انسان غدیر، انسان خورشیدی

شریعتی که از شریعه ی غدیر به ما رسیده است، می آموزدمان که انسان پارسا، انسان خورشیدی است.

خورشید بر همگان ، جوادانه لطف وجود می کند.

خدمت خورشیدی، بی مزد و بی منت و همچنین بی عذر و بی علت است.

خورشید در هنگام پرتوافشانی، مخاطبان را خط کشی نمی کند و به سفید و سیاه و انسان و حیوان  مومن و کافر تقسیم نمی کند. از ما هم خواسته اند که خورشیدگونه عمل کنیم:

مانند خورشید باش که بر نیکوکار و بدکار یکسان می تابد[1].

دقت کنید، اوامری از این دست، تناقضی با تقسیمات و تمییزات فقهی و اعتقادی ندارد.

این سخن، در باب عدل و انصاف بیان شده است. آنجا که بحث عدالت به میان می آید، همه مشمول عدالتند، تمام مخلوقات.

آنجا که رحمت و شفقت وارد می شود، همه نیازمند شقفتند حتی حیوانات.

امیرمومنان علیه السلام پیامبر را این چنین معرفی می کند:

خداوند پیامبر را، رحمت و سامان بخش مردمان، شهرها، چارپایان، و گونه های حیوانی مبعوث کرد[2].

عدالت در مکتب امام، از مرزهای عقیدتی نیز می گذرد و چارچوب های ایمانی را در می نوردد

و همه ی انسان ها را از هر نژادو ملّیت و با هر عقیده و مذهبی پوشش می دهد و مفهومی کاملا انسانی می گیرد.

مبادا مسلمان یا یهودی یا مسیحی را برای یک درهم مالیات کتک بزنی... [3].احکام و اوامر حکومتی امام هم تابع چنین قاعده ای است. در سفارشی به یکی از کارگزارانش می گوید:

و نیز فرمود:

مردم حقوقی برابر با ما دارند و مسئولیت های مساوی با ما دارند، مسلمان باشند یا کافر... [4].

عدل علوی عدل همگان است، نه عدل برای امّت خود، فرقه ی خودش، نژاد و تبار خودش.
اگر کسی زنا کرد، پنجاه ضربه ی شلّاق بر او بزن، مسلمان باشد، یا کافر، یا نصرانی[5].عدل علی، هم در دایره ی تکلیف و هم در دایره حقوق و حدود همگانی است. درباره ی حدّ زنا فرمود:

حقوق همگان هم در جامعه بر چایه عدالت است و تعادل، هرکه باشند و هرچه باشند.

روزی امیرالمومنین علیه السلام با اصحابش در کوفه به گشت مشغول بود. پیرمردی نابینا را دید که گدایی می کرد.

حضرت با نارحتی پرسید: «این چیست؟»

گفتند: مسیحی است.(یعنی اهمیتی ندارد، نگران نباشید مسلمان نیست)

فرمود: از او آنقدر کار کشیدید تا پیر و ناتوان شد و حالا رهایش کرده اید؟! هزینه ی زندگی او را از بیت المال مسلمانان بپردازید[6].

باید در سخن امام تأمل کرد و از قواعد فقه الحدیثی بهره برد. حضرت می پرسد: «این چیست؟= ماهذا؟» نمی پرسد «این کسیت؟ = من هذا؟» ولی اصحاب از کیستی او سخن می گویند.

می پرسد این چه وضعیتی است؛ در حکومت علی، کسی گدایی می کند؟!

برای علی کیستی آن مرد، مسلمان بودن یا نبودنش مهم نبود، فقیر بودن و گدایی کردنش مهم بود.

امام با اینکه مخاطبش انسان است و باید از واژه ی استفهامی (مَن= چه کسی) استفاده کند، اما از واژه ی (ما = چه چیزی) استفاده می کند که حکایت از غیرمتعارف بودن آن ماجرا و نامتوقع بودن آن می کند.

آسایش، رفاه، زندگی روان و بسیاری دیگر از حقوق آدمیان است و دولتها و حکومت ها مکلف به سامان بخشی آن هستند. این حقوق به اعتبار دین و اندیشه مردمان تغییر نمی یابد و یکسان است.

امام علیه السلام در خطبه ای حکومتی به مردم فرمود:

خداوند شما را در برابر حق، مساوی قرار داده است، از هر رنگ و نژاد که باشید، چه سرخ، چه سیاه[7].

پی نوشت ها:

[1] «کن کالشمس تطلع علی البرّ و الفاجر»؛ الاقبال، ص213، ج 95، ص165

منبع: بُعد انسانی اجتماعی غدیر، علیرضا هزار، قم، دلیل ما، 1387، چاپ اول، صص53- 56