شرح زیارت امین الله؛ « اغْفِرْ لِأَوْلِيَائِنَا »؛ طلب مغفرت برای دوستان خود

معنای طلب مغفرت از خداوند

مغفرت به معنای پوشش گناه، عیب یا خطاست به گونه ای که آن و آثارش از بین برود و چون خداوند متعال خودش بدون عیب و نقص است و می خواهد بنده اش بدون گناه و عیب بوده باشد، دستور داده است که با ایجاد شرایط مغفرت آن را از او طلب کنیم تا آثار گناه و اوصاف رذیلهو ظلمتهای آن را از وجود ما برطرف کند و نقصها پوشیده شده و قلب نورانیت پیدا کرده و مانعی از ارتکاب معصیت در آن به وجود آید و کمالاتش را در آن ظهور دهد، این معنا در طلب مغفرت ملائکه برای مؤمنین(که آیه اش ذکر می شود) لحاظ شده است .

آثار طلب مغفرت برای دیگران

یکی از تمایلات فطری بشر محبت به اموری است که موجب کمال اوست و عداوت و تنفر از اموری است که ضد کمال اوست و یکی از دستورات مهم دین برای رسیدن به کمال حقیقی ابراز محبت به خدا و اولیاء او و هر چیزی است که او را با ایشان مرتبط گرداند و نیز ابراز عداوت و تنفر از هر چیزی است که ضد خداوند و اولیائش می باشد و یکی از راههای این ابراز محبت و عداوت طلب مغفرت از خداوند برای دوستان دینی و دعا برای نابودی دشمن خود که دشمن خداوندست می باشد .

برای طلب مغفرت برای دیگران علاوه بر این آثار دیگری است که عبارتند از:

الف - وسعت روحی پیدا کردن

پس از توجه به معنای طلب مغفرت، معلوم می شود که طلب مغفرت برای دیگران از درگاه غفاریت کریمانه خداوند موجب می شود که روح انسان وسعت پیدا کند به گونه ای که راضی و طالب است که کمالات الهی عمومیت پیدا کند و در دیگران نیز ظهور کند و آنها از آن برخوردار گردند .

از این جهت ملائکه که وسایط فیض الهی هستند برای موجودات پایین تر از خود هم برای تمامی انسانها از خداوند متعال طلب مغفرت (1) می کنند . به لحاظ ارسال اسباب مغفرت برای ایشان که همان تشریع دین و ارسال رسولان باشد و هم برای مؤمنین طلب مغفرت و رحمت می کنند به لحاظ تخلف ایشان از دستورات الهی و به خداوند عرض می کنند:

فاغفر للذین تابوا و اتبعوا سبیلک وقهم عذاب الجحیم ربنا و ادخلهم جنات عدن التی و عدتهم و من صلح من آبائهم و ازواجهم و ذریاتهم انک انت العزیز الحکیم وقهم السیئات : پس ببخش کسانی را که توبه کرده و از راهت تبعیت کردند و ایشان را از عذاب جهنم حفظ کن . پروردگارا! ایشان و پدران و همسران و فرزندان صالح ایشان را داخل کن به بهشتهای جاودانی که به ایشان وعده دادی . زیرا تو عزیز حکیم می باشی و ایشان را از گناهان حفظ کن .(2)

همچنین به پیامبر رحمتش امرمی کند(3) که برای مؤمنین از خداوند طلب مغفرت کن و منطق مؤمنین را طلب مغفرت برای سابقین از اهل ایمان (4) بیان کرده است و هر مقدار شخص وسعت روحیش نسبت به افاضه کمالات از حق تعالی بیشتر باشد، طلب مغفرتش وسیع تر است .همان طور که قرآن کریم از حضرت نوح(5) و حضرت ابراهیم(6) علی نبینا و آله و علیهماالسلام طلب مغفرت برای جمیع مؤمنین و مؤمنات را در قیامت نقل می کند .

همچنین بستگی دارد که گناه و عیب نزد او دارای چند درجه باشد تا طلب مغفرت او نسبت به همان درجه معنا پیدا کند .

از این جهت از طرف ائمه علیهم السلام هم نسبت به طلب مغفرت برای دیگران دعاهایی رسیده است (7) و هم نسبت به درجه طلب مغفرت .

ب: بخشیده شدن طالب مغفرت

یکی از عنایتهای مخصوص خداوند متعال به بندگان مؤمنش آن است که برای آمرزیدن ایشان دنبال بهانه می گردد و یکی از بهترین بهانه ها طلب مغفرت برای مؤمنین است تا با این اظهار، طلب خود را برای پاک شدن از آلودگیها ، به خداوند نشان دهیم و او صدق انسان را ببیند تا زمینه پاک شدن فراهم شود و هر مقدار اخلاص در خواستن بیشتر باشد، عنایت الهی برای برطرف شدن موانع روحی و گناهان بیشتر خواهد بود .

از این جهت امام صادق علیه السلام می فرماید:

من قدم اربعین رجلا من اخوانه فدعالهم ثم دعا لنفسه استجیب له فیهم و فی نفسه : کسی که در دعا چهل نفر از برادرانش را بر خویش مقدم کند ، سپس برای خویش دعا کند، دعای او درباره ایشان و درباره خویش مستجاب می شود . (8)

ج: بخشیدن طالب مغفرت

یکی از زمینه های بسیار خوب برای بخشیده شدن گناهان انسان، بخشیدن لغزشهای دیگران نسبت به خویش می باشد . این حقیقت را از امر به استغفار برای دیگران می فهمیم که وقتی انسان واقعاً برای دیگران از خداوند طلب استغفار می کند ، باید خودش نیز نسبت به این امر پیشقدم باشد تا دعایش به هدف اجابت رسیده و درباره خودش نیز مستجاب شود .

از این جهت قرآن کریم می فرماید:

و لیعفوا و لیصفحوا الا تحبون ان یغفر الله لکم : و ببخشید و درگذرید . آیا دوست ندارید که خدا شما را ببخشد ؟ (9)

همچنین امام علی علیه السلام می فرماید :

اعط الناس من عفوک من عفوک و صفحک مثل ما تحبان یعطیک الله سبحانه: عطا کن از بخشش و گذشت نسبت به مردم مانند آنچه را که دوست داری خداوند سبحان به تو عطا کند . (10)

همچنین می فرماید:

از لغزشها درگذر و از خطاها چشم پوشی کن تا درجاتت بالا رود . (11)

درمقابل نسبت به کسی که اهل عفو نباشد می فرماید:

بدترین( مردم) کسی است که از لغزشها عفو نکند و عیب را نپوشاند . (12)

همچنین می فرماید:

بخشش دیگران( نه تنها آثار آخرتی دارد، بلکه ) موجب سربلندی ظاهری و بزرگی انسان می شود . (13)

تا جایی که می فرماید:

اگر لغزش دوستت را ببخشی موجب می شود که دشمنت تو را ستایش کند . (14)

این صفت آن قدر مهم است که نسبت به قاتل عزیزترین افراد خویش نیز مطلوب است و قرآن کریم(15) آن را تبعیت از معروف دانسته با اینکه قصاص حق انسان است و نیز از اوصاف متقین و محسنین (16) معرفی کرده است و این سیره مهم اولیاء دین علیهم السلام می باشد .

پی نوشت : .

1- شوری : 5.

2- غافر: 9-7.

3- آل عمران : 159، نور: 62.

4- حشر: 10، آل عمران : 193.

5- نوح : 28.

6- ابراهیم : 41.

7- صحیفه سجادیه ، دعای 45 و 39.

8- خصال : ص 537.

9- نور: 22.

10- فهرست موضوعی غررالحکم ، باب عفو.

11- همان .