وَ قَالَ (علیه السلام): وَ فِي الْقُرْآنِ نَبَأُ مَا قَبْلَكُمْ، وَ خَبَرُ مَا بَعْدَكُمْ، وَ حُكْمُ مَا بَيْنَكُمْ.
نَبَاءُ ما قَبْلَكُمْ: اخبار پيشينيان، (كه در قصص قرآن ذكر گرديده).خَبَرُ ما بَعْدَكُمْ: خبر بعد از شما، يعنى خبر از سرنوشت آيندگان كه از سنن حاكم بر تاريخ گذشته، استفاده ميشود.حُكْمُ مَا بَينَكُمْ: حكم امورى كه در بين شما جارى است و مورد نياز شما است.
و فرمود (ع): در قرآن خبرهاى پيشينيان شماست و خبرهاى آنها كه پس از شما مى آيند و نيز در آن است، حكم روابط ميان شما.
و آن حضرت فرمود: خبر آنچه پيش از شما و بعد از شماست، و نيز دستور زندگى شما در قرآن است.
جامعيّت قرآن (علمى):و درود خدا بر او، فرمود: در قرآن اخبار گذشتگان، و آيندگان، و احكام مورد نياز زندگى تان وجود دارد.
[و فرمود:] در قرآن است خبر آنچه پيش از شما بود، و خبر آنچه پس از شماست، و حكم آنكه چگونه بايدتان زندگى نمود.
امام عليه السّلام (در ترغيب به خواندن و فهميدن قرآن) فرموده است:در قرآن است خبر آنچه پيش از شما است (از احوال گذشتگان) و خبر آنچه بعد از شما است (از احوال قبر و برزخ و قيامت) و حكم آنچه بين شما است (از واجب و حرام و مستحبّ و مكروه و مباح).
امام عليه السلام فرمود: در قرآن، اخبار پيشينيان و حوادث آينده و حكم و دستور مربوط به شما آمده است.
جامعيت قرآن:امام عليه السلام در اين حديث شريف به اهميت و جامعيت قرآن اشاره مى كند ومى فرمايد: «در قرآن، اخبار پيشينيان و حوادث آينده و حكم و دستور مربوط به شما آمده است»؛ (وَفِي آلْقُرْآنِ نَبَأُ مَا قَبْلَكُمْ، وَخَبَرُ مَا بَعْدَكُمْ، وَحُكْمُ مَا بَيْنَكُمْ).منظور از اخبار پيشينيان روشن است، زيرا بخش مهمى از قرآن مجيد، تاريخ انبيا و اقوام گذشته است؛ از آفرينش آدم تا حالات حضرت مسيح واصحاب ويارانش، قرآن دست ما را مى گيرد و در تمام قرون و اعصار گذشته همراه انبيا وپيغمبران و اقوام آنها حركت مى دهد و تلخ و شيرين زندگى آنها را بيان مى كند و تجارب فراوان و حوادث عبرت انگيز بسيارى را كه در زندگانى آنها بوده يكجا پيش روى ما مى نهد آنگونه كه گويا ما همراه آنها بوده ايم و با آنها مى زيسته ايم. منظور از حوادث آينده، مسائل مربوط به قبر و برزخ و قيامت است كه در جاى جاى قرآن مجيد به آن اشاره شده است به گونه اى كه گويا ما آينده را ديده ايم و در آن زيسته ايم. منظور از جمله «وَحُكْمُ ما بَيْنَكُمْ» اين است كه در قرآن به همه برنامه هاى زندگى شما اعم از واجب، حرام، مكروه، مستحب و مباح، اشارات كلى يا جزئى شده است، بنابراين قرآن كتاب جامعى است كه هرچه بخواهيد در آن هست.با توجه به شأن نزولى كه در حديث حارث اعور آمده بود روشن مى شود كه اين سخن را امام عليه السلام زمانى بيان فرمود كه مردم به سراغ احاديث رفته و قرآن را رها ساخته بودند. البته منظور امام عليه السلام رها كردن احاديث نيست، زيرا پيغمبر صلي الله عليه وآله در «حديث ثقلين» كتاب خدا و عترت را (عترتى كه منبع اصلى احاديث رسول خدا صلي الله عليه وآله است) با هم توصيه مى كند، بلكه منظور اين است كه افراط در توجه به حديث تا آنجا كه قرآن رها شود كار نكوهيده اى است.به هر روى، مهم اين است قرآن كه نور و رحمت الهى و مايه هدايت وسعادت است در ميان مسلمانان به فراموشى سپرده نشود. مسلمانان در درجه نخست اساس كار خود را از قرآن بگيرند و سپس از سنت پيغمبر اكرم صلي الله عليه وآله واحاديث اهل بيت براى تشريح اين دستورات و آگاهى از جزئيات برنامه ها بهره مند شوند.در ذيل حديث اعور پس از كلام نورانى بالا جمله هايى درباره اهميت قرآن آمده است كه بسيار گويا و آموزنده است «هُوَ الْفَصْلُ لَيْسَ بِالْهَزْلِ ما تَرَكَهُ مِنْ جَبّارٍ إلّا قَصَمَهُ اللهُ وَمَنِ ابْتَغَى الْهُدى مِنْ غَيْرِهِ أَضَلَّهُ اللهُ تَعالى وَهُوَ حَبْلُ اللهِ الْمَتينُ وَهُوَ الذِّكْرُ الْحَكيمُ وَالصِّراطُ الْمُسْتَقِيمُ وَهُوَ الَّذي لا تَزيغُ بِهِ الاْهْواءُ وَلا تَلْتَبِسُ بِهِ الاَْلْسُنُ وَلا يَشْبَعُ مِنْهُ الْعُلَماءُ وَلا يَخْلِقُ عَنْ كَثْرَةِ الرَّدِ وَلا تَنْقَضي عَجائِبُهُ هُوَ الَّذي لَمْ يَثِنْهُ الْجِنُّ حينَ سَمِعْتُهُ قالُوا إِنّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ مَنْ قالَ بِهِ صَدَقَ وَمَنْ عَمِلَ بِهِ أُجِرَ وَمَنْ حَكَمَ بِهِ عَدَلَ وَمَنْ دَعا إِلَيْهِ هُدِيَ إلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ؛ قرآن جدا كننده حق از باطل است و هزل و شوخى در آن راه ندارد. هر ظالمى به آن پشت كند خداوند او را دَرهم مى شكند و هركس هدايت را از غير قرآن بخواهد خداى متعال او را گمراه مى سازد و آن، ريسمان محكم الهى است ويادآورى مستحكم و راه راست. قرآن چيزى است كه اوهام و خواسته هاى انحرافى، آن را منحرف نمى كند و زبان نااهلان، آن را مشتبه نمى سازد. دانشمندان از آن سير نمى شوند و براثر كثرت تلاوت و مراجعه كهنه نمى گردد. شگفتى هاى آن پايان نمى پذيرد و اين همان چيزى است كه طايفه جن هنگامى كه آن را شنيدند آن را بازنگرداندند و دَرهم نپيچيدند و گفتند: ما سخن عجيبى شنيديم كه همگان را به سوى رشد و تعالى هدايت مى كند. كسى كه با قرآن سخن بگويد درست مى گويد و آنكس كه به آن عمل كند مأجور است و كسى كه مطابق آن حكم كند حكمش عادلانه و كسى كه به سوى قرآن فرا خواند به سوى صراط مستقيم هدايت كرده است».درباره اهميت قرآن مجيد، هم در خود قرآن و هم در روايات اسلامى مطالب گسترده اى آمده، از جمله در نهج البلاغه در خطبه هاى فراوان، امام عليه السلام درباره اهميت آن سخن گفته است؛ از جمله در بخش آخر خطبه 198 امام عليه السلام شرح مبسوطى كه شامل 42 امتياز مهم است براى قرآن مجيد بيان مى كند و همچنين در خطبه 183 و خطبه 176 و... نيز مطالب مهمى در اين زمينه آمده است.
امام (ع) فرمود: «وَ فِي الْقُرْآنِ نَبَأُ مَا قَبْلَكُمْ- وَ خَبَرُ مَا بَعْدَكُمْ وَ حُكْمُ مَا بَيْنَكُمْ»:خبر ما قبل همان اخبار قرون گذشته، و خبر ما بعد يادآورى حالات مردن، قيامت و وعد و وعيد است، و حكم چيزهاى ميان مردم، بيان احكام پنجگانه متعلّق به افعال مردم مى باشد. و اين سخن در مورد ستايش قرآن و وادار ساختن مردم بر خواندن و فهميدن قرآن است.
منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج 21، ص: 401
الثانية بعد ثلاثمائة من حكمه عليه السّلام:(302) و قال عليه السّلام: و في القرآن نبأ ما قبلكم، و خبر ما بعدكم و حكم ما بينكم. (82428- 82412)
المعنى:الظاهر أنّ غرضه عليه السّلام من هذا الكلام بيان أنّ القرآن كتاب كاف للمسلم فيما يحتاج إليه من المعارف و يتوق اليه نفسه من المعلوم، فانّ الانسان يريد أن يعرف نفسه من أين جاء و كيف تكون و كيف يعيش و إلى أين يصير؟ و القرآن بيّن تطوّر الانسان من عالم المادّة و مبدء التراب إلى أن نفخ فيه الرّوح و انشائه خلقا آخر، و قرّر ما يحتاج إليه من الاداب و الأحكام في طول حياته إلى أن يموت و بيّن ما يعرض له بعده من البرزخ و القيامة و ما يؤول اليه أمره من الجنّة و النّار.و يريد أن يعرف أحوال بنى جلدته و سائر ما بحضرته، ففي القرآن أخبار القرون الماضية و اخبار عن امور مستقبلة، و فيه أحكام و آداب فيما بين النّاس من شتّى وجوه الحياة و المعيشة.الترجمة:فرمود: در قرآنست خبر آنچه پيش از شما بوده، و خبر آنچه پس از شما خواهد بود، و بيان حكم ميان شماها در زندگاني.
جلوه تاريخ درشرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 8، ص94
فى القرآن نبأ ما قبلكم، و خبر ما بعدكم، و حكم ما بينكم. «در قرآن خبر آنچه پيش از شما بوده و خبر آنچه پس از شماست و حكم مربوط به شرعيات خودتان موجود است.»
اين سخن به حقى است كه در قرآن اخبار قرنهاى گذشته و بسيارى از اخبار مربوط به آينده و بسيارى از احكام شرعيه آمده است و تمام اين سه نوع در آن موجود است.