عقد اخوت میان رسول خدا (ص) و امام علی (ع) (مناسبت های ماه رمضان در قرآن)
۲۷ خرداد ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلامپس از هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله به مدینه، فصل جدید در زندگانی ایشان پدید آمد. آن حضرت تا پیش از هجرت، تنها در پی قلوب و تبلیغ آیین پاک اسلام بود، ولی از این پس باید به سان یک سیاستمدار پخته و کارآزموده، موجودیت اسلام و مسلمانان را تثبیت کند و نگذارد دشمنان داخلی و خارجی در آن نفوذ کنند.
مهاجرین و انصار پرورش یافته دو محیط متفاوت بودند، طرز تفکر و معاشرتشان نیز چون با یکدیگر متفاوت بود هر آن، امکان داشت انسجام آنان از میان رود و سستی و دو دستگی در میانشان بروز کند. از این رو پیامبر صلی الله علیه و آله در سال اول هجرت،میان انصار و مهاجران عقد اخوت بست و خود نیز با امام علی علیه السلام عقد اخوت و برادری خواند.این حادثه در روز دوازدهم ماه مبارک رمضان رخ داد.
مفهوم و گستره برادری دینی
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ(آل عمران،103)
و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد، و پراكنده نشويد؛ و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد: آنگاه كه دشمنان [يكديگر] بوديد، پس ميان دلهاى شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شديد؛ و بر كنار پرتگاه آتش بوديد كه شما را از آن رهانيد. اين گونه، خداوند نشانه‌هاى خود را براى شما روشن مى‌كند، باشد كه شما راه يابيد.
نعمت برادری و وحدت:
تحکیم برادری در سایه الطاف الهی :
میان برادرانتان اصلاح کنید
وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا ۖ فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَىٰ فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّىٰ تَفِيءَ إِلَىٰ أَمْرِ اللَّهِ ۚ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا ۖ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ*إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(حجرات،10-9)
و اگر دو طايفه از مؤمنان با هم بجنگند، ميان آن دو را اصلاح دهيد، و اگر [باز] يكى از آن دو بر ديگرى تعدّى كرد، با آن [طايفه‌اى] كه تعدّى مى‌كند بجنگيد تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر باز گشت، ميان آنها را دادگرانه سازش دهيد و عدالت كنيد، كه خدا دادگران را دوست مى‌دارد*در حقيقت مؤمنان با هم برادرند، پس ميان برادرانتان را سازش دهيد و از خدا پروا بداريد، اميد كه مورد رحمت قرار گيريد
1.لغزشهاى او را ببخشد،
2.در ناراحتيها نسبت به او مهربان باشد،
3اسرار او را پنهان دارد،
4.اشتباهات او را جبران كند،
5.عذر او را بپذيرد،
6.در برابر بدگويان از او دفاع كند،
7.همواره خير خواه او باشد،
8.دوستى او را پاسدارى كند،
9.پيمان او را رعايت كند،
10.در حال مرض از او عبادت كند،
11.در حال مرگ به تشييع او حاضر شود.
12.دعوت او را اجابت كند،
13.هديه او را بپذيرد،
14.عطاى او را جزا دهد،
15.نعمت او را شكر گويد،
16.در يارى او بكوشد،
17.ناموس او را حفظ كند،
18.حاجت او را بر آورد،
19.براى خواسته اش شفاعت كند،
20.و عطسه اش را تحيت گويد.
21.گمشده اش را راهنمايى كند،
22.سلامش را جواب دهد،
23.گفته او را نيكو شمرد
24.انعام او را خوب قرار دهد،
25.سوگندهايش را تصديق كند،
26.دوستش را دوست دارد و با او دشمنى نكند،
27.در يارى او بكوشد خواه ظالم باشد يا مظلوم: اما يارى او در حالى كه ظالم باشد به اين است كه او را از ظلمش باز دارد،
28.در حالى كه مظلوم است به اين است كه او را در گرفتن حقش كمك كند.
29.و را در برابر حوادث تنها نگذارد،
30.آنچه را از نيكيها براى خود دوست دارد براى او دوست بدارد، و آنچه از بديها براى خود نمىخواهد براى او نخواهد" «1».
دعا برای برادران دینی
وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ(حشر،10)
و [نيز] كسانى كه بعد از آنان [=مهاجران و انصار] آمده‌اند [و] مى‌گويند: «پروردگارا، بر ما و بر آن برادرانمان كه در ايمان آوردن بر ما پيشى گرفتند ببخشاى، و در دلهايمان نسبت به كسانى كه ايمان آورده‌اند [هيچ گونه] كينه‌اى مگذار! پروردگارا، راستى كه تو رئوف و مهربانى.»
تعبير به" اخوان" (برادران) و استمداد از خداوند رءوف و رحيم در پايان آيه همه حاكى از روح محبت و صفا و برادرى است كه بر كل جامعه اسلامى بايد حاكم باشد و هر كس هر نيكى را مىخواهد تنها براى خود نخواهد، بلكه تلاشها و تقاضاها همه به صورت جمعى و براى جمع انجام گيرد، و هر گونه كينه و عداوت و دشمنى و بخل و حرص و حسد از سينهها شسته شود و اين است يك جامعه اسلامى راستين(5)(6)
پی نوشت ها:
