اعمال امام باقر و صادق (ع) در روز بیست و یکم رمضان (اقبال الاعمال)
۱۱ فروردین ۱۳۹۵ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب الخامس و العشرون فيما نذكره من زيادات و دعوات في الليلة الحادي و العشرين منه و في يومها، فصل فيما يختص باليوم الحادي و العشرين
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب بیست و پنجم اعمال و دعاهای وارد شده در روایات در شب و روز بیست و یکم ماه، فصل دعاهای مخصوص به روز بیست و یکم رمضان (دعای اول):
مِنْ دُعَاءٍ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الطِّرَازِيُّ قَالَ عَنْ عَبْدِ الْبَاقِي بْنِ يَزْدَادَ أَيَّدَهُ اللَّهُ قَالَ أَخْبَرَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ جُمْهُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ
«حمّاد بن عثمان» مى‌گويد:
دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع لَيْلَةَ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لِي يَا حَمَّادُ اغْتَسَلْتَ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَدَعَا بِحَصِيرٍ
در شب بيست و يكم ماه رمضان به خدمت امام صادق-عليه السّلام-رسيدم. آن حضرت خطاب به من فرمود: آيا غسل كرده‌اى؟ عرض كردم: بله، فدايت شوم! سپس حصيرى خواست
ثُمَّ قَالَ إِلَى لِزْقِي فَصَلِّ فَلَمْ يَزَلْ يُصَلِّي وَ أَنَا أُصَلِّي إِلَى لِزْقِهِ حَتَّى فَرَغْنَا عَنْ جَمِيعِ صَلَاتِنَا
و به من فرمود: در كنار من به نماز مشغول شو. هر دو مشغول به نماز شديم. پيوسته آن حضرت نماز مى‌خواند و من در كنارش نماز مى‌خواندم تا اين‌كه تمام نمازها را به پايان برديم،
ثُمَّ أَخَذَ يَدْعُو وَ أَنَا أُؤَمِّنُ عَلَى دُعَائِهِ إِلَى أَنِ اعْتَرَضَ الْفَجْرُ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ دَعَا بَعْضَ غِلْمَانِهِ فَقُمْنَا خَلْفَهُ فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى بِنَا الْغَدَاةَ
سپس شروع كرد به دعا كردن و من به دعاى آن حضرت آمين مى‌گفتم تا اين‌كه سپيده‌ى صبح دميد و آن حضرت اذان و اقامه گفت و بعضى از غلام‌هاى خود را فراخواند و جلو ايستاد و ما در پشت آن بزرگوار ايستاديم و نماز صبح را به جماعت خوانديم
فَقَرَأَ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ[1] وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ[2] فِي الْأُولَى وَ فِي الرَّكْعَةِ الثَّانِيَةِ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ[3]
و آن حضرت در ركعت اول نماز صبح سوره‌ى فاتحة الكتاب و «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ فِي لَيْلَةِ اَلْقَدْرِ» و در ركعت دوّم سوره‌ى فاتحة الكتاب و «قُلْ هُوَ اَللّٰهُ أَحَدٌ» را قرائت نمود.
فَلَمَّا فَرَغْنَا مِنَ التَّسْبِيحِ وَ التَّحْمِيدِ وَ التَّقْدِيسِ وَ الثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص
وقتى از تسبيح و ستايش و تقديس و مدح و ثناى الهى و صلوات بر پيامبر-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-
وَ الدُّعَاءِ لِجَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ خَرَّ سَاجِداً لَا أَسْمَعُ مِنْهُ إِلَّا النَّفَسَ سَاعَةً طَوِيلَةً ثُمَّ سَمِعْتُهُ يَقُولُ
و دعا براى همه‌ى مردان و زنان مؤمن و مسلمان از اولين تا آخرين فراغت پيدا كرديم، حضرت به سجده رفت و مدت طولانى در سجده جز صداى نفس آن حضرت چيزى نمى‌شنيديم تا اين‌كه فرمود:
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ خَالِقَ الْخَلْقِ بِلَا حَاجَةٍ فِيكَ إِلَيْهِمْ
معبودى جز تو كه زيروروكننده‌ى دل‌ها و ديدگانى، وجود ندارد. معبودى جز تو كه آفريننده‌ى خلق بدون نياز به آنان هستى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُبْدِئَ الْخَلْقِ لَا يَنْقُصُ مِنْ مُلْكِكَ شَيْءٌ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ بَاعِثَ مَنْ فِي الْقُبُورِ
معبودى جز تو كه پديدآورنده‌ى خلق هستى و هيچ‌چيز از سلطنتت نمى‌كاهد، وجود ندارد. معبودى جز تو كه برانگيزاننده‌ى اهل قبور هستى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُدَبِّرَ الْأُمُورِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ دَيَّانَ الدِّينِ وَ جَبَّارَ الْجَبَابِرَةِ
معبودى جز تو كه همه‌ى امور را تدبير مى‌كنى، وجود ندارد. معبودى جز تو كه بسيار پاداش دهنده‌ى روز جزا و شكوهمند چيره بر سركشان هستى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُجْرِيَ الْمَاءِ فِي الصَّخْرَةِ الصَّمَّاءِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُجْرِيَ الْمَاءِ فِي النَّبَاتِ
معبودى جز تو كه روان‌كننده‌ى آب در صخره‌ى سخت هستى وجود ندارد. معبودى جز تو كه روان‌كننده‌ى آب در گياه هستى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُكَوِّنَ طَعْمِ الثِّمَارِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُحْصِيَ عَدَدِ الْقَطْرِ وَ مَا تَحْمِلُهُ السَّحَابُ
معبودى جز تو كه پديدآورنده‌ى مزه‌ى ميوه‌ها هستى وجود ندارد. معبودى جز تو كه تعداد قطره‌هاى باران و آنچه ابر آن را حمل مى‌كند و به شماره درمى‌آورى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُحْصِيَ عَدَدِ مَا تَجْرِي بِهِ الرِّيَاحُ فِي الْهَوَاءِ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُحْصِيَ مَا فِي الْبِحَارِ مِنْ رَطْبٍ وَ يَابِسٍ
معبودى جز تو كه تعداد چيزهايى را كه بادها در هوا جارى مى‌سازند به شماره درمى‌آورى، وجود ندارد. معبودى جز تو كه تمام‌تر و خشك درياها را به شماره درمى‌آورى، وجود ندارد.
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُحْصِيَ مَا يَدِبُّ فِي ظُلُمَاتِ الْبِحَارِ وَ فِي أَطْبَاقِ الثَّرَى
معبودى جز تو كه همه‌ى جنبنده‌هاى موجود در تاريكى‌هاى درياها و در طبقات زير زمين را به شماره درمى‌آورى، وجود ندارد.
أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ وَ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ
به آن اسم تو كه خود را به آن ناميده‌اى يا در علم غيب براى خود برگزيده‌اى، از تو درخواست مى‌كنم
وَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ سَمَّاكَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِكَ مِنْ نَبِيٍّ أَوْ صِدِّيقٍ أَوْ شَهِيدٍ أَوْ أَحَدٍ مِنْ مَلَائِكَتِكَ
و به تمام اسمايى كه يكى از آفريدگانت مانند پيامبر يا صدّيق يا شهيد يا يكى از فرشتگانت، تو را بدان ناميده‌اند از تو درخواست مى‌كنم
وَ أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي إِذَا دُعِيتَ بِهِ أَجَبْتَ وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَيْتَ
و به آن اسم تو كه هرگاه به آن خوانده شوى، اجابت مى‌كنى و هرگاه به آن درخواست شوى، عطا مى‌كنى
وَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّكَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِمْ وَ بَرَكَاتُكَ وَ بِحَقِّهِمُ الَّذِي أَوْجَبْتَهُ عَلَى نَفْسِكَ
و به حقّ تو بر حضرت محمّد و اهل بيت او-درودها و بركات تو بر آنان-و به حقّ آنان بر تو كه بر خود واجب نموده‌اى
وَ أَنَلْتَهُمْ بِهِ فَضْلَكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ الدَّاعِي إِلَيْكَ بِإِذْنِكَ
و به واسطه‌ى آن، روزى افزون خود را به آنان ارزانى داشته‌اى، از تو خواهانم كه بر حضرت محمّد درود فرستى، همان بنده و فرستاده و فراخواننده‌ى [مردم]به اذن تو
وَ سِرَاجِكَ السَّاطِعِ بَيْنَ عِبَادِكَ فِي أَرْضِكَ وَ سَمَائِكَ وَ جَعَلْتَهُ (رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ)[3]
به‌سوى تو و چراغ فروزان تو در ميان بندگانت اعمّ از زمين و آسمان، كه او را به عنوان رحمت براى جهانيان
وَ نُوراً اسْتَضَاءَ بِهِ الْمُؤْمِنُونَ فَبَشَّرَنَا بِجَزِيلِ ثَوَابِكَ وَ أَنْذَرَنَا الْأَلِيمَ مِنْ عَذَابِكَ
و نورى كه مؤمنان از روشنايى او بهره مى‌برند، قرار داده‌اى و او مژده‌ى پاداش فراوان تو را به ما رسانده و از عذاب دردناك تو بيم داده است.
أَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ (جاءَ بِالْحَقِ)[4] مِنْ عِنْدِ الْحَقِ (وَ صَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ)[5] وَ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوهُ ذَائِقُو الْعَذابِ الْأَلِيمِ
گواهى مى‌دهم كه حقّ را از نزد حقّ آورده و فرستادگان [گذشته]را تصديق نمود و گواهى مى‌دهم كسانى كه او را تكذيب نمودند، عذاب دردناك خواهند چشيد.
أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا رَبَّاهْ يَا رَبَّاهْ يَا سَيِّدِي يَا سَيِّدِي يَا سَيِّدِي يَا مَوْلَايَ يَا مَوْلَايَ يَا مَوْلَايَ
اى خدا اى خدا اى خدا، اى پروردگار من اى پروردگار من اى پروردگار من، اى سرور من اى سرور من اى سرور من، اى مولاى من اى مولاى من اى مولاى من،
أَسْأَلُكَ فِي هَذِهِ الْغَدَاةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] وَ أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ أَوْفَرِ عِبَادِكَ وَ سَائِلِيكَ نَصِيباً
در اين سر صبح از تو مى‌خواهم كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى و مرا از پربهره‌ترين بندگان و درخواست‌كنندگان قرار دهى
وَ أَنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِفَكَاكِ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ أَسْأَلُكَ بِجَمِيعِ مَا سَأَلْتُكَ وَ مَا لَمْ أَسْأَلْكَ مِنْ عَظِيمِ جَلَالِكَ
و بر من منّت نهى و از آتش جهنّم آزاد كنى، اى مهربان‌ترين مهربانان و به تمام آنچه از تو درخواست نموده‌ام و يا از شكوه بزرگ تو درخواست ننموده‌ام
مَا لَوْ عَلِمْتُهُ لَسَأَلْتُكَ بِهِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَنْ تَأْذَنَ لِفَرَجِ مَنْ بِفَرَجِهِ فَرَجُ أَوْلِيَائِكَ وَ أَصْفِيَائِكَ مِنْ خَلْقِكَ
و اگر مى‌دانستم قطعا درخواست مى‌كردم، از تو مى‌خواهم كه بر حضرت محمّد و اهل بيت او درود فرستى و در گشايش كار كسى كه به فرج او، براى دوستان و برگزيدگان تو از ميان آفريده‌هايت گشايش حاصل مى‌شود
وَ بِهِ تُبِيدُ الظَّالِمِينَ وَ تُهْلِكُهُمْ عَجِّلْ ذَلِكَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ وَ أَعْطِنِي سُؤْلِي يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ فِي جَمِيعِ مَا سَأَلْتُكَ لِعَاجِلِ الدُّنْيَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
و ستمگران را به او نيست و نابود مى‌كنى، اجازه ده و در آن شتاب كن اى پروردگار جهانيان و خواسته‌ى مرا اى شكوهمند و بزرگوار در تمام آنچه براى دنياى زودرس و يا آخرت ديررس خود درخواست نمودم، عطا كن.
يَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَيَ (مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ)[6] أَقِلْنِي عَثْرَتِي وَ اقْلِبْنِي بِقَضَاءِ حَوَائِجِي يَا خَالِقِي وَ يَا رَازِقِي وَ يَا بَاعِثِي
اى خدايى كه از رشته‌ى رگ گردن به من نزديك‌ترى، لغزشم را ناديده انگار و با برآورده ساختن خواسته‌هايم مرا بازگردان، اى آفريدگار من، اى روزى‌رسان من، اى برانگيزاننده‌ى من
وَ يَا مُحْيِي عِظَامِي (وَ هِيَ رَمِيمٌ)[7] صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْتَجِبْ لِي دُعَائِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
و اى زنده‌كننده‌ى استخوان‌هاى پوسيده‌ى من، بر محمّد و آل محمّد درود فرست و دعايم را مستجاب كن اى مهربان‌ترين مهربانان.
فَلَمَّا فَرَغَ رَفَعَ رَأْسَهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ سَمِعْتُكَ وَ أَنْتَ تَدْعُو بِفَرَجِ مَنْ بِفَرَجِهِ فَرَجُ أَصْفِيَاءِ اللَّهِ وَ أَوْلِيَائِهِ أَ وَ لَسْتَ أَنْتَ هُوَ
هنگامى كه حضرت اين دعا را تا آخر خواند و سر از سجده برداشت، عرض كردم: فدايت شوم! شنيدم كه در سجده براى فرج كسى كه با فرج او فرج برگزيدگان و اولياى الهى فرامى‌رسد، دعا نموديد، آيا منظور شما از اين شخص خود شما نيستيد؟
قَالَ لَا ذَاكَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ ع قُلْتُ فَهَلْ لِخُرُوجِهِ عَلَامَةٌ قَالَ نَعَمْ كُسُوفُ الشَّمْسِ عِنْدَ طُلُوعِهَا ثُلُثَيْ سَاعَةٍ مِنَ النَّهَارِ وَ خُسُوفُ الْقَمَرِ [فِي] ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ
فرمود: خير، او قائم آل محمّد-عليهم السّلام-است. عرض كردم: آيا براى خروج او نشانه‌اى وجود دارد؟ فرمود: بله، گرفتگى آفتاب هنگام طلوع آن به مدت دو سوّم روز؛ و گرفتگى ماه در بيست و سوّم ماه؛
وَ فِتْنَةٌ تُظِلُّ [تَصِلُ] أَهْلَ مِصْرَ الْبَلَاءُ وَ قَطْعُ النِّيلِ [السَّبِيلِ] اكْتَفِ بِمَا بَيَّنْتُ لَكَ وَ تَوَقَّعْ أَمْرَ صَاحِبِكَ لَيْلَكَ وَ نَهَارَكَ
و فتنه و آشوبى كه در اثر آن بلا به اهل «مصر» مى‌رسد و رود «نيل» بند مى‌آيد [آشوبى كه به اهل «مصر» مى‌رسد و راه‌ها بسته مى‌شود]. به آنچه براى تو بيان نمودم، بسنده كن و در شب و روز چشم به راه فرمان امامت باش؛
فَإِنَّ اللَّهَ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ لَا يَشْغَلُهُ شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ ذَلِكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ وَ بِهِ تَحْصِينِ أَوْلِيَائِهِ وَ هُمْ لَهُ خَائِفُون
زيرا خداوند در هر لحظه به كارى مشغول است و هيچ كارى او را از كار ديگر بازنمى‌دارد و خداوند، پروردگار جهانيان است و محافظت از اولياى او بر عهده‌ى او است و آنان از او بيم دارند.
[1]) سوره الفاتحه [2]) سوره القدر [3]) سوره الاخلاص [4]) سوره الانبیاء، آیه 107
[5]) سوره الصافات، آیه 37 [6]) همان [7]) سوره ق، آیه 16 [8]) سوره یس، آیه 78
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
