دعای اللهم یا ذا المنن السابغه (اقبال الاعمال)
۱۸ فروردین ۱۳۹۵ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الثانی؛ الباب الثامن فيما نذكره مما يختص بشهر رجب و بركاته و ما نختاره من عباداته و خيراته و فيه فصول، فصل فيما نذكره من الدعوات في أول يوم من رجب و كل يوم منه
جلد دوم؛ باب هشتم: اعمال مخصوص ماه رجب و برکات و خیرات آن، فصل بیست و چهارم، دعای روز اول و هر روز از ماه رجب (پنجمین دعای هر روز ماه رجب):
وَ مِنَ الدَّعَوَاتِ كُلَّ يَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ مَا رَوَيْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى جَدِّي أَبِي جَعْفَرٍ الطُّوسِيِّ وَ هُوَ مَا ذَكَرَهُ فِي الْمِصْبَاحِ بِغَيْرِ إِسْنَادٍ وَ وَجَدْتُهُ فِي أَوَاخِرِ كِتَابِ مَعَالِمِ الدِّينِ مَرْوِيّاً عَنْ مَوْلَانَا الْإِمَامِ الْحُجَّةِ الْمَهْدِيِّ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَ سَلَامُهُ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ الطَّاهِرِينَ وَ فِي هَذِهِ الرِّوَايَةِ زِيَادَةٌ وَ اخْتِلَافٌ فِي كَلِمَاتٍ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ ذَكَرَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي الرَّوَّادِ الرَّوَاسِيُ
دعاى ديگرى را جدّم «ابو جعفر طوسى» -رحمه اللّه-در كتاب «مصباح» بدون ذكر سند نقل كرده است.[1] البته اين دعا در اواخر كتاب «معالم الدين» به نقل از مولى و امام ما و حجت خدا، حضرت مهدى-صلوات اللّه و سلامه عليه و على آبائه الطاهرين- نقل شده است و اين نقل داراى بخشى اضافى است و نيز برخى كلمات آن با نقل گذشته اختلاف دارد. در هر حال، در آنجا آمده است: «محمد بن ابى رواد رواسى» مى‌گويد:
أَنَّهُ خَرَجَ مَعَ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الدَّهَّانِ إِلَى مَسْجِدِ السَّهْلَةِ فِي يَوْمٍ مِنْ أَيَّامِ رَجَبٍ فَقَالَ مِلْ [مر] بِنَا إِلَى مَسْجِدِ صَعْصَعَةَ فَهُوَ مَسْجِدٌ مُبَارَكٌ
در روز اول ماه رجب همراه با «محمد بن جعفر دهّان» به سوى مسجد «سهله» رهسپار شديم و او پيشنهاد كرد كه به مسجد «صعصعه» -كه مسجد پربركتى است
وَ قَدْ صَلَّى بِهِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ص وَ وَطِئَهُ الْحُجَجُ بِأَقْدَامِهِمْ فَمِلْنَا إِلَيْهِ فَبَيْنَا نَحْنُ نُصَلِّي إِذَا بِرَجُلٍ قَدْ نَزَلَ عَنْ نَاقَتِهِ وَ عَقَلَهَا بِالظِّلَالِ
و امير مؤمنان-صلوات اللّه عليه و آله-در آن نماز خوانده است و ديگر امامان به آنجا رفته‌اند-برويم، لذا راه آن مسجد را در پيش گرفتيم و به آنجا رسيديم. زمانى كه در آنجا نماز مى‌خوانديم، ناگهان ديديم مردى از شتر پياده شد و شتر را در سايه بست،
ثُمَّ دَخَلَ وَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ أَطَالَ فِيهِمَا ثُمَّ مَدَّ يَدَيْهِ فَقَالَ وَ ذَكَرَ الدُّعَاءَ الَّذِي يَأْتِي ذِكْرُهُ ثُمَّ قَامَ إِلَى رَاحِلَتِهِ وَ رَكِبَهَا
سپس وارد مسجد شد و دو ركعت نماز گزارد و آن دو ركعت را طول داد، سپس دستانش را به سوى آسمان بلند كرد و دعايى را كه ذكر خواهيم كرد خواند، سپس برخاست و به سوى شتر خود رفت و بر آن سوار شد.
فَقَالَ لِي ابْنُ جَعْفَرٍ الدَّهَّانُ أَ لَا نَقُومُ إِلَيْهِ فَنَسْأَلُهُ مَنْ هُوَ فَقُمْنَا إِلَيْهِ فَقُلْنَا لَهُ نَاشَدْنَاكَ اللَّهَ مَنْ أَنْتَ فَقَالَ نَاشَدْتُكُمَا اللَّهَ مَنْ تَرَيَانِي
در اين هنگام، «ابو جعفر دهّان» به من گفت: آيا نمى‌خواهى بپا خيزيم و به سوى او برويم و از او بپرسيم كه كيست؟ برخاستيم و به او گفتيم: تو را به خدا سوگند، بگو كه كيستى؟ فرمود: شما را به خدا سوگند مى‌دهم كه بگوييد به نظر شما من كيستم؟
قَالَ ابْنُ جَعْفَرٍ الدَّهَّانُ نَظُنُّكَ الْخَضِرُ ع فَقَالَ وَ أَنْتَ أَيْضاً فَقُلْتُ أَظُنُّكَ إِيَّاهُ
«ابن جعفر دهّان» گفت: به گمان ما، شما حضرت «خضر» هستيد. خطاب به من فرمود: آيا نظر تو هم همين است؟ عرض كردم: بله به گمان من نيز شما حضرت «خضر» هستيد.
فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنِّي لَمَنِ الْخَضِرُ مُفْتَقِرٌ إِلَى رُؤْيَتِهِ انْصَرِفَا فَأَنَا إِمَامُ زَمَانِكُمَا وَ هَذَا لَفْظَ دُعَائِهِ ع
فرمود: به خدا سوگند، من كسى هستم كه «خضر» نيازمند ديدار من است، برگرديد. من امام زمان شما هستم.» متن دعاى يادشده به اين صورت است:
اللَّهُمَّ يَا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ وَ الْآلَاءِ الْوَازِعَةِ وَ الرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ وَ الْقُدْرَةِ الْجَامِعَةِ
خدايا، اى صاحب بخشش‌هاى فراگير، نعمت‌هاى توزيع‌شده، رحمت گسترده، قدرت فراگير،
وَ النِّعَمِ الْجَسِيمَةِ وَ الْمَوَاهِبِ الْعَظِيمَةِ وَ الْأَيَادِي الْجَمِيلَةِ وَ الْعَطَايَا الْجَزِيلَةِ
نعمت‌هاى فراوان،بخشش‌هاى بزرگ، دهش‌هاى زيبا و عطاهاى بزرگ [فراوان].
يَا مَنْ لَا يُنْعَتُ بِتَمْثِيلٍ وَ لَا يُمَثَّلُ بِنَظِيرٍ وَ لَا يُغْلَبُ بِظَهِيرٍ
اى خدايى كه با هيچ تمثيلى توصيف و با هيچ مشابهى تمثيل نمى‌گردى و با هيچ پشتيبانى نمى‌توان بر تو چيره گرديد
وَ يَا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ وَ أَلْهَمَ فَأَنْطَقَ وَ ابْتَدَعَ فَشَرَعَ وَ عَلَا فَارْتَفَعَ
و اى خدايى كه آفريدى و روزى دادى و الهام نمودى و به سخن واداشتى و نوآفرينى كردى و آغاز كردى و بلندى گرفتى و تفوق پيدا كردى
وَ قَدَّرَ فَأَحْسَنَ وَ صَوَّرَ فَأَتْقَنَ وَ احْتَجَّ فَأَبْلَغَ وَ أَنْعَمَ فَأَسْبَغَ وَ أَعْطَى فَأَجْزَلَ وَ مَنَحَ فَأَفْضَلَ
و زيبا مقدرنمودى و استوار چهره‌نگارى كردى و استدلال رسا آوردى و نعمت فراوان و فراگير ارزانى داشتى و عطاى بزرگ و فراوان نمودى و بخشيدى و ارزانى داشتى،
يَا مَنْ سَمَا فِي الْعِزِّ فَفَاتَ خَوَاطِرَ الْأَبْصَارِ وَ دَنَا فِي اللُّطْفِ فَجَازَ هَوَاجِسَ الْأَفْكَارِ
اى خدايى كه در سرفرازى بلندى يافتى به حدى كه خطور ديدگان نتوانستند به تو دست پيدا كنند و آن‌چنان در لطافت نزديك گرديدى كه از خواطر انديشه‌ها درگذشتى،
يَا مَنْ تَوَحَّدَ في الملِك [بِالْمُلْكِ] فَلَا نِدَّ لَهُ فِي مَلَكُوتِ سُلْطَانِهِ وَ تَفَرَّدَ بِالْكِبْرِيَاءِ وَ الْآلَاءِ فَلَا ضِدَّ لَهُ فِي جَبَرُوتِ شَأْنِهِ
اى خدايى كه در فرمانروايى يگانه‌اى و لذا هيچ همسانى براى تو در ملكوت سلطه‌ات نيست و در بزرگمنشى و نعمت‌بخشى يكتايى و لذا هيچ ضدى براى تو در شكوه مقام و منزلتت نيست،
يَا مَنْ حَارَتْ فِي كِبْرِيَاءِ هَيْبَتِهِ دَقَائِقُ لَطَائِفِ الْأَوْهَامِ وَ انْحَسَرَتْ دُونَ إِدْرَاكِ عَظَمَتِهِ خَطَائِفُ أَبْصَارِ الْأَنَامِ
اى خدايى كه خردهاى لطيف و باريك در بزرگمنشى هيبت تو سرگشته‌اند و گذر ديدگان مردمان از درك عظمت تو وامانده‌اند،
يَا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَيْبَتِهِ وَ خَضَعَتِ الرِّقَابُ لِعَظَمَتِهِ وَ وَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خِيفَتِهِ
اى خدايى كه چهره‌ها [موجودات]در برابر شكوه تو فروتن و گردن‌ها در برابر عظمت تو خاضع و دل‌ها از بيم تو لرزان‌اند.
أَسْأَلُكَ بِهَذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتِي لَا تَنْبَغِي إِلَّا لَكَ وَ بِمَا وَأَيْتَ بِهِ عَلَى نَفْسِكَ لِدَاعِيكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
به اين ستايش كه جز براى تو شايسته نيست و به آنچه براى مؤمنان دعاكننده وعده داده‌اى
وَ بِمَا ضَمِنْتَ الْإِجَابَةَ فِيهِ عَلَى نَفْسِكَ لِلدَّاعِينَ
و به اجابتى كه براى دعاكنندگان ضمانت نموده‌اى، از تو درخواست مى‌كنم.
يَا أَسْمَعَ السَّامِعِينَ وَ يَا أَبْصَرَ الْمُبْصِرِينَ وَ يَا أَنْظَرَ النَّاظِرِينَ
اى شنواترين شنوايان و اى بيناترين بينايان و اى نگرنده‌ترين نگرندگان
وَ يَا أَسْرَعَ الْحَاسِبِينَ وَ يَا أَحْكَمَ الْحَاكِمِينَ وَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
و اى باشتاب‌ترين به حساب رسيدگى‌كنندگان و اى فرمانرواترين فرمانروايان و اى مهربان‌ترين مهربانان،
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ الْأَخْيَارِ وَ أَنْ تَقْسِمَ لِي فِي شَهْرِنَا هَذَا خَيْرَ مَا قَسَمْتَ
بر حضرت محمد، خاتم پيامبران و بر خاندان پاك و نيك او درود فرست و مرا از بهترين قسمت‌هايت در اين ماه بهره‌مند ساز
وَ أَنْ تَحْتِمَ لِي فِي قَضَائِكَ خَيْرَ مَا حَتَمْتَ وَ تَخْتِمَ لِي بِالسَّعَادَةِ فِيمَنْ خَتَمْتَ
و بهترين سرنوشت حتمى را برايم مقرر بدار و كارم را به نيكبختى پايان ده
وَ أَحْيِنِي مَا أَحْيَيْتَنِي مَوْفُوراً وَ أَمِتْنِي مَسْرُوراً وَ مَغْفُوراً
و تا زمانى كه زنده‌ام داشته‌اى برخوردار و وقتى مى‌ميرانى شادمان و آمرزيده بگردان
وَ تُوَلَّ أَنْتَ نَجَاتِي مِنْ مُسَاءَلَةِ الْبَرْزَخِ وَ ادْرَأْ عَنِّي مُنْكَراً وَ نَكِيراً وَ أرعني [أَرِ عَيْنِي] مُبَشِّراً وَ بَشِيراً
و تو خود نجات مرا از پرس‌وجوى برزخ بر عهده گير و دو فرشته‌ى «نكير» و«منكر» را از من دور دار و دو فرشته‌ى «مبشر» و «بشير» [«بشر»]را به من بنمايان
وَ اجْعَلْ لِي إِلَى رِضْوَانِكَ وَ جِنَانِكَ مَصِيراً وَ عَيْشاً قَرِيراً وَ مُلْكاً كَبِيراً وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
و راهى به سوى خشنودى و بهشت‌هايت و زندگانى‌اى كه مايه‌ى چشم‌روشنى است و فرمانروايى بزرگ برايم مقرر بدار و درود خدا بر محمد و آل محمد و در هر صبح و عصر، اى مهربان‌ترين مهربانان.
ثُمَّ تَقُولُ من [غير] تلك الرواية [من الرواية]
سپس ادامه‌ى دعا را كه از طريق روايت ديگر وارد شده است، به اين صورت بگو:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِعَقْدٍ عِزِّكَ عَلَى أَرْكَانِ عَرْشِكَ وَ مُنْتَهَى رَحْمَتِكَ مِنْ كِتَابِكَ
خداوندا، به گره‌گاه‌هاى سربلندى و پايه‌هاى عرشت و منتهاى رحمت از كتابت
وَ اسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ وَ ذِكْرِكَ الْأَعْلَى الْأَعْلَى وَ كَلِمَاتِكَ التَّامَّاتِ كُلِّهَا أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
و اسم اعظم و ياد برتر [برتر]و همه ىسخنان كاملت، از تو درخواست مى‌كنم كه بر محمد و آل محمد درود فرستى
وَ أَسْأَلُكَ مَا كَانَ أَوْفَى بِعَهْدِكَ وَ أَقْضَى لِحَقِّكَ وَ أَرْضَى لِنَفْسِكَ وَ خَيْراً لِي فِي الْمَعَادِ عِنْدَكَ وَ الْمَعَادِ إِلَيْكَ
و [به حق]آنچه از هر چيز بيشتر وفاى به پيمان تو است و حقت را بهتر برآورده مى‌كند و نزد تو پسنديده‌تر است و براى من هنگام بازگشت به نزد و سوى تو بهتر است،
أَنْ تُعْطِيَنِي جَمِيعَ مَا أُحِبُّ وَ تَصْرِفَ عَنِّي جَمِيعَ مَا أَكْرَهُ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
از تو درخواست مى‌كنم كه همه‌ى آنچه را كه دوست دارم به من عطا كنى و همه‌ى آنچه را كه ناخوشايند من است از من دور بدارى، به راستى كه تو بر هر چيز توانايى، به رحمتت اى مهربان‌ترين مهربانان.
وجدنا هذا الدعاء و هذه الزيادات فيه مرويا عن مولانا أمير المؤمنين ع
دعاى گذشته همراه با بخش اضافى آن به نقل از مولى امير مؤمنان-صلوات اللّه و سلامه عليه-نيز نقل شده است.
[1]) ر.ک: مصباح المتهجد، ص 820
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
