کلیپ اسماء الحسنی

اصطلاحى است براى نام‏هاى خدا، اقتباس شده از قرآن كريم (سوره اعراف/180؛ سوره اسراء/110؛ سوره طه/8؛ سوره حشر/24). از آن رو نيكوترين نام‏ها براى او است كه او نيكوترين معانى و صفات را دارد. برخى از نام‏ها به صفت ذات بازمى‏گردند؛ مانند «عالِم» و برخى به صفت فعل؛ مانند «خالق» و برخى ذات او را تمجيد و تقديس مى‏كنند؛ مانند «قُدُّوس».

پاره‏اى از نام‏هاى نيك، از كاستى و كژى حكايت مى‏كنند و خداوند را نمى‏توان به آنها خواند؛ مانند «عارف» كه هر چند نامى نيك است، فرعِ غفلت است. (علم اليقين، 1/99) موضوع «الأسماء الحسنى» در علم تفسير، كلام و عرفان آمده است.

ميان نام‏ها و صفات (صفات خدا) خداوند تفاوت است: نام‏هاى خداوند، واژگانى هستند با ساخت اسم فاعل، صفت مشبّهه يا صيغه مبالغه كه به اعتبار بازگشت آنها به يكى از صفات بر ذات خدا دلالت مى‏كنند؛ مانند قادر، قدير و قهّار. صفات خداوند با ساخت مصدرى‏اند و بر يكى از صفات بدون ملاحظه ذات دلالت مى‏كنند؛ مانند قدرت. (گوهر مراد، 170)

به‏ اعتقاد بيشتر دانشمندان شيعه نام‏هاى خدا توقيفى‏اند. «توقيفى» بدين معنا است كه نمى‏توان بى اذن خداوند بر آنها افزود يا از آنها كاست. (الميزان، 8/ 186-180)

قرآن كريم از صد و بيست و هفت نام خدا ياد كرده است؛ اما روايات معصومين علیهم السلام نود و نُه نام را آورده‏اند. در دعاى جوشن كبير هزار نام آمده است و شارحان دعا گفته‏اند كه اين نام‏ها در حقيقت به همان نود و نه نام بازمى‏گردند. (همان)

 

اللّه، احد، اوّل، آخِر، اعلى، اكرم، اعلم، ارحم الرّاحمين، احكم الحاكمين، احسن الخالقين، اهل التّقوى، اهل المغفرة، اقرب، ابقى، بارى، باطن، بديع، بِر، بصير، توّاب، جبّار، جامع، حكيم، حليم، حَى، حق، حسيب، حفيظ، حفى، خبير، خالق، خلّاق، خير، خيرالماكرين، خيرالرّازقين، خيرالفاصلين، خيرالحاكمين، خيرالفاتحين، خيرالغافرين، خيرالوارثين، خيرالرّاحمين، خيرالمنزلين، ذوالعرش، ذوالطَّول، ذوالانتقام، ذوالفضل العظيم، ذوالرّحمة، ذوالقوّة، ذوالجلال والإكرام، ذوالمعارج، رحمن، رحيم، رؤوف، رب، رفيع الدّرجات، رزّاق، رقيب، سميع، سلام، سريع الحساب، سريع العقاب، شهيد، شاكر، شكور، شديد العقاب، شديد المحال، صمد، ظاهر، عليم، عزيز، عَفُوّ، على، عظيم، علّام الغيوب، عالم الغيب والشّهادة، غنى، غفور، غالب، غافر الذّنب، غفّار، فالق الاصباح، فالق الحبّ والنّوى، فاطر، فتّاح، قوى، قدّوس، قيّوم، قاهر، قهّار، قريب، قادر، قابل التّوب، القائم على كلّ نفس بما كسبت، كبير، كريم، كافى، لطيف، ملك، مؤمن، مهيمن، متكبّر، مصوّر، مجيد، مجيب، مبين، مولى، محيط، مقيت، متعال، محيى، متين، مقتدر، مستعان، مبدى، مالك الملك، نصير، نور، وهّاب، واحد، ولى، واسع، وكيل، ودود و هادى.(الميزان، 8/373)

جمعی از نویسندگان، فرهنگ شیعه، ص 76 و 77.