سپاسگزاری از خداوند نسبت به بند کشیدن شیطان ها در ماه رمضان
۰۴ اسفند ۱۳۹۴ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب الرابع فيما نذكره مما يختص بأول ليلة من شهر رمضان؛ فصل فيما نذكره من شكر الله جل جلاله على تقييد الشياطين و منعهم من الصائمين في شهر رمضان
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب چهارم از اعمالی که مختص شب اول ماه رمضان است؛ فصل ششم: سپاسگزاری از خدا نسبت به بند كشيده شدن شيطان‌ها و جلوگیری از تعرض آنان به روزه داران در ماه رمضان:
اعلم أن الرواية وردت بذلك متظاهرة و معانيها متواترة متناصرة و نحن نذكر من طرقنا إليها ألفاظ الشيخ محمد بن يعقوب فإن كتبه كلها معتمد عليها
روايات بسيار روشن با تواتر معنوى كه يكديگر را تأييد مى‌كنند، در اين‌باره وارد شده است. ما در اينجا عين عبارات احاديثى را كه شيخ «محمّد بن يعقوب كلينى» -رحمه اللّه-كه همه‌ى كتاب‌هاى او مورد اعتماد است-نقل كرده است، مى‌آوريم:
فَرَوَى بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ
«جابر» به نقل از امام باقر-عليه السّلام-آورده است كه
كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يُقْبِلُ بِوَجْهِهِ إِلَى النَّاسِ فَيَقُولُ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ غُلَّتْ مَرَدَةُ الشَّيَاطِينِ وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُ الْجِنَانِ
رسول خدا -صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-رو به مردم نمود و فرمود: «اى مسلمانان [مردم]، هنگامى كه هلال ماه رمضان نمودار مى گردد، شيطان هاى گردنكش به بند و زنجير كشيده مى شوند
وَ أَبْوَابُ الرَّحْمَةِ وَ غُلِّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ وَ اسْتُجِيبَ الدُّعَاءُ وَ كَانَ لِلَّهِ عِنْدَ كُلِّ فِطْرٍ عُتَقَاءُ يُعْتِقُهُمْ مِنَ النَّارِ
و [درهاى آسمان و] درهاى بهشت و رحمت گشوده و درهاى جهنّم مسدود مى گردد و دعا مستجاب است و خداوند در وقت افطار هر روز، افرادى را از آتش جهنّم آزاد مى كند
وَ مُنَادٍ يُنَادِي كُلَّ لَيْلَةٍ هَلْ مِنْ سَائِلٍ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ اللَّهُمَّ أَعْطِ كُلَّ مُنْفِقٍ خَلَفاً وَ أَعْطِ كُلَّ مُمْسِكٍ تَلَفاً
و هر شب منادى اى ندا برمى آورد: آيا كسى هست كه درخواست كند؟ آيا كسى هست كه آمرزش بخواهد؟ خداوندا! به هر انفاق كننده، عوض و جانشين فرما و هر خوددارى كننده از انفاق را تلف نما.
حَتَّى إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَوَّالٍ نُودِيَ الْمُؤْمِنُونَ أَنِ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِكُمْ فَهُوَ يَوْمُ الْجَائِزَةِ
تا اين كه هلال ماه شوّال برآيد و در آن هنگام، مؤمنان ندا داده مى شوند كه سر صبح به سوى جايزه هاى خود بشتابيد، زيرا امروز روز گرفتن جايزه است.
ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَمَا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا هِيَ بِجَائِزَةِ الدَّنَانِيرِ وَ الدَّرَاهِمِ
سپس امام صادق-عليه السّلام-فرمود: «سوگند به كسى كه جانم در دست او است، مقصود از اين جايزه، درهم و دينار نيست.»
وَ رَأَيْتُ حَدِيثَ خُطْبَةِ النَّبِيِّ ص رِوَايَةَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَيَّاشٍ فِي كِتَابِ الْأَغْسَالِ بِنُسْخَةٍ تَارِيخُ كِتَابَتِهَا رَبِيعٌ الْآخَرُ سَنَةَ سَبْعٍ وَ عِشْرِينَ وَ أَرْبَعِمِائَةٍ يَقُولُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى مَوْلَانَا عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع أَنَّهُ قَالَ
در حديث ديگر از مولى على بن ابى طالب-عليه السّلام-آمده است:
لَمَّا كَانَ أَوَّلُ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ
وقتى شب اوّل ماه رمضان فرارسيد، رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-برخاست و پس از ستايش و مدح و ثناى الهى فرمود:
أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ كَفَاكُمُ اللَّهُ عَدُوَّكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ وَ وَعَدَكُمُ الْإِجَابَةَ وَ قَالَ
اى مردم، خداوند، شرّ دشمنان شما، اعم از جنيّان و انسان‌ها را عهده دار شده و به شما نويد اجابت داده و فرموده است:
(ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ)[1] أَلَا وَ قَدْ وَكَّلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى بِكُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ سَبْعَةً مِنَ الْمَلَائِكَةِ فَلَيْسَ بِمَحْلُولٍ حَتَّى يَنْقَضِيَ شَهْرُ رَمَضَانَ
«مرا بخوانيد، تا دعاى شما را اجابت كنم» هان! اينك خداوند پاك و متعالى بر هر شيطان گردنكش، هفت فرشته گمارده است و آزاد نخواهد بود تا اين كه ماه رمضان به سر آيد.
أَلَا وَ أَبْوَابُ السَّمَاءِ مُفَتَّحَةٌ مِنْ أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْهُ إِلَى آخِرِ لَيْلَةٍ مِنْهُ أَلَا وَ الدُّعَاءُ فِيهِ مَقْبُولٌ حَتَّى إِذَا كَانَ أَوَّلُ لَيْلَةٍ مِنَ الْعَشْرِ قَامَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ
هان! درهاى آسمان از شب اوّل تا شب آخر آن گشوده است و دعا در آن مستجاب است و وقتى شب اوّل دهه آخر ماه رمضان فرارسيد، باز رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-برخاست و پس از ستايش و مدح و ثناى الهى، درست مشابه سخنان گذشته را بيان فرمود
ثُمَّ قَامَ وَ شَمَّرَ وَ شَدَّ الْمِئْزَرَ وَ بَرَزَ مِنْ بَيْتِهِ وَ اعْتَكَفَ وَ أَحْيَا اللَّيْلَ كُلَّهُ وَ كَانَ يَغْتَسِلُ كُلَّ لَيْلَةٍ مِنْهُ بَيْنَ الْعِشَاءَيْنِ
و پس از آن به‌پا خاست و مهيّا شد و كمربند به كمر بست و از منزل خود بيرون آمد و در مسجد اعتكاف نمود و تمام شب را احيا كرد. نيز آن حضرت در تمام شب‌هاى ماه رمضان بين نماز مغرب و عشا غسل مى‌نمود.
فَقُلْتُ مَا مَعْنَى شَدِّ الْمِئْزَرِ فَقَالَ كَانَ يَعْتَزِلُ النِّسَاءَ فِيهِنَّ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى أَنَّهُ مَا كَانَ يَعْتَزِلُهُنَ
راوى مى‌گويد: عرض كردم معناى اين‌كه «آن حضرت كمربند بست» چيست؟ فرمود: «در اين مدت از زنان كناره مى‌گرفت.»؛ ولى در روايت ديگر آمده است: «رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-از زنان كناره نمى گرفت.
أقول و قد سألني بعض أهل الدين فقال إنني ما يظهر لي زيادة انتفاع بمنع الشياطين لأنني أرى الحال التي كنت عليها من الغفلة قبل شهر رمضان كأنها على حالها ما نقصت بمنع أعوان الشيطان فقلت له يحتمل أن الشياطين لو تركوا على حالهم في إطلاق العنان كانوا يحسدونكم على هذا شهر الصيام فيجتهدون في هلاككم مع الله جل جلاله أو في الدنيا بغاية الإمكان فيكون الانتفاع بمنعهم من زيادات الأذيات و المضرات و دفعهم عما يعجز الإنسان عليه من المحذورات و يحتمل أن يكون لكل شهر شياطين تختص به دون سائر الشهور فيكون منع الشياطين في شهر رمضان يراد به شياطين هذا الشهر المذكور و غيرهم من الشياطين على حالهم مطلقين فيما يريدونه بالإنسان من الأمور فلذلك ما يظهر للإنسان سلامته من وسوسة الصدور و يحتمل أن يكون منع الشياطين عن قوم مخصوصين بحسب ما يقتضيه مصلحتهم و رحمة رب العالمين و إلا فإن الكفار و غيرهم ربما لا تغل عنهم الشياطين في شهر رمضان و لا في غيره من الأزمان و من الجواب أنه يحتمل أن العبد معه إبليس و الشياطين فإذا غلت الشياطين كفاه إبليس في غروره للمكلفين و من الجواب أنه يحتمل أن العبد معه نفسه و طبعه و قرناء السوء و إذا غلت الشياطين فكفاه هؤلاء في غرورهم و عداوتهم للمكلف المسكين و من الجواب أن العبد له قبل شهر رمضان ذنوب قد سودت قلبه و عقله و صارت حجابا بينه و بين الله جل جلاله فلا يستبعد منه أن تكون ذنوبه السالفة كافية له في استمرار غفلته فلا يؤثر منع الشياطين عند الإنسان لعظيم مصيبته و يمكن غير ذلك من الجواب و في هذا كفاية لذوي الألباب
فرد دين دارى از من پرسيد: از منع شيطان در ماه رمضان، فايده چندانى براى من آشكار نمى گردد؛ زيرا من همان غفلتى را كه پيش از ماه رمضان داشتم، دارم و گويى حالت غفلتم به واسطه منع اعوان شيطان كم نمى گردد.من به او پاسخ دادم كه چندين احتمال در اين رابطه مطرح است: اگر شيطان ها، رها و آزاد و به حال خود گذاشته مى شدند، در ماه رمضان بر شما حسد برده و با تمام توان در انصراف شما از مراقبه خداوند-جلّ جلاله-يا در امور دنيوى شما مى كوشيدند. بنابراين، فايده منع شيطان ها در ماه رمضان، جلوگيرى از آزار و آسيب بيشتر آن ها و دفع آنان از امور هولناكى است كه انسان توان جلوگيرى از آن را ندارد، نه از هر آزار و آسيب. هر ماهى شيطان هاى خاصّى دارد. بنابراين، مراد از منع شيطان ها در ماهرمضان، منع شيطان هاى مخصوص اين ماه است، ولى شيطان هاى ديگر به حال خود رها و آزاد هستند و هرچه بخواهند با انسان مى كنند، لذا سلامت از وسوسه هاى شيطانى براى انسان به روشنى معلوم نمى شود. به حسب مصلحت و رحمت پروردگار جهانيان، شيطان ها از افراد خاصّى منع مى شوند؛ وگرنه چه بسا شيطان ها در ماه رمضان و ساير زمان ها، براى كافران و افراد ديگر بند و زنجير نشوند. هم ابليس و هم شيطان ها همراه افراد مكلّف هستند. بنابراين، هرگاه شيطان ها به بند و زنجير كشيده شوند، ابليس براى فريفتن افراد كافى است. نفس و طبيعت و دوستان و همنشينان بد همواره با افراد مكلّف همراه هستند. بنابراين، اگر شيطان ها به بند و زنجير كشيده شوند، همين ها در فريفتن و دشمنى براى مكلّف بيچاره كافى هستند.. بنده پيش از ماه رمضان گناهانى دارد كه روى قلب و عقل او را سياه كرده و حجاب ميان او و خداوند-جلّ جلاله-گرديده اند. بنابراين، بعيد نيست كه گناهان گذشته او براى استمرار غفلت او كافى باشند. به دليل همين مصيبت بزرگ، منع شيطان ها در ماه رمضان در انسان اثر نمى گذارد. پاسخ هاى ديگرى جز اين وجود دارند، ولى همين جواب ها براى خردمندان كفايت مى كند.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
