شرح زیارت امین الله؛ « ذُنُوبَ الْمُسْتَغْفِرِينَ مَغْفُورَةٌ »؛ بخشیده شدن گناه آمرزش طلبان

بی نهایت بودن آمرزش خداوند

پس از بحث های مفصلی که در بخشهای گذشته درباره توبه و شرایط پذیرش آن شد، در اینجا اجمالاً اشاره ای به غفاریت وسیع حق تعالی می شود . خداوند متعال برای جلب رحمت بی پایانش به بندگان

اولاً - از ایشان می خواهد که از او طلب مغفرت کنند :

افلا یتوبون الی الله و یستغفرونه و الله غفور رحیم : آیا به سوی خدا رجوع نمی کنند و از او آمرزش نمی طلبند و حال آنکه خداوند بخشنده مهربان است ؟ (1)

وهمچنین از قول حضرت صالح به قومش نقل می کند که:

لولا تستغفرون الله لعلکم ترحمون: چرا از خداوند آمرزش نمی طلبید شاید مورد رحمت قرار گیرید ؟ (2)

زیرا به طلب مغفرت، انسان خود را مقصر و ناچیز در برابر حق تعالی می بیند و خداوند این حالت را دوست دارد و این حالت خودش رحمتی است از جانب او که موجب رحمتهای دیگری می شود .

ثانیاً - خداوند خود را بیش از نود مورد از قرآنش با صفت مشبهه که دلالت بر ثبات می کند به عنوان غفور معرفی کرده است که هفتاد مورد آن با صفت رحیمیت و بقیه موارد با صفات حلیم، ودود، شکور و عفو همراه است که تمامی اینها حکایت از وسعت بخشندگی او می کند .

علاوه بر این که بخشندگیش همراه با رحمت و بردباری و لطف و شکرگزاری از بنده می باشد و همچنین پنج مورد خود را با صفت غفار یعنی بسیار بخشنده معرفی نموده است .

ثالثاً - نه تنها تصریح به وسعت مغفرتش کرده است (3) ، بلکه بندگان را امر به سرعت(4) و سبقت(5) به سوی معفرتش نیز کرده است و همچنین نه تنها نوید به مغفرت تمامی گناهان را داده است ، بلکه می فرماید:

و من یعمل سوءا او یظلم نفسه ثم یستغفر الله یجد الله غفورا رحیما : هر کس که کار بد انجام دهد یا به خویش ظلم کند سپس از خداوند طلب مغفرت کند خدا را بخشنده مهربان می یابد . (6)

از این جهت نه تنها نباید بین گناهان خود و مغفرت الهی مقایسه ای کرد ،

( همان طور که امام سجاد علیه السلام می فرماید:

و لمغفرتک و رحمتک اوسع من ذنوبی : به راستی مغفرت و رحمتت از گناهانم وسیع تر است . (7)

بلکه با اعمال ما نیز قابل مقایسه نمی باشد و به آنها نمی توان دل بست و فقط به رحمت و مغفرت الهی باید دل خوش بود که دست ما را بگیرد و نجات دهد و اعمال را به عنوان وظیفه باید انجام داد که زمینه نجات و تکامل است .

همان طور که امام سجاد علیه السلام می فرماید:

و انی بمغفرتک و رحمتک اوثق منی بعملی : و همانا من به مغفرت و رحمتت مطمئنتر هستم تا به عملم . (8)

بنابراین نباید از استغفار کردن غافل بود . زیرا به فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم :

لکل داء دواء و دواء الذنوب الاستغفار: برای هر دردی دوایی است و دوای گناهان استغفار کردن است . (9)

و آن سبب معطر شدن روح انسان می شود .

همان طور که امام علی علیه السلام می فرماید:

تعطروا بالاستغفار لاتفضحنکم روائح الذنوب : به واسطه استغفار معطر کنید خود را تا بوهای گناهان شما را رسوا نگرداند .(10)

کثرت استغفار آنقدر مطلوب است که راوی به امام جواد علیه السلام عرض می کند : چیزی به من یاد دهید که وقتی آن را گفتم در دنیا و آخرت با شما باشم .

حضرت به خط مبارکشان نوشتند:

زیاد سوره قدر را بخوان و لبهایت را مرطوب نگه بدار(11)

تنها برای محو شدن گناهان نیز مفید نیست ، بلکه برای برطرف شدن گرفتاریهای مادی از قبیل رزق و برطرف شدن امراض و بچه دار شدن نیز مفید است .

همان طور که راوی به امام باقر علیه السلام از نداشتن فرزند درد دل کرد .

حضرت فرمود:

در هر روز و در هر شب صد مرتبه استغفار کن . زیرا خداوند عز و جل می فرماید:

از پروردگارتان طلب آمرزش کنید . زیرا او بسیار بخشنده است... و تا شما را به اموال و فرزندان کمک کند . (12)

در روایات دیگر آمده است که راوی پس از این تعلیم، استغفار کرد و دارای فرزندان بسیاری شد .

البته با شنیدن این حقایق نباید استبعاد کرد . زیرا بین حوادث عالم و اعمال ما روابطی وجود دارد ( از دیدگاه کتاب و سنت ) که ما آنها را درک نمی کنیم . بفهمانند و باید آن را تعبداً پذیرفت و عمل کرد و نیز برای آمرزش گناهان باید شرایط توبه محقق باشد . لکن اگر تمامش هم محقق نبود نباید از اصل استغفار غافل شد . زیرا آن توفیق برای توبه حقیقی را فراهم می کند و نورانیتی ایجاد می کند تا طلب آمرزش به حقیقت بپیوندد .

از این جهت است که این همه اذکار استغفار در اوقات و مکانهای مختلف و به مناسبتهای گوناگون از اعمال می باشد و هر کسی به حسب مرتبه ایمانی خود یک نوع غفلتی از مقام ربوبی دارد .

همان طور که قبلاً در اقسام توبه گفته شد و استغفار آثار نقصها و غفلتها را از بین می برد .

از این جهت امام صادق علیه السلام می فرماید:

ان رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم کان یتوب الی الله و یستغفره فی کل یوم و لیلة مأة مرة من غیر ذنب ان الله یخص اولیاءه بالمصائب لیوجرهم علیها من غیر ذنب : رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در هر روز و شب به سوی خدا توبه می کرد و صد مرتبه استغفار می کرد بدون انجام گناهی . زیرا خداوند اولیائش را به مصیبتها اختصاص داده است تا ایشان را بر آنها پاداش دهد بدون ارتکاب گناهی . (13)

همچنین امام باقر علیه السلام می فرماید:

من احب عبادالله الی الله المحسن التواب : از محبوب ترین بندگان خداوند به سوی او انسان نیکوکار توبه کننده است . (14)

همچنین امام سجاد علیه السلام می فرماید:

و ان احب عبادک الیک من... جانب الاصرار و لزم الاستغفار: و از محبوب ترین بندگانت به سوی تو کسی است که... از اصرار بر گناه دوری کند و ملازم با استغفار باشد. (15)

پس حالت استغفار داشتن برای مؤمن همواره مطلوب است هر چند که در بعضی از اوقات مانند ماههای حرام و سحرها(16) و بعضی از مکانها مانند مسجد و کعبه و مزار پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام به سبب شرافت زمان و مکان استغفار مطلوب تر و مؤثرتر است.

پی نوشت :

1- مائده : 74.

2- نمل : 48.

3- نجم : 32، بقره : 267.

4- آل عمران : 133.

5- حدید: 21.

6- نساء: 110.

7- صحیفه سجادیه ، دعای 48.

8- همان .

9- ثواب الاعمال ، ج 1، ص 197.

10- امالی طوسی ، ج 1، ص 328.

11- ثواب الاعمال ، ج 1، ص 197.