علل ناخن جویدن فرزندان چیست؟
۰۴ اسفند ۱۳۹۳ 0 فرهنگ و اجتماعنوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.
سؤال 1 ـ پسر 12 سالهام ناخن میجود، علل و راههای درمان آن چیست؟
جواب:
ناخن جویدن، معمولترین عادت عصبی است که به سبب ایجاد آلودگی در روده و خراب شدن انگشتان دست، باید درمان شود. این رفتار در نوجوانان عصبی و پرخاشگر بیشتر است که به محض احساس تشویش و هر گونه فشار روحی، ناخن میجوند.
مهمترین عوامل ناخن جویدن برای این سن عبارتند از:
1. اختلافات خانوادگی:
نوجوان با توجه به ویژگی غرور، ممکن است در برابر درگیری پدر و مادر و مجادلههای آنان، بازخوردی نداشته باشد؛ اما از درون التهاب خواهد داشت و این التهاب به شکل ناخن جویدن، خود را نشان میدهد؛ پس اختلافات را از بین ببرید.
2. انتظار بیش از حد:
توقع بیش از حد توان نوجوان به ویژه در درس، او را پیش از امتحان دچار اضطراب میکند و این اضطراب، سبب جویدن ناخن میشود. توقعتان را منطقی کنید و در حد هوش نوجوانتان از او انتظار داشته باشید. برایش روشن سازید که او مأمور به وظیفه است و مسؤول نتیجه نیست و اگر در حد توان به وظیفهی خود عمل کرده باشد، نگران چیزی نباید باشد.
3. مشکلات مربوط به همسالان:
گاهی درگیری با همسالان در مدرسه و محله و رقابتهای شدید، اضطراب میآورد. برای تخفیف این اضطراب، گفت و گوی پدر با نوجوان در قالب خاطرههای دوران نوجوانی و القای رقابت مثبت و عدم درگیری با همسالان مؤثر است.
چـنـد توصیـه:
الف. در برابر این رفتار، واکنش و حساسیت شدید نشان ندهید. با توجه به نیاز نوجوان به جلب توجه، چه بسا توجه شما، مشکل را بیشتر کند.
ب. برای رفع مشکل، از توبیخ، سرزنش، تهدید یا تنبیه بپرهیزید. این گونه برخوردها فشار روحی او را بیشتر میکند و بر مشکل میافزاید.
ج. زمینهی فعالیتهای دستی او (رایانه، نقاشی، طراحی و...) را فراهم سازید.
د. راههای کسب آرامش (RELAXATION) را به او بیاموزید. به او بیاموزید که هنگام نیاز به جویدن، دستهای خود را محکم مشت کرده، تا 15 شماره بفشارد و یک باره آنها را باز کند؛ لبها و دندانها را روی هم قرار داده، لبخند بزند و نفس عمیق بکشد؛ دهان را حدود 2 سانتیمتر بگشاید؛ چند لحظه روی دستهایش بنشیند و فشار بدن را احساس کند؛ اگر در مدرسه یا اتاق مطالعه قرار دارد، دستههای صندلی را برای 3 دقیقه بفشارد و یک باره رها کند.
سؤال 2ـ پسر 5 سالهام ناخن میجود. این مشکل را چگونه برطرف کنم؟
جواب:
فرزند شما دچار فشارهای روحی است. بررسی کرده، منشأ این فشارها را بیابید و از بین ببرید.
سرچشمهی فشارهای روحی فرزند شما میتواند عوامل ذیل باشد:
1. درگیری پدر و مادر:
اختلاف والدین، یکی از مهمترین عوامل فشار روحی کودکان است. برخی گمان میکنند مقصود از اختلاف والدین، درگیری فیزیکی است؛ در حالی که هرگونه مجادلهی لفظی نیز از دید کودک، اختلاف است و در موارد بسیاری، با التماس همراه با دلهره، از پدر و مادر میخواهد که دعوا نکنند. اگر به سعادت فرزند خود علاقهمند هستید، به اختلافات پایان دهید.
2. حسادت به برادر یا خواهر کوچک تر:
یکی از مهمترین عوامل فشار روحی کودکان، تولد برادر یا خواهر است که به جهت عدم آمادگی او قبل از تولد نوزاد و رفتارهای نسنجیدهی والدین و نزدیکان، دچار فشار روحی شدید میشود.
3. نگرانی ناشی از عدم مشارکت:
وقتی کودک، گروه همسالان را در حال بازی یا فعالیتهای گروهی میبیند و به جهت کمرویی یا عدم آشنایی با آنان، در آن فعالیتها مشارکت نمیکند، ناخن میجود. شما میتوانید زمینههای این مشارکت را با آشنا کردن کودکان با هم فراهم سازید.
4. ترس از سرزنش و تنبیه:
تهدید دائم به تنبیه، و سرزنش کودک، آرامش روحی او را به هم میزند.
5. فیلمهای ترسناک:
کودک خود را از دیدن فیلمهای ترسناک و عاطفی منع کنید.
چـنـد توصیـه:
الف. از پیچاندن انگشتان با پارچه و امثال آن و زدن فلفل به انگشتان کودک بپرهیزید.
ب. زمینهی فعالیتهای دستی او (جورچین یا پازل، خمیر بازی، توپ، نقاشی و...) را فراهم سازید.
ج. او را از سیمای زشت این رفتار با قرار گرفتن جلو آینه آگاه کنید.
د. دست خود را با دستهای او و انگشتان خرابش مقایسه کنید تا متوجه خرابی انگشتان خود شود.
ه. لبههای خشن ناخنها را هموار کنید. این لبههای خشن، وسوسه انگیزند.
و. در صورت تخفیف این رفتار، او را تحسین و تشویق کنید.
_____________________________
منبع:
نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی