شرح زیارت امین الله؛ « وَ زَلَلَ مَنِ اسْتَقَالَكَ مُقَالَةٌ »؛ پذیرش عذرخواهی لغزش کنندگان

معنای اقاله خداوند

اقاله به معنای به هم زدن معامله به صورت یک طرفه است . یعنی گاهی در معاملات طرفین شروطی را می کنند برای ضرر ندیدن در آن، تا بتوانند معامله را به هم بزنند . در این صورت صاحب شرط حق به هم زدن را دارد و طرف دیگر حق ندارد جلوی او را بگیرد . ولی اگر شرط محقق نشد یا تمامی شروط را فسخ کردند ، هیچ گاه حق به هم زدن معامله را ندارند .  در شرع مقدس مستحب است  در این صورت اگر یک طرف خواست به هم بزند، طرف دیگر اقاله کند و یک طرفه معامله را به هم بزند .  با این بیان اگر رابطه بین مولی و بنده را ملاحظه کنیم می بینیم که همواره رابطه یک طرفه است . یعنی خداوند متعال حق مطلق دارد که بر بندگان شروطی را در روابطشان با خویش بگذارد که اگر از فرمان سرپیچی کردند حق مجازاتهای سنگین داشته باشد و کسی جلو او را نمی تواند در انجام آن بگیرد و چنین حقی را نیز در زبان وحی به رسولانش اعلان فرموده است . لکن نوید بخشش و چشم پوشی از آنها را نیز داده است که این نوید فقط اعلان یکطرفه از جانب اوست  بدون اینکه بنده در این جهت نیز بر او حقی پیدا کند . پس تمامی بخششهای خداوند اقاله او حساب می شود . لکن خواستن بنده به زبانهای مختلف تحقق پیدا می کند و لطیف ترین زبانها زبان استقاله است که او را صاحب حق در عدم بخشش بدانیم . در عین حال طلب اقاله کنیم تا از سقوط ما در گناهان جلوگیری کند .

 از این جهت امام علی علیه السلام می فرماید:

فارعوا عباد الله ما برعایته یفوز فائزکم و باضاعته یخسر مبطلکم و بادروا آجالکم باعمالکم؛ فانکم مرتهنون بما اسلفتم و مدینون بما قدمتم و کان قد نزل بکم المخوف  فلا رجعة تنالون و لا عثرة تقالون  :  پس مراعات کنید بندگان خدا آن چیزهایی را که با رعایتشان رستگار می شوید و با ضایع کردنشان به خسارت می افتید . پیشی بگیرید بر مرگهای خود با اعمالتان . زیرا شما در گروی آن چیزی هستید که پیش می فرستید و جزا داده می شوید به آنچه پیش می فرستید و مانند اینکه امر ترسناک( مرگ ) بر شما نازل شده است . پس نه می توانید برگردید و نه از لغزشی اقاله می شوید . (1)

 این سفره رحمت بیکرانی است که خداوند متعال در این عالم برای بندگانش گسترانده است که اقاله آنها را می پذیرد .

همچنین امام علی علیه السلام می فرماید:

فرحم الله امرا استقبل توبته و استقال خطیئته و بادر منیته : پس خداوند رحمت کند کسی را که بر توبه اش روی آورد و از لغزشش اقاله طلب کند و بر مرگش پیشی گیرد . ( نگذارد با آمدنش غافلگیر شود . ) (2) 

 یکی از زمینه های بسیار خوب موفقیت به اقاله به پیشگاه خداوند و قبول آن، اقاله ماست از لغزشهای دیگران در رابطه با خویش .  زیرا با این کار این صفت الهی را در خود ظهور می دهیم و قابلیت پیدا می کنیم که خداوند نیز این صفتش را بر ما ظهور دهد .

همچنین امام علی علیه السلام می فرماید:

اقیلوا ذوی المروءات عثراتهم : لغزشهای صاحب مروت و مردانگی را ( که حاضر شده است به شما اظهار لغزش کند ) اقاله کنید.(3) 

---

پی نوشت :

1- نهج البلاغه ، خطبه 190.

2- همان ، خطبه 143.

3- همان ، کلمات قصار 20.

منبع :

سیمای مخبتین (شرح زیارت امین الله)، شیخ محمود تحریری