دعاهای استهلال ماه رمضان (فضایل الاشهر الثلاثه)

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ‏ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ:

جابربن عبدالله انصاری می گوید: امام باقر علیه السلام فرمود:

كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا نَظَرَ إِلَى هِلَالِ شَهْرِ رَمَضَانَ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ بِوَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ

عادت رسول خدا این بود که چون هلال ماه رمضان را می دید روی مبارک خویش را به طرف قبله می کرد و می فرمود:

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ

خدایا، این ماه را برای ما امن و ایمان و سلامت و اسلام

وَ الْعَافِيَةِ الْمُجَلِّلَةِ وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ وَ دَفْعِ الْأَسْقَامِ

و عافیت مجلّل و رزق وسیع و سلامت از بیماری

وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ

و (توفیق) تلاوت قرآن و توانایی برای نماز و روزه قرار ده.

اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِرَمَضَانَ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ سَلِّمْهُ مِنَّا

خدایا، ما را برای روزۀ ماه رمضان سالم بدار و او را نیز از ناحیه ما سالم بدار (و برکات آن را برای ما میسر فرما)

حَتَّى يَنْقَضِيَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا

تا چون ماه رمضان به پایان می رسد تو ما را آمرزیده باشی.

ثُمَّ يُقْبِلُ بِوَجْهِهِ عَلَى النَّاسِ وَ يَقُولُ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ غُلَّتْ مَرَدَةُ الشَّيَاطِينِ [الشَّيْطَانِ‏] وَ فُتِحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ الْجِنَانِ وَ أَبْوَابُ الرَّحْمَةِ وَ غُلِّقَتْ أَبْوَابُ النِّيرَانِ وَ اسْتُجِيبَ الدُّعَاءُ وَ كَانَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ كُلِّ فِطْرَةٍ عُتَقَاءُ يُعْتِقُهُمْ مِنَ النَّارِ وَ نَادَى [يُنَادِي‏] مُنَادٍ كُلَّ لَيْلَةٍ هَلْ مِنْ سَائِلٍ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ

سپس روی مبارک خود را به طرف مردم نمود و فرمود: ای مردم مسلمان! بدانید هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع می کند شیاطین غلّ می شوند و درهای آسمان و درهای بهشت و ابواب رحمت الهی (به روی بندگان خدا) باز می گردد و درهای دوزخ بسته می شود و دعاها مستجاب می گردد و خداوند هر روز هنگام افطار عده ای را از آتش جهنم آزاد می کند و در هر شب منادی پروردگار صدا می زند: آیا سائلی هست (که از خدای خود سؤال کند)؟ آیا استغفار کننده ای هست (که از گناه خود توبه نماید)؟ سپس می گوید:

اللَّهُمَّ أَعْطِ كُلَّ مُنْفِقٍ خَلَفاً وَ أَعْطِ كُلَّ مُمْسِكٍ تَلَفاً حَتَّى إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَوَّالٍ نُودِيَ الْمُؤْمِنُونَ أَنِ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِكُمْ فَهُوَ يَوْمُ الْجَائِزَةِ

خدایا، هر کس چیزی در راه تو می دهد برای او جایگزین کن، و هر کس از انفاق در راه تو خودداری می کند مال او را تلف کن. (این ندا ادامه دارد) تا هلال ماه شوال طلوع کند و چون هلال ماه شوال طلوع می کند ندا می شود: ای مومنان! بیایید جوایز خود را بگیرید، همانا امروز روز جایزه است.

ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع أَمَا وَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا هِيَ بِجَائِزَةِ الدَّنَانِيرِ وَ الدَّرَاهِمِ‏ .

امام باقر علیه السلام سپس فرمود: آگاه باشید! سوگند به خدایی که جان من در اختیار اوست، جوایز آن روز درهم و دینار نیست (بلکه عنایات خاصه پروردگار کریم است).

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكُوفِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا الْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ الْخَزَّازُ قَالَ:

حسن بن علی خزاز می گوید:

دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع آخِرَ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ عِنْدَهُ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ مِنْهُمْ عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ صَالِحٍ وَ صَفْوَانُ بْنُ يَحْيَى وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ وَ خَادِمَاهُ يَاسِرٌ وَ نَادِرٌ وَ غَيْرُهُمَا فَقَالَ مَعَاشِرَ شِيعَتِي إِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَا تُشِيرُوا إِلَيْهِ بِالْأَصَابِعِ وَ لَكِنْ اسْتَقْبِلُوا الْقِبْلَةَ وَ ارْفَعُوا أَيْدِيَكُمْ إِلَى السَّمَاءِ وَ خَاطِبُوا الْهِلَالَ وَ قُولُوا

من در آخرین جمعه ماه شعبان خدمت علی بن موسی الرضا علیه السلام رسیدم و عده ای از اصحاب او نیز ماند عبدالسلام هروی و صفوان بن یحیی و احمد بن محمد بن ابی نصر و محمد بن اسماعیل بن بزیع و محمد بن سنان و دو خادم آن حضرت یاسر و نادر و چند نفر دیگر نزد آن حضرت بودند. پس حضرت رضا علیه السلام فرمود : «ای شیعیان من! هنگامی که هلال ماه رمضان طلوع نمود با انگشتان خود به آن اشاره نکنید، اما رو به قبله بایستید و دست های خود را به سوی آسمان بلند کنید و هلال ماه رمضان را مخاطب قرار دهید و بگویید:

رَبُّنَا وَ رَبُّكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ

پروردگار ما و پروردگار تو خداست و او رب العالمین است

سپس بگویید:

اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ عَلَيْنَا هِلَالًا مُبَارَكاً وَ وَفِّقْنَا لِصِيَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ سَلِّمْنَا فِيهِ

خدایا، هلال ماه مبارک رمضان را برای ما مبارک گردان و توفیق روزه ماه مبارک را به ما عطا فرما و ما را در آن سالم بدار

وَ تَسَلَّمْنَا مِنْهُ فِي يُسْرٍ وَ عَافِيَةٍ وَ اسْتَعْمِلْنَا فِيهِ بِطَاعَتِكَ‏ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ

و آن را در عافیت و آسانی از ما بپذیر و ما را به طاعت خود در این ماه وابدار همانا تو بر هر چیزی قادر و توانایی.

فَمَا مِنْ عَبْدٍ فَعَلَ ذَلِكَ إِلَّا كَتَبَهُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِي جُمْلَةِ الْمَرْحُومِينَ وَ أَثْبَتَهُ فِي دِيوَانِ الْمَغْفُورِينَ

سپس فرمود: «هر بنده ای که هنگام دیدن هلال ماه رمضان چنین کند، خداوند او را از مرحومین (و کسانی که مورد رحمت خدا قرار گرفته اند) قرار می دهد و نام او را در دفتر آمرزیده شدگان ثبت می نماید.»

وَ لَقَدْ كَانَتْ فَاطِمَةُ سَيِّدِةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ ع تَقُولُ ذَلِكَ سَنَةً فَإِذَا طَلَعَ هِلَالُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَكَانَ نُورُهَا يَغْلِبُ الْهِلَالَ يَخْفَى فَإِذَا غَابَتْ عَنْهُ ظَهَر

سپس فرمود: حضرت فاطمه سیده زنان عالم علیهاالسلام در یک سال چنین می گفت و از این رو چون ماه طلوع کرد نور آن بزرگوار بر نور ماه غالب بود، به گونه ای که نور ماه پنهان می شد و چون آن حضرت دور می شد، نور ماه ظاهر می گردید.