درسهایی از زندگی پیامبر (ص): آداب معاشرت

حسن معاشرت:

• پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله با بردگان هم غذا مى شد، بر زمين مى نشست ، بدون اينكه خجالت بكشد
• هنگام مصافحه دست خود را نمى كشيد تا طرف دست خود را بكشد
• به هر كسى مى رسيد سلام مى كرد، چه توانگر و چه درويش ، چه كوچك و چه بزرگ ، و اگر به مهمانى و خوردن چيزى دعوت مى شد، آن را كوچك نمى شمرد، هر چند خرمايى پوسيده باشد
• ... و مخارج زندگى آن حضرت سبك ، داراى طبع بزرگ و خوش معاشرت و خوشرو بود
• بدون اينكه بخندد، هميشه تبسمى بر لب داشت
• و بدون اينكه چهره اش در هم كشيده باشد، اندوهگين به نظر مى رسيد
• بدون اينكه از خود ذلتى نشان دهد، همواره متواضع بود
• بدون اينكه اسراف بورزد، سخى بود، دل نازك و با همه مسلمانان مهربان بود.(سنن النبى ، ص 41، ح 52، از ارشادالقلوب .)

شیوه معاشرت:

• او همواره خوشرو و خوشخو و فروتن بود.
• خشن و تندخو و فحاش و عيبجو نبود.
• كسى را بيش از استحقاق ، مدح نمى كرد.
• از چيزى كه مطلوب و خوشايندش نبود، چشم پوشى و تغافل مى كرد.
• طورى رفتار مى نمود كه مردم نه از او ماءيوس مى شدند و نه نااميد.
• خود را از سه خصلت بازداشته بود: جدال ، پرحرفى ، و گفتن مطالب بى فايده .
• درباره مردم هم از سه كار پرهيز مى كرد: هرگز كسى را سرزنش نمى كرد و از او عيب نمى گرفت ، در جستجوى لغزشها و عيبهاى مردم نبود. جز در جايى كه اميد ثواب داشت ، سخن نمى گفت . (بحارالانوار، ج 16، ص 152)

جواب سلام دادن:

مردى به رسول خدا صلى الله عليه و آله (السلام عليك ) گفت ، حضرت در جواب فرمودند: (و عليك السلام و رحمة الله ). ديگرى آمد و گفت : (السلام عليك و رحمة الله و بركاته ). سومى آمد و عرض كرد: (السلام عليك و رحمة الله و بركاته ). حضرت فرمودند: (عليك ). آن مرد عرض كرد: جواب مرا كم فرمودى ، مگر دستور خداى تعالى نيست ، و اگر به شما درود گفتند به بهترين وجه پاسخ دهيد؟ حضرت فرمودند: تو براى من جاى پاسخ بهتر گفتن باقى نگذاشتى ، ناگزير من همانند سلام تو جواب گفتم . (تفسير الميزان ج 5، ص 33 به نقل از تفسير صافى .)

اهمیت صله رحم:

• مردى خدمت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمد و عرض كرد:يا رسول الله ! فاميل من تصميم گرفته اند بر من حمله كنند و از من ببرند و دشنامم دهند، آيا من حق دارم آنها را ترك گويم ؟

• فرمودند:در آن صورت خداوند همه شما را ترك مى كند.

• عرض كرد: پس چه كنم ؟

• فرمودند: بپيوند با هر كه از تو ببرد، و عطا كن به هر كه محرومت كند، و در گذر از هر كه به تو ستم نمايد، زيرا چون چنين كنى ، خدا تو را بر آنها يارى دهد. (اصول كافى ، ج 3، ص 221، ح 2.محجة البيضاء، ج 3، ص 430).

آداب دیدار:

• مردى به خانه رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و درخواست ديدار نمود، هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله خواست از خانه خارج شود و به ديدار آن مرد برود، جلو آينه يا ظرف بزرگى از آب داخل اتاق ايستاد و سر و صورت خود را مرتب كرد.
• عايشه از ديدن اين كار تعجب كرد. پس از بازگشت آن حضرت پرسيد: يا رسول الله ، چرا هنگام رفتن در برابر ظرف آب ايستادى و موها و سر و صورت خود را مرتب كردى ؟

• فرمود: اى عايشه ، خداوند دوست دارد، هنگامى كه مسلمانى براى ديدار برادرش مى رود، خود را براى ديدار او بيارايد!!(با ترتيب مكتبى آشنا شويم ، 113.)

دیدار مومن:

از انس بن مالك نقل شده كه گفت : رسول اكرم صلى الله عليه و آله چنان بود كه هرگاه يكى از برادران مؤ من خود را به مدت سه روز نمى ديد. از حال او جويا مى شد.

• چنانچه به مسافرت رفته بود. در حقش دعا مى فرمود.
• اگر در وطن حضور داست ، به ديدارش مى رفت .
• و هرگاه ، خبر بيماريش را مى شنيد، از وى عيادت مى كرد. (بحارالانوار، ج 16، ص 223 و اخلاق النبى ، ص 74.)

دعا در حق میزبان:

• جابربن عبدالله گفت : ابوالهيثم غذايى پخت و رسول خدا صلى الله عليه و آله و يارانش را به خوردن آن دعوت كرد و چون اصحاب از خوردن غذا فارغ گشتند.

• رسول خدا صلى الله عليه و آله به يارانش فرمود: به برادر ميزبانتان ثواب برسانيد.

• عرض كردند: ثواب رسانيدن به او چگونه است ؟

• فرمودند: هنگامى كه كسانى به خانه مردى داخل شدند و غذايش را خورده و نوشيدنى هايش نوشيده شد و براى او دعاى خير كردند. همين كار موجب ثواب رسانيدن به او خواهد شد.(جامع الاصول من احاديث الرسول ، ج 5، ص 101.)

منبع: يكصد و بيست درس زندگى از سيره حضرت محمد (ص )،حميد رضا كفاش