مهدی موعود (عج) در قرآن و روایات

موعود در آیات قرآن

وَ نُریدُ أَنْ نَمُنّ عَلَی الّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی اْلأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ وَ نُمَکنَ لَهُمْ فِی اْلأَرْضِ وَ نُرِی فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما کانُوا یحْذَرُونَ. (قصص: 5 و 6)

و ما می خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم و حکومتشان را در زمین پا برجا سازیم و به فرعون و هامان و لشکریانشان، آنچه را از آنها بیم داشتند، نشان دهیم.

به استناد از بسیاری از مفسران و صاحب نظران علوم قرآنی، این دو آیه، اگرچه به ظاهر به قصه حضرت موسی(ع) و فرعون و بنی اسرائیل مربوط است، ولی محتوا و مفهوم آیات، فقط به آن منحصر نمی شود. آنچه در آن دوره اتفاق افتاد، جلوه ای از اراده خداوند برای حاکمیت بخشیدن مستضعفان بر مستکبران بود، درحالی که اراده خدا در این باره، به طور کامل تحقق نیافته است. بنابراین، روزی می رسد که خداوند، حاکمیت خویش را بر زمین، با سپردن آن به دست بندگان صالح تحقق می بخشد.

هُوَ الّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دینِ الْحَقّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کلِّهِ وَ لَوْ کرِهَ الْمُشْرِکونَ. (صف: 9)

او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا آن را بر همه آیین ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.

امام صادق(ع) در تفسیر این آیه فرمود: «سوگند به خدا، هنوز تفسیر این آیه تحقق نیافته است.» راوی پرسید: «فدایت شوم، پس چه زمانی تحقق می یابد؟» امام فرمود: «وقتی با اراده خدا، قائم قیام کند».

وَ لَقَدْ کتَبْنا فِی الزّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکرِ أَنّ اْلأَرْضَ یرِثُها عِبادِی الصّالِحُونَ، إِنّ فی هذا لَبَلاغًا لِقَوْمٍ عابِدینَ. (انبیاء: 105 و 106)

اما پس از تورات، در زبور [داوود] نوشتیم که بندگان شایسته ام، وارث [حکومت] زمین خواهند شد. در این، پیام روشنی برای گروه عبادت کنندگان است.

وعده الهی به وراثت صالحان، نه تنها در قرآن، بلکه در کتاب های آسمانی پیامبران پیشین نیز آمده است. در حقیقت، ادیان آسمانی دیگر نیز در انتظار رسیدن منجی و مصلحی هستند که ستم و ستم کاران را از بین ببرد و عدالت و آزادی را جای گزین آن سازد. به تصریح آیه بیان شده، عبّاد صالح و نیکوکار خداوند، وارثان حکومت زمین خواهند شد؛ وراثت و وارثی که جهان شمول است. بدین معنا که با ظهور مهدی موعود(عج)، حاکمیت کل زمین از آن نیکوکاران خواهد شد.

وَعَدَ اللّهُ الّذینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیسْتَخْلِفَنّهُمْ فِی اْلأَرْضِ کمَا اسْتَخْلَفَ الّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیمَکنَنّ لَهُمْ دینَهُمُ الّذِی ارْتَضی لهم ... (نور: 55)

خداوند به کسانی از شما که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، وعده می دهد که بی شک، آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد؛ همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه دار خواهد ساخت....

این آیه، به این مطلب اشاره دارد که جهان در آغاز، در اختیار شایسته ترین و صالح ترین بندگان خدا بود و در پایان نیز در ید قدرت بندگان صالح روی زمین خواهد بود.

موعود در روایت ها

رسول اکرم(ص) فرمود: «مهدی، مردی از فرزندان من است که صورت وی مانند ستاره درخشان است».1

رسول خدا(ص) پیش از رحلتش به حضرت فاطمه زهرا(س) فرمود: «سوگند به آن که جانم در دست اوست! شکی نیست که برای این امت، مهدی خواهد آمد. سوگند به خدا! او از فرزندان تو خواهد بود».2

امام حسن مجتبی(ع) می فرماید: «امامان پس از رسول خدا(ص) دوازده نفر هستند. [نه نفر از آنان] از صلب برادرم حسین است و از آنان مهدی این امت است».3

امام حسین(ع): «اگر از دنیا جز یک روز باقی نماند، خدای تعالی این یک روز را آن قدر طولانی می کند که سرانجام مردی از فرزندان من خروج کند و زمین را پر از عدل و داد سازد، همان گونه که از ستم و جور پر شده باشد، من شنیدم که رسول خدا(ص) چنین می فرمود».4

امام حسین(ع) می فرماید: «در نهمین نفر از فرزندانم، سنتی از یوسف و سنتی از موسی بن عمران(ع) است. او قائم ما اهل بیت است و خداوند متعال امر او را در یک شب اصلاح خواهد کرد».5

امام زین العابدین(ع): «هرکه در دوران غیبت قائم ما، بر ولایت ما ثابت قدم باشد، خداوند پاداش هزار شهید، مانند شهدای بدر و احد را به او عطا می کند».6

امام صادق(ع) فرمود: «همانا زود است که ششمین فرزند من غایب شود و او دوازدهمین نفر از امامان هدایتگر پس از رسول خدا(ص) است که اول آنها امیر مؤمنان علی(ع) و آخر آنها قائم به حق، بقیة الله در روی زمین و صاحب الزمان است...».7

امام موسی کاظم(ع): «خوشا به حال شیعیان ما که در غیبت قائم ما بر محبت و ولایت ما و بیزاری از دشمنان ما پایدار ماندند. آنها از ما و ما از آنهاییم. همانا با آنان امامت ما را پذیرفتند، ما نیز آنها را به عنوان شیعیان خود پذیرفتیم. خوشا به حال آنها و باز هم خوشا به حال آنها. به خدا سوگند! آنان در روز قیامت در درجه ما و در کنار ما هستند».8

امام جواد(ع) فرمود: «همانا قائم از ما، مهدی است که واجب است در غیبت او به انتظارش نشست و در ظهورش از وی اطاعت کرد. و او سومین نفر از فرزندان من است».9

امام علی بن محمد حضرت هادی(ع) فرمود: «امام پس از من، فرزندم حسن است و پس از حسن، فرزندش قائم، همان کس که زمین را از عدل و داد پر می کند، همان گونه که از ستم و جور پر شده است».10

امام حسن عسکری(ع) می فرماید: «سپاس خدایی را که مرا از دنیا نبرد تا آنکه فرزند و جانشین پس از مرا به من نشان داد؛ شبیه ترین مردمان به رسول خدا(ص)، از نظر اخلاق و شکل و سیما و اندام. آن کس که خدای تعالی در زمان غیبت او، وی را حفظ می فرماید. آنگاه ظاهرش می کند تا زمین را از عدل و داد آکنده سازد؛ همان گونه که از ستم و جور پر شده است».11

منبع:

1. کنزالعمال، ج 7.

2. بحارالانوار، ج 51، ص 67.

3. همان، ج 36، ص 383، ح 1.

4. همان، ص 133.

5. همان، ص 317.

6. کشف الغمه، ج 3، ص 312.

7. کمال الدین، ص 33.

8. الزام الناصب، ص 68.

9. بحارالانوار، ج 51، ص 156.

10. کمال الدین، ج 2، ص 383.

11. همان، صص 408 و 409.

فاطره ذبیح زاده
 

منبع:

 اشارات - بهمن ماه 1389 ، شماره 141