شرح زیارت امین الله؛ « أَعْمَالَ الْعَامِلِينَ لَدَيْكَ مَحْفُوظَةٌ »؛ محفوظ بودن اعمال نزد خداوند
۱۰ بهمن ۱۳۹۵ 0 اهل بیت علیهم السلامحفظ اعمال نزد خداوند
با توجه به علم بی پایان خداوند متعال و اینکه علم او مانند علوم ما نیست که از راه اسباب و وسایل حسی یا خیالی یا عقل حاصل شود بلکه علم او احاطه به موجودات و خصوصیات وجودیه ایشان دارد علم او نسبت به اعمال ما و حفظ آن بهتر روشن می شود .
قرآن کریم می فرماید:
و ربک علی کل شی ء حفیظ : و پروردگارت بر هر چیزی حافظ است . (1)
لکن در عین حال برای اتمام حجت بر انسان که هنگام حسابرسی اعمال آنها را انکار نکند، خداوند متعال حافظین معصومی را که از ملائکه می باشند بر اعمال گمارده است که بر خصوصیات اعمال و نیات انسان نیز آگاهند. می فرماید:
و ان علیکم لحافظین کراما کاتبین یعلمون ما تفعلون : و همانا بر شما حافظینی گمارده شده که نویسندگان بزرگواری هستند . می دانند آنچه را که انجام می دهید .(2)
و چون انسان در عالم ماده قرار گرفته است و اعمالش مانند سایر امور مادی محکوم است به قوانین ماده، خیال می کند با حرکت و تغییر و زوال و حدوت مستمر عالم ماده، اعمال او نیز محکوم به این قوانین است .
از این جهت می فرماید:
ام یحسبون انا لانسمع سرهم و نجواهم بلی و رسلنا لدیهم یکتبون : آیا گمان می کنند (کفار و مجرمین ) که ما نهان و رازشان را نمی شنویم بله و حال آنکه رسولان ما نزد ایشان هستند ( و اعمالشان را ) می نویسند . (3)
یعنی نه تنها ما را به درون آنها آگاهیم بلکه فرستادگانی نیز داریم که حتی نیات آنها را ثبت می کنند .
خداوند متعال به این مقدار هم اکتفا نمی کند بلکه برای نشان دادن به انسان که عالم و خالق و زمامدار آن چقدر محکم و استوار است و چیزی از حیطه علم و قدرت او خارج نیست می فرماید:
و ما تکون فی شأن و ما تتلوا منه من قرآن و لاتعملون من عمل الا کنا علیکم شهودا اذ تفیضون فیه و ما یعزب عن ربک من مثقال ذرة فی الارض و لا فی السماء و لا اصغر من ذلک و لا اکبر الا فی کتاب مبین : و در کاری نمی باشی و نمی خوانی از قرآن و عملی انجام نمی دهید مگر اینکه ما بر شما گواه هستیم هنگامی که فرو می روید در آن و از پروردگارت پوشیده نیست به اندازه مثقالی از ذره در زمین و آسمان و نه کوچک تر از آن و نه بزرگ تر مگر اینکه در کتاب آشکار می باشد . (4)
نه تنها اعمال انسان نزد خداوند و حافظین و کاتبین اعمال محفوظ است بلکه آثار آنها نیز ثبت می باشد .
به همین جهت می فرماید:
و نکتب ما قدموا و آثارهم : و آنچه پیش می فرستند و آثارشان را می نویسم از این بیانات ثابت می شود . علم خداوند به دقایق و جزئیات اعمال و باطن آنها . (5)
تأثیر توجه به مراقب بودن خدا بر اعمال
توجه انسان به خداوند متعال حتماً تأثیر مثبتی در وجود او و حرکات و سکناتش می گذارد و چون او دارای ابعاد مختلفی است توجهش به خداوند از هر جهت و صفت و اسمی تأثیر خاصش را می گذارد . غرض از ذکر اسماء و صفات الهی ، علاوه بر بیان حقایق، توجه دادن انسان است به حق تعالی از آن دریچه، تا آثارش را مترتب کند . توجه دادن به علم خداوند و حافظ بودن او نسبت به اعمال و نوشتن آنها به وسیله وسایط فیض، نقش تربیتی مهمی در اعمال انسان دارد که او را از درون کنترل می کند و به اصلاح آنها وا می دارد و تنها راه اصلاح ریشه ای چنین توجه پیدا کردنی است و هر مقدار این توجه بیشتر و عمیق تر باشد، مواظبت انسان بیشتر و عمیق تر خواهد بود و خداوند متعال وقتی بخواهد انسانها را از مخالفت برحذر دارد، کلمه رقیب را که به معنای حافظی است که اعمال را ثبت می کند تا در وقتش به رخ انسان کشیده و او را مؤاخذه کند، درباره خود به کار می برد .
از این جهت پس از بیان خلقت انسان و امر به تقوا در رابطه با ایجاد نسل پاک و حفظ روابط اجتماعی سالم ، می فرماید:
ان الله کان علیکم رقیبا : خداوند بر شما مراقب است .
همچنین امام علی علیه السلام می فرماید: (6)
رحم الله امرا سمع حکما فوعی ودعی الی رشاد فدنا و اخذ بحجزة هاد فنجا ، راقب ربه و خاف ذنبه ، قدم خالصا و عمل صالحا... : خدا رحمت کند کسی را که حکمتی را بشنود پس آگاه شود و به راه رشد دعوت شود پس به آن نزدیک شود و دامن هدایت کننده ای را بگیرد تا نجات یابد . مراقب پروردگارش بوده و از گناهش بترسد . خالصانه پیش آید و عمل صالح انجام دهد...(7)
و خداوند در حدیث معراج به پیامبرش می فرماید :
این دسته را وارد بهشت می کنم کسی که: یحفظ علمی و نظری الیه : و حفظ کند علم و نظرم را به سوی خویش .(8)
و نسبت به حیات باقیه می فرماید:
فهی الذی... یذکر علمی به ویرا قبنی باللیل و النهار و عند کل سیئة و معصیة... فاذا فعل ذلک اسکنت قلبه حبا حتی اجعل قلبه لی و فراغته و اشتغالة و همه لی : پس آن برای کسی است که... متذکر علمم به خویش باشد و نزد هر گناهی در شب و روز مراقب من باشد... پس وقتی که این کار را کرد محبت به خود را در قلبش ساکن می کنم تا اینکه قلب و فراغت و اشتغال و همتش را برای خودم قرار دهم . (9)
پی نوشت :
1- سباء: 21، هود: 56.
2- انفطار: 12 - 10.
3- زخرف : 80.
4- یونس : 61، سباء: 3.
5- یس : 12.
6- نهج البلاغه ، خطبه 76.
7- نساء: 1.
8- وافی ، ج 338.
9- همان ، ص 41.
منبع :
سیمای مخبتین (شرح زیارت امین الله)، شیخ محمود تحریری
