آشنایی با اماکن مقدسه كربلا

تاريخ شهر كربلا در دوران اسلامى از هنگام شهادت امام حسين عليه السلام آغاز مى‏شود و از آن هنگام تا كنون، اين شهر همواره در جان و روح و روان شيعيان و مؤمنان بوده و روز به روز بر آبادانى و وسعت آن افزوده شده است.

مهمترين زيارتگاه هاى كربلا عبارتند از:

1- حرم امام‏ حسين عليه السلام، كه به همراه حرم ابوالفضل العباس عليه السلام و فضاهاى پيرامون اين دو جايگاه، هسته مركزى شهر را تشكيل مى‏دهند. حرم مطهر بيش از دو متر از سطح شهر پايين‏تر است؛ از اين رو تعداد زيادى پله زائران را از دروازه‏ها به درون صحن هدايت مى‏كند.

ساختمان كنونى حرم از ساخته‏هاى دوره صفوى و عثمانى و قاجار است. حرم مطهر از گنبدى بزرگ و مطلّا تشكيل شده كه بر روى گنبد خانه‏اى وسيع و چندين رواق و يك مسجد بزرگ و صحنى فراخ است كه تمامى اين مجموعه را در بر مى‏گيرد. گنبد طلا از ساخته‏هاى‏ دوران صفويه ‏است وطلاكارى‏ آن به‏دستور آغامحمدخان‏ قاجار انجام گرفته است. در زير گنبد، ضريح‏نقره‏اى و بزرگ و چند ضلعى قرار دارد كه قسمت عمده فضاى گنبدخانه را اشغال كرده و درون آن قبر مطهر امام حسين عليه السلام و دو فرزندش على اصغر و على اكبر جاى دارد. در سمت شرق ضريح مطهر حضرت، فضايى است كه در جنوب آن‏پنجره‏اى نقره‏اى قرار دارد. اينجا آرامگاه قسمت اعظم شهيدان واقعه كربلا است كه همگى آنان پيرامون آن پنجره و فضاهاى اطراف پراكنده و مدفون هستند. گرداگرد گنبدخانه را چهار رواق در بر گرفته است.

2- قتلگاه؛ جايگاهى است در نزديكى آرامگاه‏ حبيب بن مظاهر اسدى كه بنابر گفته روايات، امام حسين عليه السلام در آنجا به شهادت رسيد و بعدها به جايگاه كنونى منتقل یافته و دفن گرديده است .

3- تلّ ‏زينبيّه؛ درفاصله 20 مترى ازسمت ‏غرب صحن مطهّر، تپه‏اى به ارتفاع 5 متر وجود دارد كه امروزه بر روى آن اتاقى ساخته شده است، اين تپّه به نام «تلّ زينبيّه» يا تپّه حضرت زينب عليها السلام مشهور است و بنا به نقل مورّخان، تپّه‏اى بوده است كه در روز عاشورا حضرت زينب بر روى آن مى‏رفته و از سير وقايع جنگ آگاهى مى‏يافته‏اند.

4- حرم منوّر و پاك ابوالفضل العباس عليه السلام؛ اين حرم در فاصله 350 مترى شمال شرقى حرم امام حسين عليه السلام قرار گرفته و داراى قبّه و بارگاه شكوهمندى است كه جسد پاك اين سردار رشيد و يار وفادار امام حسين عليه السلام را در بَرگرفته است.

ساختمان داراى گنبدى طلايى است كه بر روى گنبد خانه‏اى كوچكتر از حرم امام حسين عليه السلام قرار دارد. گِرداگرد قبر مطهّر را چهار رواق و صحن فراخ و وسيعى به همراه ايوان زيبا در برگرفته است. ضريح زيباى آن حضرت به دستور مرحوم آيةاللَّه العظمى حكيم در سال 1965 ميلادى در اصفهان ساخته شد.

5- آرامگاه حبيب بن مظاهر اسدى؛ او يكى از شهداى روز عاشورا است كه در سن 80 سالگى به يارى امام حسين عليه السلام شتافت و شهيد گرديد و در فاصله 10 مترى از ضريح مطهر و در رواق جنوب غربى مدفون است و داراى ضريح كوچكى است.

6- آرامگاه سيد ابراهيم مجاب؛ وى امام زاده والا مقام و عظيم الشأن و داراى نسل مباركى است. او ابراهيم فرزند محمّد العابد فرزند امام موسى بن جعفر عليه السلام است كه در اين بقعه مطهّر دفن شده است و بنا به نوشته مورّخان، بسيارى از سادات و بزرگان پيرامون او مدفونند. آرامگاه او در رواق حرم مطهّر و در گوشه شمال‏ غربى آن است.

7- خيمه گاه؛ در جنوب صحن مطهّر امام‏ حسين عليه السلام و در فاصله 250 مترى واقع است. (بنابه نقل مورّخان، محلّ برافراشته شدن خيمه‏ها و چادرهاى سيد الشهدا عليه السلام و ياران او بوده است). امروزه جايگاه خيمه‏ها را با ساختمان سازى به تصوير كشيده‏اند.

8- مقام حضرت مهدى عليه السلام؛ در ميان نخلستان هاى كرانه رودخانه فرات كه اين شاخه رودخانه به نام «نهر علقمه» مشهور است، از شمال كربلا مى‏گذرد و آن جايگاهى است منسوب به حضرت حجّت عليه السلام كه مردم در آن به نماز مى‏پردازند.

9- حُرّ؛ و آن شهركى است در جنوب غربى كربلا كه در فاصله 9 كيلومترى از شهر واقع شده و نام آن برگرفته از نام حرّ بن يزيد رياحى است. او در روز عاشورا يكى از فرماندهان لشكر عبيداللَّه زياد بود ولى بعدها توبه كرد و به لشكر حق پيوست و تا پاى جان ايستاد و به شهادت رسيد و در اين موقعيّت دفن گرديد.

در حال حاضر آرامگاه او، كه از ساخته‏هاى شاه اسماعيل صفوى است، داراى صحن و رواق و گنبد كاشى‏كارى است و مؤمنان فوج فوج به زيارت قبرش مى‏شتابند.

10- آرامگاه الأخرس بن الكاظم عليه السلام؛ وى محمد ابن أبى‏الفتح أخرس، از نوادگان حضرت موسى بن جعفر عليه السلام است كه بقعه‏اش در حومه كربلا، در محله‏اى به نام «الأبتر» قرار دارد.

11- آرامگاه ابن حمزه؛ وى نواده امير المؤمنين و از امام زادگان والا مقام است. آرامگاهش در آغازِ بزرگراه كربلا- طويريج قرار دارد.

12- آرامگاه عون بن عبداللَّه؛ امروزه وى داراى بقعه و بارگاه باشكوهى در 11 كيلومترى شمال غربى كربلا و در آغاز بزرگراه كربلا- بغداد مى‏باشد. اين امام‏زاده بسيار مورد توجّه مردمان عراق و داراى نذر مجربى است؛ از اين رو همواره مزار او مملو از زائر و نذورات آنان است.

13- آرامگاه طفلان مسلم؛ اين آرامگاه در راه كربلا- بغداد، در حومه شهر مسيّب قرار دارد. اين دو كودك به نام هاى محمّد و ابراهيم، فرزندان حضرت مسلم ابن عقيل هستند كه پس از شهادت پدرشان به شهادت رسيدند، آرامگاه اين دو كودك صحن و سراى باشكوهى داشته و بر قبر هر يك گنبد و ضريحى‏ قرار دارد.

14- آرامگاه ابن هاشم؛ وى از نوادگان حضرت موسى بن جعفر عليه السلام است كه در سال 745 ه.. وفات يافت و آرامگاهش امروزه در كويرى واقع در شمال غربى كربلا مى‏باشد. قبر او داراى صحن و سراى بزرگى است و در ميان اعراب بيابان گرد بسيار معروف است و آنان همواره بدو پناه آورده و نذر مى‏كنند.

15- آرامگاه ابن فَهْد حِلّى؛ او از فقهاى اماميّه است و قبرش در غرب خيابان «باب القبله» درون مسجدى به نام او قرار دارد.

برگرفته از : اماكن زيارتى و سياحتى عراق  ، محمد رضا قمی ، نشر مشعر ، تهران ، ص45