حكم غيبت‏

كسى كه از شخصى غيبت كرده يا شنيده است، آيا بايد رضايت فرد غيبت شده را به دست آورد؟

همه مراجع (به جز بهجت): خير، كسب رضايت او واجب نيست؛ ولى بايد از اين گناه توبه كند.

آيةاللَّه بهجت: آرى بايد رضايت او را جلب كند، مگر اينكه عزت و آبروى او را نزد كسانى كه پيش آنان غيبت كرده، اعاده نمايد و اگر امكان رضايت و يا دسترسى به او نباشد، بايد براى او استغفار كرد.

كسى كه عيب ظاهرى دارد (مثلًا قدش كوتاه است)، آيا مى‏توان پشت سر او اين عيب را گفت؟

همه مراجع: بيان صفات ظاهرى و آشكار شخصى كه همه از آن آگاهى دارند- اگر قصد هتك و تحقير و مسخره كردن او را نداشته باشد- اشكال ندارد.

غيبت در مسائلى كه اگر درباره آن صحبت نشود، حل نمى‏گردد (مثلًا درباره استادى كه خوب درس نمى‏دهد)، چه حكمى دارد؟

همه مراجع: بيان نقاط ضعف استاد، نزد مسؤولان و يا در مقام مشورت، اشكال ندارد.

آیه ای در نكوهش غیبت :

یا ایها الذین امنوا اجتنبوا كثیرا من الظن ان بعض الظن اثم و لاتجسسوا و لایغتب بعضكم بعضا ایحب احدكم ان یاكل لحم اخیه میتا فكرهتموه.
اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! از بسیارى گمان‏ها در حق یكدیگر بپرهیزید كه برخى از گمان‏ها گناه است و درباره یكدیگر تجسس نكنید و برخى از شما از دیگرى غیبت نكند. آیا هیچ یك ازشما دوست دارد گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ البته از آن كراهت دارید.(سوره حجرات آیه 12)

چند روایت وحدیث:

معنای واقعی غیبت

پيامبر صلى الله عليه و آله: أَتَدرونَ مَا الغيبَةُ؟ قالوا: اَللّه وَرَسولُهُ أَعلَمُ، قالَ: ذِكرُكَ أَخاكَ بِما يَكرَهُ قيلَ: أَرَأَيتَ إِن كانَ فى أَخى ما أَقولُ؟ قالَ: إِن كانَ فيهِ ما تَقولُ فَقَدِ اغتَبتُهُ وَإِن لَم يَكُن فيهِ ما تَقولُ فَقَد بَهَتَّهُ؛

آيا مى دانيد غيبت چيست؟ عرض كردند: خدا و پيامبر او بهتر مى دانند. فرمودند: اين كه از برادرت چيزى بگويى كه دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه مى گويم در برادرم بود چه؟ فرمودند: اگر آنچه مى گويى در او باشد، غيبتش كرده اى و اگر آنچه مى گويى در او نباشد، به او تهمت زده اى. (الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)

معنای دیگر غیبت

امام صادق عليه السلام: اَلغيبَةُ أَن تَقولَ فى أَخيكَ ما سَتَرَهُ اللّه عَلَيهِ وَأَمَّا المرُ الظّاهِرُ فيهِ مِثلُ الحِدَّةِ وَالعَجَلَةِ فَلا؛

غيبت آن است كه درباره برادرت چيزى بگويى كه خداوند آن را پوشيده نگه داشته است، اما (گفتن) خصلتهاى آشكارى چون تندخويى و شتابزدگى غيبت نيست.(بحارالأنوار، ج75، ص246، ح7)

شنونده غیبت

امام على عليه السلام : اَلسامِعُ لِلغيبَةِ كَالمُغتابِ؛

شنونده غيبت، مانند غيبت كننده است.(غررالحكم، ج1، ص 307، ح1171)

کفاره غیبت

پيامبر صلى الله عليه و آله: كَفّارَةُ الاِغتيابِ أَن تَستَغفِرَ لِمَنِ اغتَبتَهُ؛

كفّاره غيبت اين است كه براى شخصى كه از او غيبت كرده اى، آمرزش بطلبى.(امالى طوسى، ص 192)

وظیفه فرد در جمع غیبت کننده

پيامبر صلى الله عليه و آله: إِذا وُقِعَ فِى الرَّجُلِ وَأَنتَ فى مَلأٍَ، فَكُن لِلرَّجُلِ ناصِرا وَلِلقَومِ زاجِرا وَقَمُ عَنهُم؛

اگر در ميان جمعى بودى و از كسى غيبت شد، او را يارى كن و آن جمع را از غيبت كردن بازدار و از ميانشان برخيز و برو.(كنزالعمال، ج3، ص586، ح8028)

 نتیجه دفاع از کسی که از او غیبت شده

امام باقر عليه السلام: مَنِ اغتيبَ عِندَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَنَصَرَهُ وَأَعانَهُ نَصَرَهُ اللّه فِى الدُّنيا وَالخِرَةِ وَمَنِ اغتيبَ عِندَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَلَم يَنصُرهُ (وَلَم يُعِنهُ) وَلَم يَدفَع عَنهُ وَهُوَ يَقدِرُ عَلى نُصرَتِهِ وَعَونِهِ إِلاّخَفَضَهُ اللّه فِى الدُّنيا وَالخِرَةِ؛

كسى كه در حضور او از برادر مؤمنش غيبت شود و او به ياريش برخيزد، خداوند در دنيا و آخرت او را يارى دهد و كسى كه در حضور او از برادر مؤمنش غيبت شود و او ـ با آن كه مى تواند ياريش كند ـ به يارى او برنخيزد و از وى دفاع نكند، خداوند او را در دنيا و آخرت پَست گرداند.(ثواب الاعمال، ص 148)

غیبت نشانه حسود

امام صادق عليه السلام: قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ: وَلِلحاسِدِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: يَغتابُ إِذا غابَ وَيَتَمَلَّقُ إِذا شَهِدَ وَيَشمَتُ بِالمُصيبَةِ؛

لقمان به فرزندش گفت: حسود را سه نشانه است: پشت سر غيبت مى كند، روبه رو تملّق مى گويد و از گرفتارى ديگران شاد مى شود.(خصال، ص 121)

امام صادق (ع) : غیبت حسنات ( خوبی ها و نیکی ها ) را از بین می برد همانطور که آتش هیزم را از بین می برد. خداوند بزرگ به موسی وحی می فرمود : غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسی است که وارد بهشت میشود و اگر توبه نکند نخستین کسی است که وارد آتش می گردد.(بحارالانوار جلد ۷۵ صفحه ۲۵۷ حدیث ۴۸)
 

منابع:

• رساله دانشجویی(سید مجتبی حسینی)
• سایت فقط خدا