شرح زیارت امین الله؛« مُحِبَّةً لِصَفْوَةِ أَوْلِيَائِكَ »؛ محبت انبیاء نسبت به ائمه علیهم السلام

شرح زیارت امین الله؛« مُحِبَّةً لِصَفْوَةِ أَوْلِيَائِكَ »؛ محبت انبیاء نسبت به ائمه علیهم السلام

۰۷ دی ۱۳۹۵ 0 اهل بیت علیهم السلام

ویژگیهای اولیای برگزیده خداوند

با بررسی آیات قرآنی به دست می آید که خداوند برای مؤمنین مقامات و درجاتی از جهت ایمان و لوازم آن معرفی کرده است :

انما المؤمنون الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم و اذا تلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا و علی ربهم یتوکلون الذین یقیمون الصلاة و مما رزقناهم ینفقون اولئک هم المؤمنون حقا لهم درجات عند ربهم و مغفرة و رزق کریم (1)

همانا مؤمنین کسانی هستند که وقتی خداوند ذکر می شود دلهایشان هراسناک شده و وقتی آیات خداوند برایشان خوانده شود ایمانشان زیاد شده و بر پروردگارشان توکل می کنند، کسانی هستند که نماز به پا داشته و از آنچه ما روزیشان کرده ایم انفاق می کنند، ایشان مؤمنان حقیقی هستند برای آنها نزد پروردگارشان درجات و بخشش و رزق کریم است.

 برای بعضی از افعال یا اوصاف مؤمنین عناوین مخصوصی را بیان کرده است . مانند : محسنین، مخبتین، متقین و امثال آن .

لکن بعضی از این عناوین مشترک است برای مراتب مختلف انسانها در اوصاف کمالیه . مانند لفظ : متقین یا مؤمنین .

ولی بعضی از آنها مخصوص مقام و درجه خاصی از ایمان است . مانند  لفظ : مخلصین، صالحین، صدیقین .

تعدد این عناوین منافاتی با اجتماع آنها در یک نفر ندارد . همان طور که انبیاء تمامی آنها را دارا بوده اند . لکن تعدد آنها به لحاظ این است که هر یک از آنها به حالت یا مقام نفسانی خاصی از ایشان دلالت می کند . مثلاً لفظ صدیق اشاره به شدت مطابق با واقع بودن افکار و اعمال آنهاست و لفظ مخلصین اشاره دارد به پاک شدن ایمان ایشان به واسطه خداوند از آلودگی به شرکهای مخفی . به هر حال به طور خلاصه تقسیم مؤمنین - انبیاء نیز داخل در این بحث هستند - یا به لحاظ اعمالشان است که اعمال آنها عمل صالح و مورد پسند خداوند است و یا به لحاظ وجود و ذاتشان است که ذات آنها از آلودگیها پاک است .البته آلودگی هر یک از عمل و ذات انسان به لحاظ خودش معنای خاصی دارد . پاک بودن عمل از آلودگی به لحاظ این است که هم طبق قانون الهی باشد و هم برای او انجام شود لکن پاک بودن ذات انسان به لحاظ مراتب عمیق و بالای ایمان است به گونه ای که او در عالم جز یک هستی نامحدود بی نیاز که دارای اوصاف کمالیه نامحدودی است نبیند . رسیدن به این مقام، کار هر کسی نیست و با تحقق به مرتبه اول - عمل صالح - میسر می شود . لذا قرآن از این مقام به صالح تعبیر می کند که این صفت ذات شخص می شود نه عملش . زیرا عمل صالح در بالا رفتن ایمان تأثیر می گذارد و بالا رفتن ایمان به لحاظ به حقیقت پیوستن آن است . به گونه ای که معتقدات ایمانی را انسان با حقیقت وجود خود بیابد . همان طور که قرآن کریم می فرماید:

الیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه (2) : کلمات پاکیزه - اعتقادات حق - به سوی خداوند بالا می رود و عمل صالح آن را بالا می برد .

روایاتی ( 3) هم که بیان می کند: دلها خداوند را با حقیقت ایمان می بیند، همچنین بر این مطلب دلالت می کند.

بنابراین همان طور که گفته شد صالحین هم درجاتی دارند.

 از طرفی قرآن کریم می فرماید:

الله ولی الذین آمنوا(4) :  خداوند ولی مؤمنین است .

البته خداوند متعال ولی تمامی موجودات است به معنای اینکه سرپرست و زمامدار وجود و شئون وجودیه آنها می باشد:

هو الولی الحمید(5) :  خداوند سرپرست ستوده شده می باشد .

 لکن مراد از این ولایت، معنای خاصی از سرپرستی است که فقط برای مؤمنین است و مشرکین و کسانی که به طرف غیر خداوند بروند از این ولایت و سرپرستی محرومند و در حقیقت خود را بی پشتوانه وجودی می یابند در عین توجه به فقر و نیازمندی وجودی که این بزرگترین حیرت و سرگردانی برای انسان است.

 لذا  خداوند می فرماید:

والظالمون ما لهم من ولی و لانصیر (389) : برای ستمکاران ولی و کمک کننده ای نمی باشد و نسبت به کسانی که گمراه شده اند(7)

و همچنین خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله  وسلم (8) در صورتی که بخواهد تبعیت از هواهای نفسانی مردم بکند این چنین تعبیر آمده است .  لکن همان گونه که برای مؤمنین درجاتی است برای ولایت خداوند نیز به حسب درجات ایشان مراتبی متصور است . در حقیقت درجات ایمان با درجات ولایت الهی نسبت به مؤمن توأم است . هر مقدار ایمان بالا رود و به حقیقت مبدل شود ولایت مطلقه الهی بر عالم، برای او بیشتر ظهور می کند و منکشف می شود و چون صالحین درجاتی دارند، ظهور ولایت الهی برای آنها نیز متفاوت است .

به عنوان مثال ولایت الهی برای حضرت یوسف علیه السلام که از صالحین است به گونه ای ظهور دارد . آنجا که به خداوند عرض می کند:

انت ولیی فی الدنیا و الآخرة توفنی مسلما و الحقنی بالصالحین (9) : تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی مرا مسلمان بمیران و به صالحین ملحق کن

  برای نبی گرامی سلام صلی الله علیه و آله وسلم  که قافله دار و مقصد صالحان است به گونه دیگری ظهور می کند . آنجا که عرض می کند: 

ان ولی الله الذی نزل الکتاب و هو یتولی الصالحین (10) .

از این بیانات به دست می آید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برگزیده از میان اولیای الهی می باشد که در این فراز از زیارت شریفه امین الله از خداوند متعال درخواست می کنیم که ما را دوستدار ایشان قرار دهد  تا در اثر این محبت ما نیز همان راهی را که او پیموده و به همان مقصدی که او رسیده نائل شویم . همچنان که دعوت او به سوی این مقصد است که همان مقام ولایة اللهی باشد .

قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة انا و من اتبعنی... (11) . 

البته به طور قطع ائمه علیهم السلام تابع دقیق و کامل او بوده اند و آنها به این مقام نائل شده اند .

لذا امام باقر علیه السلام در بیان مصداق تام - و من اتبعنی - در آیه شریفه می فرماید: مقصود امیرالمؤمنین و اوصیاء بعد از او می باشند(12) . از این بیانات و روایات دیگری که ائمه علیهم السلام را در تمامی کمالات الهی کنار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار داده است به دست می آید که ایشان نیز برگزیده اولیای الهی می باشند که محبت ما باید به ایشان تعلق گیرد در رسیدن به کمال نهایی.

محبت انبیاء نسبت به پیامبر صلی الله وآله وسلم و ائمه علیهم السلام

محبت نسبت به برگزیده اولیاء - پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام - نه تنها برای امت اسلامی لازم و تنها راهگشای به سوی مقصد است، بلکه برای امتهای گذشته و به ویژه انبیای ایشان این چنین بوده است و علتش همان است که گفته شد و آن اینکه کمال حقیقی یک نهایتی دارد و آن را پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام داشته اند و دیگران ایشان را باید الگوی خود در سیر تکاملی قرار دهند و سر خاتمیت دین و رسالت نیز همین امر است . لذا ایشان هم بر انبیاء برتری(13) داشته اند و هم انبیاء در دعاهایشان به ایشان متوسل شده و به نتیجه می رسیدند(14).

لزوم محبت به پیامبر صلی الله وآله وسلم و ائمه علیهم السلام

پس از اینکه از نظر عقل و شرع ثابت شده است که پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام وسایط فیض الهی هستند در نظام تکوین و تشریع  از این جهت برای تحقق ایمان به خداوند و ثبات آن، ایمان و محبت به ایشان نیز لازم است و در غیر این صورت ایمان وجود ندارد و انسان به شقاوت ابدی مبتلا می شود . زیرا لازمه ایمان و محبت به خداوند متعال ایمان و محبت به هر کس یا چیزی است که خداوند آن را دوست داشته و امر به دوست داشتن آن کرده است .

از این جهت رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

بنده ای ایمان نمی آورد مگر اینکه من محبوب تر باشم نزد او از خودش و اهل بیت من محبوب تر باشد نزد او از اهل بیتش و خاندان من محبوب تر باشد نزد او از خاندان خودش و ذات من - آنچه به من نسبت دارد - محبوب تر باشد نزد او از ذاتش خویش . (15) 

مضمون این حدیث در کتب اهل سنت(16) نیز آمده است .البته احادیث فراوانی از کتب ایشان نسبت به محبت اهل بیت علیهم السلام وارد شده است که مضمون آنها این است که محبت ایشان اساس اسلام (17 ) و یکی از اموری است که روز قیامت مردم از آن سؤال می شوند(18) و فرزندانتان را به محبت ایشان ادب کنید(19) و ثابت ترین شما بر صراط شدیدترین افراد نسبت به محبت اهل بیت هستند(20)  و کسی که بر این محبت بمیرد شهید، بخشیده شده، توبه کننده، با کمال ایمان می میرد و ملائکه و نکیر و منکر او را به بهشت بشارت می دهند و با تشریفات او را به بهشت می برند و قبرش محل زیارت ملائکه می شود(21) و در مقابل کسی که بغض به ایشان داشته باشد منافق شقی است(22) و داخل جهنم می شود(23) و اگر بین رکن و مقام دو هزار سال عبادت کند و مانند مشک خشکیده شود خداوند او را با صورت به آتش می اندازد(24) و امثال این تعبیرات.


پی نوشت :

1- انفال : 4 - 2، آیات  دیگری هم که دلالت بر درجات داشتن ایمان دارند عبارتند از: آل عمران : 163، نساء: 96، انعام : 83 و 132، احقاف : 19، مجادله : 11.  
2- فاطر: 10.
3- بحارالانوار، ج 4، ص 26، روایت 1 و 2 و 10 و 19 و 21 و 23 و 24 و 29.
4- بقره : 257، آل عمران : 68.
5- شوری : 28 در آیاتی نسبت به مشرکین می فرماید که : برای ایشان غیر از خدا ولی نیست .
6- شوری : 8 و 44.
7- شوری : 8 و 44.
8- بقره : 120، رعد: 37.
9- یوسف : 101.
10- اعراف : 196.
11- یوسف : 108.
12- اصول کافی ، ج 1، ص 425، روایت 66.
13- بحارالانوار، ج 26، باب تفضیلهم علی الانبیاء.
14- همان ، باب 7.
15- همان ، ج 27، ص 75، روایت 4.
16- کنزالعمال ، ج 1، ص 11، نورالابصار، ص 103.
17- همان ، ج 6، ص 218 و ج 7، ص 103.
18- همان ، ج 7، ص 212.
19- همان ، ج 8، ص 278، صواعق المحرقه ، ص 103.
20- کنوزالحقائق ، ص 5.
21- تفسیر کبیر، ج 27، ص 165.
22- ذخائر العقبی ، ص 18.
23- مستدرک الصحیحین ، ج 3، ص 150، صواعق المحرقه ، ص 143.
24- تاریخ بغداد، ج 3، ص 122. 
 
منبع :
سیمای مخبتین (شرح زیارت امین الله)، شیخ محمود تحریری
 
 
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام
کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام
تلگرام قرآن و حدیث
کانال قرآن و حدیث در ایتا
کانال قرآن و حدیث در گپ
پیام رسان سروش _ کانال قرآن و حدیث