانجام به ده سؤال رسید و فاطمه «علیها السلام» به تمام این سؤالات جوابهای لازم را ایراد فرمود.
این زن به علت کثرت و تعدد پرسشهای خویش احساس شرمندگی مینمود و از بازگو کردن سؤالات بیشتر خجالت میکشید. به همین جهت عرض کرد: بیش از این مزاحم نمیشوم.
فاطمه زهرا«علیها السلام» فرمود:
هر سئوالی که به نظر تو میآید بگو و از بازگو کردن آن شرمگین نباش.
آنحضرت برای آن که این زن را به طرح سؤالاتش ترغیب و تشویق فرماید از او پرسید: اگر کسی در مدت یکروز بار گران و سنگینی را به دوش کشد و آنرا به بالای بام خانهای و ساختمانی حمل کند و در برابر آن حقالزحمه ای معادل هزار دینار دریافت نماید آیا با داشتن چنان مزد پاداش فراوانی تحمل رنج و زحمت و حمل بار گران بر او ناگوار و غیر قابل تحمل است؟" عرض کرد: نه.
فاطمه زهرا«علیها السلام» فرمود:
«من هم مزدوری میکنم و خویشتن را اجیر و مزدور خدا قرار دادم، مزد و اجرت من در ازاء پاسخ بههر سئوالی فزونتر از مجموع مرواریدی است که فاصله میان آسمان و زمین را پر میکند پس من شایسته و سزاوارتر از این باربر مزدور هستم تا در برابر پاسخ به پرسشهای تو، احساس رنج و زحمت ننمایم.»
از پدرم رسول خدا«صلی الله علیه وآله» شنیدم که میفرمود:
«دانشمندانی که پیرو مکتب ما هستند آنگاه که در روز قیامت بپا میخیزند و محشور میشوند به اندازه علم و دانش و کوششی که در راه ارشاد بندگان خدا داشتهاند بر قامتشان خلعتهای کرامت و بزرگواری افکنده میشود تا جائی که قامت هر یک از آنان را هزاران هزار حله نورانی میپوشاند و منادی پروردگارمان ندا سر میدهد: ای سرپرستان یتیمان آل محمد «صلی الله علیه وآله» که به هنگام بریده شدن آنان از پدرانشان که پیشوایان و امامان آنان بودند، ایشان را سرپرستی نمودید!اینها همان یتیمان و کودکان بیسرپرستی هستند که شما آنان را تکفّل و سرپرستی کردید. بر آنان خلعتهای علوم دنیا را بپوشانید! آنان بر اندام شاگردان خود، همان یتیمان که در دنیا سرپرستی کرده بود، به اندازه دانشی که به آنان داده بودند از آن خلعتها میپوشانند تا جائی که بر برخی از آنان صد هزار خلعت پوشانده میشود. متقابلاً آن ایتام بر اندام استادان خود به اندازه دانشی که فرا گرفتهاند خلعت میپوشانند.سپس خداوند متعال میفرماید: بر این دانشمندانی که ایتام را سرپرستی کردند، بار دیگر پوشش خلعت را تکرار کنید! تا اینکه تمام خلعتهائی که به آنان اختصاص داده شده بر آنها پوشانده میشود و تمام میگردد و همینطور آیندگان نسبت به گذشتگان خود عمل میکنند. فاطمه «علیها السلام» فرمود: ای کنیز خداوند! یک رشته نخ این خلعتها از آن چه که خورشید بر آن میتابد هزاران هزار مرتبه برتر است و چه برتری و فضیلتی! که اینها (یعنی خلعتهای دنیوی) با تیرگی و ناصافی همراه است.»[1]
[1] فاطمه زهرا «علیها السلام» شادمانی دل پیامبر/ ص 402،401.
منبع: فرهنگ فاطميه الفباي شخصيتي حضرت زهرا عليهاالسلام , مهدي نيليپور.