اصول در احادیث
۱۵ بهمن ۱۳۹۳ 0 اهل بیت علیهم السلامعناوین
همه چیزمطلق و پاک است
امام صادق عليه السلام :
كلُّ شيءٍ مُطْلَقٌ حتّى يَرِدَ فيه نَصٌّ .
هر چيزى مطلق (آزاد) است تا آن كه درباره آن سخنى [ از معصوم عليه السلام ]برسد.
[بحار الأنوار : 2/272/3 .]
امام صادق عليه السلام :
كلُ شيءٍ مُطلقٌ حتّى يرِدَ فيه نَهْيٌ .
هر چيزى مطلق است، تا زمانى كه درباره آن نهيى برسد.
[وسائل الشيعة : 18/127/60 . أقول : انظر بيان صاحب الوسائل في توضيح الحديث.]
امام صادق عليه السلام :
كلُّ شيءٍ هو لَك حَلالٌ حتّى تَعلمَ أنّه حَرامٌ بعينِه فتَدَعهُ ··· و الأشياءُ كلُّها على هذا حتّى يستبينَ لكَ غيرُ ذلك أو تَقومَ به البيّنةُ .
همه چيز براى تو حلال است، مگر آن كه دقيقا بدانى آن حرام است؛ كه در اين صورت بايد آن را وا گذارى ··· همه چيزها همين حكم را دارند تا زمانى كه خلاف آن برايت روشن شود يا دليل آشكارى بر آن اقامه شود.
[الكافي : 5/313/40 .]
امام صادق علیه السلام
شياءُ مطلَقةٌ ما لم يَرِدْ عليكَ أمرٌ و نَهْيٌ ، و كلُّ شيءٍ يكونُ فيه حَلالٌ و حَرامٌ فَهُوَ لكَ حلالٌ أبدا ، ما لم تَعرِفِ الحرامَ منه فَتَدعَهُ .
همه چيز، تا زمانى كه امرى و نهيى درباره آن به تو نرسيده آزاد است . هر چيزى كه حلال و حرام دارد، همواره براى تو حلال است، تا آنگاه كه به حرام آن يقين پيدا كنى و آن را وا گذارى .
[بحار الأنوار : 2/274/19 .]
امام صادق عليه السلام :
كلُّ شيءٍ يكونُ فيه حَرامٌ و حلالٌ فهو لك حَلالٌ أبدا حتّى تَعرِفَ الحرامَ منه بعينِهِ فَتَدعَهُ .
هر چيزى كه حلال و حرامى در آن باشد همواره برايت حلال است تا آنگاه كه دقيقا حرام آن را بشناسى و آن را وا گذارى.
[بحار الأنوار : 2/282/58 .]
همه چیز پاک است
امام صادق عليه السلام :
كلُّ شيءٍ نَظيفٌ حتّى تَعلَم أنّه قَذِرٌ ، فإذا علِمتَ فَقَد قَذُرَ ، و ما لم تَعلمْ فليسَ عليكَ .
هر چيزى پاك است، تا آن كه از نجس بودن آن آگاه شوى و هنگامى كه آگاه شدى، آنگاه، نجس خواهد بود، و تا زمانى كه نمى دانى، وظيفه اى ندارى.
[وسائل الشيعة : 2/1054/4.]
یقين با شك كردن از ميان نمى رود
امام على عليه السلام :
مَن كان على يقينٍ فأصابَهُ شَكٌّ فلْيَمْضِ على يقينِهِ ، فإنّ اليقينَ لا يُدْفَعُ بالشَّكِّ .
هر كه نسبت به چيزى يقين داشته باشد و سپس دچار ترديد شود، بر يقين خود بماند؛ زيرا يقين با شك از بين نمى رود.
[بحار الأنوار : 2/272/2.]
امام باقر عليه السلام ـ درباره كسى كه در وضويش شك كرده بود ـ فرمود :
لا يَنْقُضُ اليقينَ أبدا بالشَّكِّ ، و لكنْ ينقضُهُ بيقينٍ آخَرَ .
هرگز يقين را با شك از ميان نبرد، بلكه آن را با يقينى ديگر از ميان بَرَد.
[بحار الأنوار : 2/274/17.]
مواردى كه در دست خدا [و خارج از اختيار بشر ]است
امام صادق عليه السلام :
كلُّ ما غَلَبَ اللّه ُ علَيهِ مِن أمرٍ فاللّه ُ أعذَرُ لعبدِهِ .
هر امرى كه خداوند بر آن غلبه كند، خود عذر بنده اش را مى پذيرد.
[بحار الأنوار : 2/272/1.]
امام صادق عليه السلام :
ما غَلَبَ اللّه ُ عليهِ فاللّه ُ أولى بالعُذْرِ .
هر چه در دست خدا باشد [و از توان و اختيار بشر خارج باشد ]خداوند عذر آن را مى پذيرد.
[الكافي : 3/413/7.]
آنچه را خدا پوشيده داشته است
امام صادق عليه السلام :
ما حَجَبَ اللّه ُ عنِ العبادِ فَهُوَ مَوضوعٌ عَنْهُم .
هر چه را خداوند از بندگان پوشيده داشته، [تكليف و مسؤوليت] آن از گردنشان برداشته شده است.
[الكافي : 1/164/3.]
امام صادق عليه السلام :
إنّ اللّه يَحْتَجُّ علَى العِبادِ بما آتاهُمْ و عَرَّفَهُم .
خداوند با آنچه به بندگان داده و به ايشان شناسانده است، بر آنان احتجاج مى كند.
[الكافي : 1/164/4.]
اصول گوناگون
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
حُكْمِي علَى الواحِدِ حُكْمي علَى الجَماعةِ .
حكم من درباره فرد، درباره جماعت نيز صادق است.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنّ النّاسَ مُسَلَّطونَ على أموالِهِم
مردم اختياردار ثروت خود هستند.
[بحار الأنوار : 2/272/7.]
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
كلُّ ما كانَ في أصلِ الخِلْقةِ فَزَادَ أو نَقُصَ فهو عَيْبٌ .
هر چيزى كه در اصل خلقت وجود داشته باشد، كم يا زياد بودن آن عيب است.
[بحار الأنوار : 2/275/24 .]
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
المسلمونَ عندَ شُروطِهم
مسلمانان بايد به شروط خود پايبند باشند.
[بحار الأنوار : 2/277/30 ، اُنظر العهد : باب 2918.]
امام على عليه السلام :
أبْهِمُوا ما أبهمَهُ اللّه ُ .
آنچه را خداوند مبهم گذاشته است شما نيز مبهم گذاريد.
[عوالي اللآلي : 2/129/355.]
امام صادق عليه السلام :
قَضى رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بينَ أهلِ المدينةِ في مَشارِبِ النَّخْلِ أنّه لا يُمْنَعُ نَقْعُ الشّيءِ ، و قضَى بينَ أهلِ الباديةِ أنّه لا يُمنعُ فَضْلُ ماءٍ لِيُمنعَ به فضلُ كَلاءٍ ، و قال : لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله براى مردم مدينه درباره آبيارى نخلستان چنين حكم كرد كه نبايد مانع استفاده مردم از آب اضافى شد. و براى باديه نشينان چنين حكم كرد كه نبايد جلو آب اضافى را گرفت، تا اضافى مرتع گرفته شودحديث و فرمود: زيان رساندن به خود و ديگران ممنوع است.
[بحار الأنوار : 2/276/ 28 ، انظر الضرر : باب 2337 و الكافي: 5/294/6.]
امام صادق عليه السلام :
كلُّ شيءٍ في القرآنِ «أو» فصاحِبُهُ بِالخيارِ ، يَختارُ مَا يشاءُ .
«اَو» [ به معناى «يا»] در قرآن نشان دهنده آزادى عمل است، [ مكلّف ]هر طرف را بخواهد برمى گزيند.
[تفسير العيّاشي : 1/90/232.]
امام صادق عليه السلام :
ليسَ شيءٌ ممّا حَرّمَ اللّه ُ إلاّ و قَدْ أحَلَّهُ لِمَن اضطُرَّ إليهِ .
هيچ چيزى نيست كه خداوند حرام كرده باشد، مگر اين كه آن را براى فرد مضطر حلال نموده است.
[بحار الأنوار : 2/272/9.]
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از حكم ترشّح آب غسلِ انسان جُنُب كه بر اثر برخورد با زمين، درون ظرف مى افتد ـ فرمود :
لا بأسَ ، هذا ممّا قالَ اللّه ُ تعالى:«ما جَعَلَ عَلَيْكُم فِي الدِّينِ مِن حَرَجٍ»(حج،78)
اشكالى ندارد. اين از مواردى است كه خداوند فرموده است: «در دين براى شما سختى قرار نداده است».
منبع: میزان الحکمه، جلد اول.
