رفتارهای اجتماعی مطلوب: صله رحم

(محمد، 22)
پس (ای بیماردلانِ سست ایمان!) اگر (از جهاد) روی گردانید، جز این از شما انتظار نمی رود که در زمین فساد کنید و پیوندهای خویشاوندی را قطع کنید.

نکته ها

«تَوَلَّیْتُمْ» به معنای اعراض و پشت کردن به جبهه و سرگرم شدن به خلافکاری و قطع صله رحم است.
آیه خطاب به افراد سست ایمان که به خاطر حفظ جان از شرکت در جهاد اعراض می کنند، می فرماید: گمان نکنید که با ترک جهاد محفوظ می مانید، زیرا زمینه گسترش فساد و قتل را فراهم می سازید که دامان شما را نیز می گیرد و همچون دوران جاهلیّت، حتّی کشتن فرزند را برای شما مباح می سازد.
صله رحم در روایات

• با بستگان خود دیدار و رابطه داشته باشید، هر چند در حدّ نوشاندن آبی باشد.
• صله ی رحم، عمر را زیاد و فقر را دور می سازد.
• با صله ی رحم، رزق توسعه می یابد.
• بهترین قدم ها، قدمی است که برای صله رحم و دیدار اقوام برداشته می شود.
• در اثر صله ی رحم، به مقام مخصوصی در بهشت دست می یابید.
• به سراغ بستگان بروید، گرچه آنها بی اعتنایی کنند.
• صله ی رحم کنید هر چند آنها نیکوکار نباشند.
• صله ی رحم کنید، گرچه به اندازه ی سلام کردن باشد.
• صله ی رحم، مرگ و حساب روز قیامت را آسان می کند.
• صله ی رحم باعث تزکیه عمل و رشد اموال می شود.
• کمک مالی به فامیل، بیست و چهار برابرِ کمک به دیگران پاداش دارد.
• صله ی رحم کنید، گرچه یکسال راه بروید.
• کسی که صله ی رحم را ترک کند، بویی از بهشت به او نمی رسد.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «پدرم سفارش کرد، با افرادی که با فامیل خود رابطه ندارند، دوست مشو».
ارحام تنها منحصر به خانواده و بستگان نسبی نیست، بلکه جامعه بزرگ اسلامی را که در آن همه افراد امت با هم برادرند، «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» و پدرشان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و حضرت علی علیه السلام است نیز در برمی گیرد.

پیام ها

1. اعراض از دین و دستورات قرآن، زمینه ساز فساد و تباهی است. «إِنْ تَوَلَّیْتُمْ ... تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ...»
2. ترک صله رحم و روابط خویشاوندی، گناهی است در ردیف فساد در زمین. «تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ»
3. اگر فساد گسترش یابد، انسان حتّی به بستگان خود نیز رحم نمی کند. «تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ»
4. فراریان از جنگ، فسادگران و قاطعان رحم، مورد نفرین خداوند هستند. «تَوَلَّیْتُمْ ... تُفْسِدُوا ... تُقَطِّعُوا ... أُولئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللهُ»
5. محرومیّت از رحمت الهی، نتیجه عملکرد خود ماست. «تُفْسِدُوا ... تُقَطِّعُوا ... لَعَنَهُمُ اللهُ»