بر اساس گزارشات منابع، امام حسین علیه السلام (علیه السلام) شش پسر و دختر داشته اند. که دختران عبارتند از:«سکینه» دختر رباب بنت امری القیس،«فاطمه« دختر امام اسحاق بنت طلحه بن عبدالله ،«زینب» که او نیز خواهر فاطمه و هر دو از یک مادر بوده اند. در بیشتر منابع به نام این سه دختر اشاره شده و کمتر از رقیه نامی دیده می شود.(1) احتمال می رود رقیه نام دیگر زینب بوده است و اینکه از زینب بر خلاف فاطمه و سکینه،نقش موثر و فعالی در کربلا گزارش نشده ،به نظر می رسد به سبب کودکی او بده باشد. زیرا او در سال 57 هجری در مدینه زاده شده بود. دختر سه چهار ساله اباعبدالله الحسین (ع) که در سفر کربلا همراه اسرای اهل بیت بیت (علیهم السلام) بوده است.(2)مورّخان و نسب شناسان پيشين، هنگام شمارش فرزندان امام حسين (ع)، از رقيه نام نبرده اند. «3» تنها، عماد الدين طبرى و ملاحسين واعظ كاشفى، از علماى قرن هفتم و دهم ه. ق بدون ذكر نام رقيه، از دختركى از امام حسين (ع) ياد مى كنند كه در خرابه ى شام وفات كرد. «4» محمدحسن يزدى، نويسنده و خطيب قرن سيزدهم به نام رقيه تصريح كرده و آورده است: هلال بن نافع، از سربازان دشمن مى گويد: من در روز عاشورا در ميان دو صف لشكر ايستاده بودم و نگاه مى كردم. دختر كوچكى را ديدم كه آمد و دامن امام حسين (ع) را گرفت و گفت: اى پدر! مرا درياب كه بسيار تشنه ام. حضرت نگاهى كرده گريست و فرمود:
اى نورديده! صبر كن. خداوند تو را سيراب خواهد كرد. به درستى كه او وكيل من است. پس دست او را گرفت و به خيمه ها برگردانيد.
هلال مى گويد: پرسيدم كه اين طفل كيست و چه نام دارد؟ شخصى گفت: او رقيّه دختر سه ساله ى حسين (ع) است. «5»
علّامه حائرى، از مقتل نويسان معاصر هم به نقل از حمزاوى مى گويد: رقيّه، دختر امام حسين (ع) و مادرش شاه زنان، دخترى كسرى است. «6»
به گفته ى يكى از معاصرين، اندك بودن امكانات نگارش، همنام بودن رقيه در يك خاندان، چند نام داشتن بعضى از دختران را به عنوان دلايل نبودن نام رقيه (س) در ميان فرزندان امام حسين (ع) ذكر كرده و مى گويد: آنان كه از رقيه (س) نام برده اند امكان دارد كتابهايى داشته اند كه در دسترس ما و ديگران نبوده است. «7»
برخى از مؤلّفان با استناد به مطالب ذيل معتقدند امام حسين (ع)، دخترى به نام رقيه داشته است:
1- زمانى كه حضرت سيّدالشهدا (ع)، اشعار معروف «يا دَهْر افّ لك من خليل ...» را ايراد فرمود و گريه و ناله ى زنان حرم را شنيد به رقيّه و برخى ديگر از زنان خطاب كرد: «زمانى كه من كشته شدم در مرگم گريبان چاك نزنيد و روى نخراشيد و كلامى ناروا بر زبان نرانيد.» «8»
2- هنگامى كه چشم حضرت زينب (س) در كوفه به سر نازنين برادر كه بر روى نيزه بود افتاد، فرمود:
اى برادرم! با اين فاطمه ى كوچك سخن بگو. زيرا نزديك است دلش از شدّت اندوه آب شود.» «9»
اين فاطمه، همان رقيّه (س) است كه به علّت نداشتن مادر، امام حسين (ع) بسيار به او علاقه داشت و به زينب (س) نيز توصيه مى كرد كه او را نگهدارى كند. «10»
3- سيفبن عمير، از اصحاب امام صادق (ع) در چكامهى بلند خود و در رثاى سالار شهيدان دوبار، از رقيّه (س) نام برده است. «11»
4- بعيد نيست زينب، دختر امام حسين (ع) كه در خردسالى از دنيا رفت «12» همان دختركى باشد كه به رقيّه (س) معروف شده است. «13»
5- اربلى مى گويد: امام حسين (ع) چهار دختر داشت. ولى هنگام شمارش آنان، سه نفر به نام هاى زينب، سكينه و فاطمه را نام مى برد و از چهارمى ذكرى به ميان نمى آورد. «14» احتمال دارد چهارمين دختر، همين رقيّه باشد. «15»
پی نوشت ها
1.دایره المعارف الاسلامیه الشیعیه، حسن، دارالتعارف، المطبوعات، بیروت، 1410ق، ج1، جزء2، ص25؛ تاریخ و اماکن سیاحتی و زیارتی سوریه،ص69.
2.کامل، بهائی، مکتب مصطفوی، تهران، ص179؛ منتهی الامال،محدث قمی، شیخ عباس، قم، هجرت، 1412ق، ج1،ص427؛ نفس المهوم، قمی، شیخ عباس، ترجمه محمد باقر کمره ای.
3. رک المجدی،ص91،نسب قریش ص57؛مناقب ج4،ص85 و لباب الانساب ج1،ص349
4. کامل بهائی،ج2،ص179،روضه الشهداء
5. انوار الشهداءص163
6. معالی السبطین ج2،ص214 ولی نظر به اینکه مادر امام سجاد علیه السلام هنگام تولد آنحضرت از دنیا رفت امکان نداشته است مادر رقیه خردسال باشد مگر اینکه بگوییم شاه زنان نیز از شهربانو مادر امام چهارم علیه السلام بوده است (سرگذشت جان سوز رقیه (س)،ص9)
7. سرگذشت جانسوز رقیه (س)،ص12-13
8. ستاره درخشان شام ،ص16 نقل از ملهوف ص141
9. بحارالانوار،ج45،ص115
10. سرگذشت جانسوز حضرت رقیه (س) ص16
11. رک منتخب،ص435.
12. لباب الانساب،ج1،ص349،مناقب ج4،ص85
13. تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا،ص685
14. کشف الغمه ،ج2،ص250
15. سرگذشت جانسوز حضرت رقیه ص9
منابع:
(1) اسیران و جانبازان کربلا، محمد مظفری؛سعید جمشیدی، فراز اندیشه،1383،صص152-153.
(2)زنان عاشورایی (نقش زنان در نهضت امام حسین علیه السلام)، زهرا یزدان پناه قره تپه ،تهران: موسسه انتشارات و تبلیغات هلال، 1382،صص43-44.
