احادیث امام کاظم علیه السلام: دانش مردم را در چهار چیز یافتم ...

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

وَجَدتُ عِلمَ النّاسِ فی اَربعٍ: اَوَّلُها اَن تَعرِف رَبَّکَ، وَ الثّانِیَهُ اَن تَعرِفَ ما صَنَعَ بِکَ، وَ الثالِثَهُ اَن تَعرِفَ ما اَرادَ مِنکَ، وَ الرّابِعَهُ اَن تَعرِفَ ما یُخرِجُکَ مِن دینکَ؛
دانش مردم را در چهار چیز یافتم: اوّل: پروردگارت را بشناسی. دوم: بدانی با تو و برای تو چه کرده است. سوّم: بدانی از تو چه خواسته است. چهارم: بدانی چه چیز، تو را از دینت بیرون می کند.
کشف الغمّه، ج3، ص45

شرح حدیث:

• دامنه علم بسیار گسترده است و دانستنیهای زیادی وجود دارد که می توان آنها را آموخت، ولی کدام علم است که نافع است و سرنوشت ساز؟
• در فراگیری دانشها هم باید «اولویّت بندی» کرد و لازم ترینها را برگزید.
• آنچه امام کاظم(ع) در این حدیث بیان فرموده، خلاصه مهمترین دانستنی هایی است که سعادت انسان را به ارمغان می آورد.
• اولین گام خداشناسی است،
• سپس نعمت شناسی،
• آن گاه وظیفه شناسی،
• و در مرتبه چهارم، آسیب شناسی و آنچه موجب گمراهی انسان می شود و انحراف اعتقادی پدید می آورد. تفکّر در هر یک از اینها، آثار مهمّی را در پی دارد.
• کسی که خدا را شناخت، به عبودیّت او می پردازد و برده دیگری نمی شود. کسی که نعمتهای خدا را شناخت، شاکر خواهد شد و از طریق سپاس نعمتهای او حق بندگی را ادا خواهد کرد. کسی که وظایف و تکالیف الهی را شناخت، با عمل به وظیفه، رضای خالق را به دست خواهد آورد. کسی هم که به عوامل انحراف آفرین و گمراه کننده آشنا شد، به راحتی از دین و عقیده اش برنمی گردد.
• پس بهترین دانستنی ها را بیاموزیم.

منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی