مقربان در احادیث

مقرّبان :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه « و پيشتازان اوليه مهاجرين و انصار » و آيه « و پيشتازان مقدّمند . آنان مقرّبانند . »

(   الواقعة : ۱۰ و ۱۱- التوبة : ۱۰۰ ) ـ فرمود :

أنزَلَها اللّه ُ تعالى في الأنبياءِ و أوصيائهِم ؛

فأنا  ، أفضَلُ أنبياءِ اللّه ِ و رُسُلِهِ  و عليُّ بنُ أبي طالبٍ ، وَصِيِّي ، أفضَلُ الأوصياءِ .
 

خداوند متعال اين آيات را درباره پيامبران و اوصيا نازل فرمود ؛

امّا من برترين پيامبران و فرستادگان خدا هستم و وصىّ من ،على بن ابى طالب، برترين اوصيا است .

( كمال الدين : ۲۷۶/۲۵ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه « آن گاه اين كتاب را به آن كسان از بندگان خود كه انتخابشان كرديم به ميراث داديم . . .»

 (  فاطر : ۳۲- فاطر : ۳۴) ـ فرمود :

 أمّا السابِقُ ، فَيَدخُلُ الجَنَّةَ بغيرِ حِسابٍ

 و أمّا المُقتَصِدُ ، فَيُحاسَبُ حِسابا يَسيرا

 و أمّا الظالِمُ لنفسِهِ فيُحبَسُ في المَقامِ  ، ثُمّ يَدخُلُ الجَنّةَ .

فهُمُ الذينَ قالوا: « الحَمدُ للّه ِِ الذي أذْهَبَ عَنّا الحَزَنَ » 

 پيشى گيرنده، بدون حسابرسى به بهشت مى رود.

ميانه رو، اندكى حسابرسى مى شود

و ستمگر به خويش، در صحراى محشر نگه داشته مى شود و سپس به بهشت مى رود .

همين عده هستند كه مى گويند: « سپاس و ستايش خدا را كه غم و اندوه از ما زدود »

( مجمع البيان : ۸/۶۳۸ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود :

 السابِقُ بالخَيراتِ ، الإمامُ

 و المُقتَصِدُ ، العارِفُ للإمامِ  

و الظالِمُ لنفسِهِ ، الذي لا يَعرِفُ الإمامَ .

پيشتاز به خيرات و خوبيها، امام است

و ميانه رو، كسى است كه امام را مى شناسد

و ستمگر به خويش، كسى است كه امام را نمى شناسد.

( الكافي : ۱/۲۱۴/۱ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود :

أمّا الظالِمُ لنفسِهِ مِنّا ، فَمَن عَمِلَ عَمَلاً صالِحا و آخَرَ سَيّئا

 و أمّا المُقتَصِدُ ، فهُو المُتَعبِّدُ المُجتَهِدُ

و أمّا السابِقُ بالخَيراتِ  ، فَعَلِيٌّ و الحَسَنُ و الحُسَينُ عليهم السلام

و مَن قُتِلَ مِن آلِ محمدٍ صلى الله عليه و آله  ،شَهيدا .

ستمگرِ به خويش از ما، كسى است كه هم كار خوب و شايسته مى كند و هم كار بد .

ميانه رو، كسى است كه متعبّد و در عبادت سخت كوش است

و پيشى گيرنده به خيرات و خوبيها ، على و حسن و حسين عليهم السلام

و هر كس از خاندان محمّد صلى الله عليه و آله كه شهيد شود ، مى باشد.

( مجمع البيان : ۸/۶۳۹ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه به ابو اسحاق ـ فرمود :

هِي لَنا خاصّةً  ، يا أبا إسحاقَ !

أمّا السابِقُ بالخَيراتِ  ، فعليُّ بنُ أبي طالبٍ و الحَسَنُ و الحُسَينُ و الشَّهيدُ مِنّا

و أمّا المُقتَصِدُ ، فصائمٌ بالنهارِ و قائمٌ بالليلِ

 و أمّا الظالِمُ لنفسِهِ ، ففيهِ ما في الناسِ و هُو مَغفورٌ لَهُ .

 اى ابو اسحاق ! اين آيه مخصوص ماست .

پيشى گيرنده به خوبيها و خيرات، على بن ابى طالب است و حسن و حسين و شهداى ما.

ميانه رو، كسى است كه روزها روزه مى گيرد و شبها را به عبادت مى گذراند

و ستمگر به خويشتن، مثل بقيه مردم گناه مى كند ، ولى آمرزيده مى شود .

( بحارالأنوار : ۲۳/۲۱۸/۱۹ )

امام صادق عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود :

الظالِمُ  ، يَحُومُ حَوْمَ  نفسِهِ  

و المُقتَصِدُ  ،يَحومُ حَومَ قلبِهِ

و السابِقُ  ، يَحُومُ حَومَ رَبِّهِ عَزَّ و جلَّ .

 ستمگر ، برگِرد نفْس خويش مى چرخد

و ميانه رو، بر گرد دل خويش

و پيشتاز ، بر گرد پروردگار عزّ و جلّ خود.

( مجمع البحرين : ۱/۴۷۷ - الميزان في تفسير القرآن: ۱۷/۵۰ - معاني الأخبار : ۱۰۴/۱ )

امام كاظم عليه السلام :

مَكتوبٌ في الإنجيلِ :

··· طُوبى لِلمُصلِحينَ بينَ الناسِ .

 اُولئكَ ،هُمُ المُقَرَّبونَ ، يَومَ القِيامَةِ .

در انجيل نوشته شده است:

··· خوشا به حال اصلاح دهندگان ميان مردم .

اينان  ، در روز قيامت  ، مقرّبان [ درگاه حق ] هستند.

( تحف العقول : ۳۹۳ )

عبادت مقرّبان :

امام على عليه السلام :

علَيكُم بِصِدقِ الإخلاصِ و حُسنِ اليَقينِ ؛

 فإنّهُما ، أفضَلُ عِبادَةِ المُقَرَّبينَ .

بر شما باد اخلاص راستين و يقين نيكو؛

زيرا كه اين دو ، برترين عبادت مقرّبان است.

(غرر الحكم : ۶۱۵۹ )

امام على عليه السلام :

الجُودُ في اللّه ِ عِبادَةُ المُقَرَّبينَ .

 بخشش كردن در راه خدا، عبادت مقرّبان است.

( غرر الحكم : ۱۷۵۶ )

تنبيه الخواطر : 

إنَّ عيسى مَرَّ بثلاثةِ نَفَرٍ قد نَحَلَت أبدانُهُم و تَغَيَّرَت ألوانُهُم .

فقالَ لَهُم : ما الذي بَلَغَ بِكُم  ، ما أرى ؟

فقالوا : الخَوفُ مِن النارِ .

فقالَ : حَقٌّ علَى اللّه ِ أن يُؤمِنَ الخائفَ .

ثُمّ جاوَزَهُم إلى ثلاثةٍ آخَرِينَ  ؛

فإذا هُم أشَدُّ نُحولاً و تَغَيُّرا .

فقالَ : ما الذي بَلَغَ بِكُم ، ما أرى ؟

قالوا : الشَّوقُ إلَى الجَنّةِ .

فقالَ : حَقٌّ علَى اللّه ِ أن يُعطِيَكُم .

ما تَرجُونَ ثُمّ جاوَزَهُم إلى ثلاثةٍ آخَرينَ  ؛ فإذا هُم أشَدُّ نُحولاً و تَغيُّرا . كأنَّ على وُجوهِهِمُ المَرايا مِن النُّورِ .

فقالَ : ما الذي بَلَغَ بِكُم   ما أرى ؟ فقالوا : نُحِبُّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ .

فقالَ : أنتُمُ المُقَرَّبُونَ ، أنتُمُ المُقَرَّبونَ .

عيسى گذارش بر سه نفر افتاد كه بدنهايشان نحيف و نزار شده و رنگهايشان برگشته بود .

به آنان فرمود: چه چيز شما را بدين حالى كه مى بينم  ، انداخته است ؟

عرض كردند: ترس از آتش .

فرمود: بر خداست كه ترسان را ايمن گرداند .

سپس از آنها گذشت و به سه نفر ديگر رسيد كه از آن سه تن، تكيده تر و رنگ باخته تر بودند .

فرمود: چه چيز شما را بدين حالى كه مى بينم ، انداخته است؟

عرض كردند : شوق بهشت .

فرمود: بر خداست كه اميد شما را برآورده سازد .

از آنها نيز گذشت و به سه نفر ديگر برخورد كه نزارتر و رنگ پريده تر بودند. به طورى كه چهره هايشان گويى آينه هايى از نور بود .

فرمود: چه چيز شما را به اين وضعى كه مى بينم، در آورده است؟

عرض كردند: خداوند عزّ و جلّ را دوست مى داريم .

فرمود: شماييد مقرّبان، شماييد مقرّبان.

( تنبيه الخواطر : ۱/۲۲۴ )

مقرّب ترين مردم به خداوند سبحان :

امام على عليه السلام :

أقرَبُ الناسِ مِن اللّه ِ سبحانَهُ ،  أحسَنُهُم إيمانا .

نزديكترين مردم به خداوند سبحان ، كسى است كه ايمانش نيكوتر است .

( غرر الحكم : ۳۱۹۳ )

امام على عليه السلام :

 أقرَبُ العِبادِ إلَى اللّه ِ تعالى ،

أقوَلُهُم لِلحَقِّ و إن كانَ علَيهِ

و أعمَلُهُم بالحَقِّ و إن كانَ فيهِ كُرهُهُ .

نزديكترين بندگان به خداوند متعال ،

حق گوترين آنهاست ،هر چند به زيانش باشد

و عمل كننده ترين آنهاست به حق ، هر چند برخلاف ميلش باشد.

( غرر الحكم : ۳۲۴۳ )

امام على عليه السلام ـ در وصف فرشتگان بزرگوار ـ فرمود :

هُم  ، أعلَمُ خَلقِكَ بكَ و أخوَفُهُم لكَ  و أقرَبُهُم مِنكَ .

 آنان  ، داناترين آفريدگانت به تو و ترسانترين آنها از تو و نزديكترين آنان به تو هستند.

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۰۹ )

امام زين العابدين عليه السلام : 

إنَّ أقرَبَكُم مِن اللّه ِ، أوسَعَكُم خُلقا .

نزديكترين شما به خداوند ، گشاده خوترين شماست.

( الكافي : ۸/۶۹/۲۴ )

امام صادق عليه السلام : از وحى هاى خداوند عزّ و جلّ به داود عليه السلام اين بود:

يا داودُ ! كما أنَّ أقرَبَ الناسِ مِن اللّه ِ ، المُتَواضِعُونَ  كذلكَ أبعَدُ الناسِ مِن اللّه ِ ، المُتَكبِّرُونَ

اى داود! همچنان كه نزديكترين مردم به خدا فروتنانند، دورترين مردم از خدا گردن فرازانند.

( الكافي : ۲/۱۲۳/۱۱ )

نزديكترين حالت انسان به خداوند سبحان :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أقرَبُ ما يكونُ العَبدُ إلَى اللّه ِ و هُو ساجِدٌ .

 نزديكترين حالِ بنده به خدا، حالى است كه در سجده است.

( كنز العمّال : ۱۸۹۳۵ )

امام صادق عليه السلام :

 أقرَبُ ما يكونُ العَبدُ مِن رَبِّهِ ، إذا دَعا رَبَّهُ و هُو ساجِدٌ

 نزديكترين حال بنده به پروردگارش، حالى است كه پروردگارش را در سجده مى خواند.

( الكافي : ۳/۳۲۳/۷ )

امام صادق عليه السلام : 

أقرَبُ ما يكونُ العَبدُ مِن اللّه ِ جلَّ و عَزَّ،  إذا خَفَّ بَطنُهُ

 و أبغَضُ ما يكونُ العَبدُ إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ ،  إذا امتَلَأَ بَطنُهُ .

نزديكترين زمان بنده به خداوند عزّ و جلّ  ، هنگامى است كه شكمش سبك باشد

و مبغوضترين زمان بنده به خداوند عزّ و جلّ  ، زمانى است كه شكمش پُر باشد.

( الكافي : ۶/۲۶۹/۴ )

نزديكترين خلق به خداوند در روز قيامت :

امام صادق عليه السلام :

 ثلاثةٌ هُم أقرَبُ الخَلقِ إلَى اللّه ِ يَومَ القِيامَةِ ، حتّى يَفرُغَ (الناسُ) مِن الحِسابِ :

رجُلٌ لم تَدَعْهُ قُدرَتُهُ   في حالِ غَضَبِهِ  إلى أن يَحيفَ على مَن تَحتَ يَدَيهِ

 و رجُلٌ مَشى بينَ اثنَينِ فلم يَمِلْ مَعَ أحَدِهِما علَى الآخَرِ بشَعيرَةٍ

 و رجُلٌ قالَ الحَقَّ  ، فيما لَهُ و علَيهِ .

سه نفرند كه در روز قيامت، نزديكترين خلق به خدايند ، تا آن گاه كه كار حسابرسى مردم تمام شود :

مردى كه  در حال خشم  قدرتش  او را به ستم كردن بر زير دستش وا ندارد ،

مردى كه ميان دو نفر حركت كند و به اندازه جوى به يكى از آن دو نزديكتر نشود

و مردى كه به سود و زيان خود، حق را بگويد.

( الخصال : ۸۱/۵ )

امام صادق عليه السلام :

 الزارِعونَ ، كُنوزُ الأنامِ .

يَزرَعُونَ طَيِّبا أخرَجَهُ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ

 و هُم يَومَ القِيامَةِ ، أحسَنُ الناسِ مَقاما و أقرَبُهُم مَنزِلَةً .  يُدْعَونَ المُبارَكينَ .

كشاورزان ، گنجهاى مردمند .

آنان  بذرهاى پاكيزه و حلالى را كه خداوند عزّ و جلّ آفريده است مى كارند.

آنان در روز قيامت  ، از همه مردم مقامى نيكوتر و منزلتى مقرّبتر دارند و به نام « با بركتها » خوانده مى شوند.

( الكافي : ۵/۲۶۱/۷ )

اوج تقرّب :

الكافي : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله [ در شبى كه به آسمان برده شد ] گفت : پروردگارا ! حال مؤمن نزد تو چون است؟  فرمود:

 يا محمّدُ!  ··· ما يَتَقَرَّبُ  إلَيَّ  ،عَبدٌ مِن عِبادِي ، بشيءٍ أحَبّ إلَيَّ ممّا افتَرَضتُ علَيهِ

 و إنّهُ لَيَتقرَّبُ إلَيَّ بالنافِلَةِ حتّى اُحِبَّهُ ؛

 فإذا أحبَبتُهُ  ، كنتُ إذا سَمعَهُ الذي يَسمَعُ بهِ  و بَصَرَهُ الذي يُبصِرُ بهِ و لِسانَهُ الذي يَنطِقُ بهِ و يَدَهُ التي يَبطِشُ بها .

إن دَعاني  ، أجَبتُهُ  و إن سَألَني ، أعطَيتُهُ .

اى محمّد! ··· هيچ بنده اى از بندگانم  ، با چيزى كه نزد من محبوبتر باشد از آنچه بر او واجب كرده ام ، به من نزديك نشد.

همانا او با نماز نافله به من نزديك مى شود، تا جايى كه دوستدار او مى شوم ؛

پس چون دوستش بدارم  ، آن گاه گوش او شوم كه بدان بشنود و چشم او شوم كه بدان ببيند و زبان او شوم كه با آن سخن بگويد و دست او شوم كه با آن ضربه زند.

اگر مرا بخواند، پاسخش دهم و اگر از من خواهشى كند، خواهشش را برآورم .

( الكافي : ۲/۳۵۲/۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند تبارك و تعالى فرمود:

··· ما يَتَقَرَّبُ إلَيَّ ، عَبدِي ، بمِثلِ أداءِ ما افتَرَضتُ علَيهِ

و لا يَزالُ عَبدي يَبتَهِلُ إلَيَّ  ، حتّى اُحِبَّهُ

و مَن أحبَبتُهُ  ، كُنتُ لَهُ سَمعا و بَصَرا و يَدا و مَوئلاً .

 إن دَعاني ، أجَبتُهُ و إن سَألَني ، أعطَيتُهُ .

 ··· بنده ام ، با چيزى چون گزاردن آنچه بر او واجب كرده ام، به من نزديك نشود.

بنده ام پيوسته به درگاه من زارى و دعا مى كند، تا آن كه دوستدارش مى شوم

و هر كه من دوستش بدارم ، گوش و چشم و دست و پناهگاه او باشم .

اگر مرا بخواند، پاسخش دهم و اگر از من چيزى بخواهد، به او عطا كنم .

( علل الشرائع : ۱۲/۷ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند متعال مى فرمايد:

··· لا يَزالُ عبدي يَتَقرَّبُ إلَيَّ بالنَّوافِلِ  ، حتّى اُحِبَّهُ .

فَأكونَ أنا سَمعَهُ الذي يَسمَعُ بهِ و بَصَرَهُ الذي يُبصِرُ بهِ  و لِسانَهُ الذي يَنطِقُ بهِ و قَلبَهُ الذي يَعقِلُ بهِ .

فإذا دَعاني  ،أجَبتُهُ  و إذا سَألَني ، أعطَيتُهُ

 ··· بنده ام به وسيله نمازهاى نافله پيوسته خود را به من نزديك مى گرداند، تا جايى كه دوستدارش مى شوم .

پس من گوش او مى شوم كه بدان بشنود و چشم او مى شوم كه بدان ببيند و زبان او مى شوم كه بدان سخن گويد و قلب او مى شوم كه بدان تعقّل ورزد .

هرگاه مرا بخواند، پاسخش دهم و هر گاه از من چيزى بخواهد ، عطايش كنم.

( كنز العمّال : ۱۱۵۵ )

رسيدن به خدا :

امام على عليه السلام :

الوُصلَةُ باللّه ِ، في الانقِطاعِ عنِ الناسِ

 پيوستن به خدا ، در گسستن از مردم است.

( غرر الحكم : ۱۷۵۰ )

امام على عليه السلام :

مَن صَبَرَ علَى اللّه ِ،  وَصَلَ إلَيهِ .

 هر كه در راه رسيدن به خدا شكيبايى ورزد ، به او برسد.

( الدعوات : ۲۹۲/۳۹ )

امام على عليه السلام : 

لن تَتَّصِلَ بالخالِقِ  ، حتّى تَنقَطِعَ عنِ الخَلقِ

هرگز به آفريننده نپيوندى ، مگر آن كه از آفريده ببُرى.

( غرر الحكم : ۷۴۲۹ )

إلهي هَبْ لي كمالَ الانقِطاعِ إلَيكَ  

و أنِرْ أبصارَ قُلوبِنا بضِياءِ نَظَرِها إلَيكَ ؛

حتّى تَخرِقَ أبصارُ القُلوبِ حُجُبَ النورِ ، فَتَصِلَ إلى مَعدِنِ العَظَمَةِ .

الهى! نعمتِ بريدنِ كامل از همه و رويكردن كامل به خودت را به من ارزانى دار

و ديدگان دلهاى ما را به نور نگاهشان به تو، روشن گردان؛

تا ديدگان دلها، پرده هاى نور را بدَرَند و به معدن عظمت و بزرگى بپيوندند.

( الإقبال : ۳/۲۹۹ )

امام زين العابدين عليه السلام ـ در مناجات با خدا ـ گفت :

 سبحانَكَ !

ما أضيَقَ الطُّرُقَ على مَن لم تَكُن دَليلَهُ !

و ما أوضَحَ الحَقَّ عِندَ مَن هَدَيتَهُ سَبيلَهُ !

إلهي! فاسلُكْ بِنا سُبُلَ الوُصولِ إلَيكَ

و سَيِّرنا في أقرَبِ الطُّرُقِ  ، لِلوُفودِ علَيكَ .

 پاك و منزّهى تو!

چه تنگ است راه ها بر كسى كه تو راهنمايش نباشى !

و چه آشكار است [ راهِ ] حقّ نزد كسى كه تو راه آن را به او نشان دهى !

خدايا! ما را در راههاى رسيدن به خودت حركت ده

و براى وارد شدن بر خودت، ما را در نزديكترين راهها پيش بر.

( بحار الأنوار : ۹۴/۱۴۷/۲۱ )

امام زين العابدين عليه السلام ـ نيز در دعا ـ گفت :

 اللّهُمّ ! اجعَلني مِن الذينَ

جَدُّوا في قَصدِكَ فلم يَنكُلُوا  و سَلَكوا الطَّريقَ إلَيكَ فلم يَعدِلوا 

و اعتَمَدُوا علَيكَ في الوُصولِ  ،حتّى وَصَلُوا .

خدايا! مرا از كسانى قرار ده كه

در راه راستِ منتهى به تو كوشيدند و عقب ننشستندو راه رسيدن به تو را پيمودند و از آن منحرف نشدند

و براى رسيدنْ به تو تكيه كردند، تا آن كه رسيدند.

( بحار الأنوار : ۹۴/۱۵۶/۲۲ )

 

امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه : « و با آن بيم ده كسانى را كه از محشور شدن در پيشگاه پروردگارشان مى ترسند » ـ فرمود :

 أنذِرْ بالقرآنِ مَن يَرجُونَ الوُصولَ إلى رَبِّهِم

تُرَغِّبْهُم فيما عِندَهُ ؛

 فإنَّ القرآنَ شافِعٌ مُشَفَّعٌ لَهم .

[ يعنى ]كسانى را كه به رسيدن به پروردگارشان اميد دارند، به وسيله قرآن بيم ده

و آنان را به آنچه نزد خداست، ترغيب كن؛

زيرا قرآن براى آنها شفاعت كننده اى است كه شفاعتش پذيرفته مى شود.

( الأنعام : ۵۱-  مجمع البيان : ۴/۴۷۱ )

امام عسكرى عليه السلام :

إنَّ الوُصولَ إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ سَفَرٌ لا يُدرَكُ  ، إلاّ بامتِطاءِ اللَّيلِ .

رسيدن به خداوند عزّ و جلّ سفرى است كه جز با نشستن بر مركب شب، پيموده نشود.

( بحار الأنوار : ۷۸/۳۸۰/۴ )

هر كه يك وجب به من نزديك شود، يك گز به او نزديك مى شوم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند مى فرمايد:

··· مَنِ اقتَرَبَ إلَيَّ شِبرا  ،اقتَرَبتُ إلَيهِ ذِراعا

 و مَنِ اقتَرَبَ إلَيَّ ذِراعا  ، اقتَرَبتُ إلَيهِ باعا

و مَن أتاني يَمشي ، أتَيتُهُ هَروَلَةً .

·· هر كه يك وجب به من نزديك شود، يك گز به او نزديك مى شوم

و هر كه يك گز به من نزديك شود، يك رَش (فاصله دو دست وقتى كه از هم باز شوند) به او نزديك مى شوم

و هر كه به سوى من قدم زنان بيايد ، به سويش شتابان مى روم.

( كنز العمّال : ۱۱۳۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند عزّ و جلّ فرمود:

 ··· مَن تَقَرَّبَ إلَيَّ شِبرا ، تَقَرَّبتُ إلَيهِ ذِراعا

 و مَن تَقَرَّبَ إلَيَّ ذِراعا  ،تَقَرَّبتُ إلَيهِ باعا

 و إذا أقبَلَ إلَيَّ يَمشي  ، أقبَلتُ إلَيهِ اُهَروِلُ . 

 ··· هر كه يك وجب به من نزديك شود، يك گز به او نزديك مى شوم

و هر كه يك گز به من نزديك شود، يك رَش به او نزديك مى شوم

و هر گاه قدم زنان سوى من بيايد، من دوان دوان سويش مى روم.

( الترغيب و الترهيب : ۴/۱۰۴/۳۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَقَرَّبَ إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ شِبرا  ، تَقَرَّبَ إلَيهِ ذِراعا

 و مَن تَقَرَّبَ إلَيهِ ذِراعا ، تَقَرَّبَ إلَيهِ باعا

 و مَن أقبَلَ إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ ماشِيا  ، أقبَلَ إلَيهِ مُهَروِلاً

و اللّه ُ أعلى و أجَلُّ . و اللّه ُ أعلى و أجَلُّ .و اللّه ُ أعلى و أجَلُّ .

هر كه يك وجب به خداوند عزّ و جلّ نزديك شود، خداوند يك گز به او نزديك شود

و هر كه يك گز به او نزديك شود، خدا يك رَش به او نزديك گردد

و هر كه قدم زنان به سوى خداوند عزّ و جلّ برود  ، خداوند دوان دوان به سوى او رود.

حال آن كه خدا برتر و بلند مرتبه تر است . حال آن كه خدا برتر و بلند مرتبه تر است . حال آن كه خدا برتر و بلند مرتبه تر است .

( الترغيب و الترهيب : ۴/۱۰۴/۳۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند متعال فرمود:

 يا بنَ آدَمَ ! قُمْ إلَيَّ  ، أمشِ إلَيكَ  و امشِ إلَيَّ  ، اُهَروِلْ إلَيكَ .

اى فرزند آدم ! براى آمدن نزد من از جا برخيز، سوى تو مى آيم . به سوى من قدم زنان بيا  ، من دوان دوان سويت مى آيم.

( كنز العمّال : ۱۱۳۸ )

امام على عليه السلام : 

إنّكُم إن أقبَلتُم علَى اللّه ِ، أقبَلتُم ، و إن أدبَرتُم عَنهُ  ، أدبَرتُم .

اگر شما به خدا رو كنيد، به شما رو مى شود و اگر از او رو برگردانيد ، از شما رو برگردانده مى شود.

( غرر الحكم : ۳۸۵۲ )

وسايل نزديك شدن به خدا :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يا عليُّ ! إذا تَقَرَّبَ العِبادُ إلى خالِقِهِم بالبِرِّ فَتَقَرَّبْ إلَيهِ بالعَقلِ تَسبِقْهُم .

 اى على! هر گاه بندگان با نيكى كردن به آفريدگار خويش نزديك شوند، تو با خرد ورزى به او  نزديك شو تا از آنان پيشى گيرى.

( مشكاة الأنوار: ۴۳۹/۱۴۷۶ )

امام على عليه السلام :

تَقَرُّبُ العَبدِ إلَى اللّه ِ سبحانَهُ  ، بِإخلاصِ نِيَّتِهِ .

مقرّب شدن بنده به خداوند سبحان، با خالص كردن نيّت او [شدنى ] است.

( غرر الحكم : ۴۴۷۷ )

امام على عليه السلام :

فو اللّه ِ،

لو حَنَنتُم حَنينَ الوُلَّهِ العِجالِ و دَعَوتُم بهَدِيلِ الحَمامِ  

و جَأرتُم جُؤارَ مُتَبتِّلي الرُّهبانِ  و خَرَجتُم إلَى اللّه ِ مِن الأموالِ و الأولادِ ؛

التِماسَ القُربَةِ إلَيهِ في ارتِفاعِ دَرَجةٍ عِندَهُ

أو غُفرانِ سَيِّئَةٍ أحصَتها كُتُبُهُ  و حَفِظَتها رُسُلُهُ ،

لَكانَ قليلاً فيما أرجُو لَكُم مِن ثَوابِهِ و أخافُ علَيكُم مِن عِقابِهِ .

به خدا سوگند ،

اگر همانند شتران بچه مرده بناليد و همچون كبوتران جفت از دست داده بانگ برآوريد

و همچون راهبان تارك دنيا زارى كنيد و در راه خدا از اموال و فرزندان خويش ببريد ؛

تا درجه اى نزد خدا فزونى گيريد و مقرّب شويد،

يا خطايى را كه در نامه هاى او ثبت است و فرشتگان او آن را نگه داشته اند بخشوده شود،

هر آينه اين همه در مقابل ثوابى كه از خدا براى شما اميد دارم و كيفر او كه از آن بر شما مى ترسم، اندك است.

( نهج البلاغة: الخطبة ۵۲ )

امام على عليه السلام : 

اعلَمْ أنَّ ما قَرَّبَكَ مِن اللّه ِ ، يُباعِدُكَ مِن النارِ  و ما باعَدَكَ مِن اللّه ِ ، يُقَرِّبُكَ مِن النارِ

بدان كه هر آنچه تو را به خدا نزديك مى كند، از آتش دورت مى سازد و هر آنچه تو را از خدا دور مى گرداند، به آتش نزديكت مى كند.

( نهج البلاغة : الكتاب ۷۶ )

امام على عليه السلام :

المُتَقرِّبُ بأداءِ الفَرائضِ و النَّوافِلِ  ، مُتَضاعَفُ الأرباحِ .

كسى كه با گزاردن واجبات و مستحبات خود را [ به خدا ] نزديك كند، دو چندان سود برد.

( غرر الحكم : ۲۰۵۶ )

امام على عليه السلام :

التَّقرُّبُ إلَى اللّه ِ تعالى ، بمَسألَتِهِ و إلَى الناسِ ، بِتَركِها .

نزديك شدن به خداوند سبحان با درخواست و مسئلت كردن از او [ ممكن ] است

و نزديك شدن به مردم ، با ترك درخواست از آنان.

( غرر الحكم : ۱۸۰۱ )

امام باقر عليه السلام :

كانَ فيما ناجى بهِ اللّه ُ موسى عليه السلام على الطُّورِ أن :

يا موسى ! أبلِغْ قَومَكَ أنّهُ  

ما يَتَقَرَّبُ إلَيَّ ، المُتَقرِّبونَ ، بمِثلِ البُكاءِ مِن خَشيَتي

و ما تَعَبَّدَ لي  ، المُتَعبِّدونَ ، بمِثلِ الوَرَعِ مِن مَحارِمي

 و لا تَزَيَّنَ لي  ، المُتَزيِّنونَ ،  بمِثلِ الزُّهدِ في الدنيا عمّا بِهِمُ الغِنى عَنهُ  .

فقالَ موسى عليه السلام : يا أكرَمَ الأكرَمينَ ! فماذا أثَبتَهُم ، على ذلكَ ؟

فقالَ : يا موسى ! أمّا المُتَقرِّبُونَ إليَّ، بالبُكاءِ مِن خَشيَتي ، فَهُم في الرَّفيقِ الأعلى لا يَشرَكُهُم فيهِ أحَدٌ .

از نجواهاى خداوند متعال با موسى عليه السلام در كوه طور اين بود كه :

اى موسى! به قوم خود برسان كه

تقرّب جويان، با چيزى مانند گريستن از ترس من، به من نزديك نشدند

و متعبدان  ، به چيزى مانند پرهيز از حرامهاى من ،  مرا عبادت نكردند

و زينت گران ، به چيزى مانند بى اعتنايى به چيزهايى از دنيا كه بدان نياز ندارند، خويشتن را نياراستند.

موسى عرض كرد: اى گراميترين گراميان ! چه چيز آنان را در اين راه، استوار گرداند ؟

فرمود: اى موسى! امّا آنان كه با گريستن از ترس من ، جوياى تقرّب به من هستند، در ملأ اعلايند و هيچ كس در اين [ مرتبه ] با آنان شريك نيست.

( ثواب الأعمال : ۲۰۵/۱ )

امام صادق عليه السلام :

فيما ناجَى اللّه ُ تباركَ و تعالى بهِ موسى صلواتُ اللّه ِ عليهِ :

يا موسى ! ما تَقَرَّبَ إلَيَّ ، المُتَقرِّبونَ ، بمِثلِ الوَرَعِ عن مَحارِمي ؛

فإنّي أمنَحُهم جِنانَ عَدْني لا اُشرِكُ مَعهُم أحَدا .

 از جمله نجواهاى خداوند تبارك و تعالى با موسى ـ صلوات اللّه عليه ـ اين بود كه :

اى موسى ! تقرّب جويان به من، به چيزى مانند پرهيز از حرامهايم ، به من نزديك نشدند.

من بهشتهاى ماندگار خود را به آنان مى بخشم و هيچ كس را شريكشان قرار نمى دهم.

( مشكاة الأنوار : ۹۵/۲۰۸ )

لقمان ـ در سفارش به فرزندش ـ فرمود :

 

 يا بُنَيَّ! أحُثُّكَ على سِتِّ خِصالٍ ليسَ مِن خَصلَةٍ ، إلاّ و هيَ تُقَرِّبُكَ إلى رِضوانِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ و تُباعِدُكَ مِن سَخَطِهِ :

الاُولى : أن تَعبُدَ اللّه َ و لا تُشرِكَ بهِ شيئا

 و الثانيةُ : الرِّضى بقَضاءِ اللّه  ِ  ، فيما أحبَبتَ و كَرِهتَ

 و الثالثةُ : أن تُحِبَّ في اللّه ِ و تُبغِضَ في اللّه ِ

و الرابعةُ : تُحِبُّ للناسِ ما تُحِبُّ لنَفسِكَ و تَكرَهُ لَهُم ما تَكرَهُ لنَفسِكَ

 و الخامسةُ : تَكظِمُ الغَيظَ و تُحسِنُ إلى مَن أساءَ إلَيكَ

و السادسةُ : تَركُ الهَوى و مُخالَفَةُ الرَّدى .

 فرزندم! تو را به شش كار تشويق مى كنم كه هيچ كارى از آنها نيست، مگر اين كه تو را به خشنودى خداوند عزّ و جلّ نزديك مى كند و از خشم او دور مى سازد:

اول اين كه : خدا را عبادت كنى و چيزى را شريك او نكنى .

دوم اين كه  : به تقدير خداوند، چه خوشايند تو باشد يا ناخوشايند تو، خشنود باشى .

سوم اين كه : دوستى و دشمنى تو براى خدا باشد.

چهارم اين كه : براى مردم آن پسندى كه بر خود مى پسندى و براى آنان آن نپسندى كه براى خود نمى پسندى .

پنجم اين كه : خشم را فرو خورى و به كسى كه به تو بدى كرده است، نيكى كنى .

ششم اين كه  : هواى نفْس را فرو گذارى و با عوامل مهلك بستيزى.

( كنز الفوائد : ۲/۱۶۴ )

دورترين مردم از خدا :

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أبعدُ الخَلقِ مِن اللّه ِ رَجُلانِ :

رَجُلٌ يُجالِسُ الاُمَراءَ فما قالوا مِن جَورٍ صَدَّقَهُم علَيهِ

و مُعَلِّمُ الصِّبيانِ لا يُواسي بَينَهُم و لا يُراقِبُ اللّه َ في اليَتيمِ .

دورترين خلايق از خدا دو نفرند:

كسى كه با فرمانروايان بنشيند و هر سخن ستمگرانه اى را كه گفتند تصديق كند

و آموزگار كودكان كه ميان آنان همه را به يك چشم نگاه نكند و درباره كودك يتيم، خدا را در نظر نگيرد.

( كنز العمّال : ۴۳۷۶۱ )

امام على عليه السلام :

أبعَدُ ما كانَ العَبدُ مِن اللّه ِ ،  إذا كانَ هَمُّهُ بَطنَهُ و فَرْجَهُ .

دورترين حالى كه بنده از خداوند دارد  ، اين است كه همّ و غمش شكم و شرمگاهش باشد.

( الخصال : ۶۳۰/۱۰ )

امام صادق عليه السلام :

أبعَدُ ما يكونُ العَبدُ مِن اللّه ِ عَزَّ و جلَّ ، إذا لم يَهُمَّهُ إلاّ بَطنُهُ و فَرجُهُ .

دورترين حالى كه بنده از خداوند عزّ و جلّ دارد، اين است كه فكر و ذكرى جز شكم و شرمگاهش نداشته باشد.

(  الكافي : ۲/۳۱۹/۱۴ )

میزان الحکمه،جلد نهم.