کیفیت حضور در پیشگاه خدا در نماز عید و دعا در آن جایگاه
۰۵ تیر ۱۳۹۵ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب السابع و الثلاثون فيما نذكره من وظائف يوم عيد الفطر؛ فصل فيما نذكره من كيفية الحضور بين يدي الله جل جلاله وقت صلاة العيد و الدعاء عند ذلك المقام السعيد
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم- اعمال و وظایف مخصوص روز عید فطر؛ فصل هجدهم، كيفيت حضور در پيشگاه خدا در نماز عيد و دعا در آن جايگاه سعيد:
اعلم أننا قدمنا في كتاب عمل اليوم و الليلة من كيفية الحضور بين يدي الله جل جلاله للصلوات ما فيه فوائد لأهل العنايات بهذه العبادات و نقول هاهنا زيادات و هو أن للحضور في خدمة مولى المماليك و العبيد لصلاة العيد زيادة استعداد لأهل الإخلاص و الاجتهاد و ذلك أنه يوم ترجيح مقام جانب العفو و الغفران و الأمان و الإحسان و الرضوان على جانب المؤاخذة على الذنوب و العيوب و العصيان و هو يوم الإذن في بسط أكف السؤال و مدها إلى محل القبول [القلوب] و الإقبال و وقت الإطلاق لركائب الآمال في الورود على كعبة الكرم و الإفضال و زمان طي بساط الغضب و العقاب و غلق باب التعنيف و العتاب و ليكن العبد الحاضر لصلاة هذا اليوم المبشر لإعتاق أهل الاسترقاق بالعتاق و المهنئ لأهل حبوس [جيوش] النحوس بالإطلاق و المقوي أصحاب العجز في ميدان الإمكان حتى يشرفهم باللحاق لأهل السباق باذلا للمجهود في شكر مالك الجود على تأهيله لذلك المقام المسعود و ليكن على وجه قلبه و لسانه و جنانه أنوار الثقة بما بذله مولاه من غفرانه و أمانه و رضوانه فإن الملك إذا وثق عبيده من جوده و رآهم غير قائمين بما يطيقون من شكره و تحميده و لا واثقين بإنجاز وعوده كانوا مخاطرين في الوقوف بين يديه أو مستهزءين بتهوينهم بإطلاعه على سوء ظنهم بما دعاهم إليه بل إذا آمنك الموثوق بأمانة فكن من الآمنين و لو كان لك عنده ذنوب العالمين و إذا دعاك إلى حسن الظن بجوده و الثقة بإنجاز وعوده فكن من أعظم الواثقين فلو لم يكن لك في ذلك من الشرف و الوسيلة إلى الإقبال و بلوغ الآمال إلا تجميل ذكر مولاك و تزكيته و تصديقه في الفعال و المقال فيوشك أن تثمر شجرة حسن ظنك و اعتقادك في مالك من أدل ثمار إسعادك و إنجادك [و إيجادك] في دنياك و معادك أقول فإذا قمت مستقبل القبلة فقل
در رابطه با كيفيت حضور در پيشگاه خداوند-جلّ جلاله-هنگام خواندن نماز، مطالب سودمندى براى عنايت‌كنندگان به اين‌گونه عبادات، در كتاب «عمل اليوم و الليلة» آورده‌ايم. در اينجا افزون بر آن مى‌گوييم: حضور در خدمت آقاى بردگان و بندگان براى خواندن نماز عيد، آمادگى بيشترى از اهل اخلاص و كوشش در عبادت، مى‌طلبد؛ براى اين‌كه اين روز، روزى است كه عفو و آمرزش و ايمنى‌بخشى و نيكوكارى و خشنودى خداوند بر عذاب الهى در برابر گناهان و عيب‌ها و نافرمانى‌ها ترجيح دارد و روزى است كه اجازه‌ى گشودن دست گدايى و دست دراز كردن به جايگاه پذيرش و توجه به خدا داده شده است و زمان آزادى مركب‌هاى آرزو براى ورود به كعبه‌ى كرم و تفضّل الهى و زمان برچيده شدن بساط خشم و عقاب و بسته شدن در سرزنش و عتاب است. بنابراين، بنده‌اى كه مى‌خواهد در نماز اين روز-كه مژده‌ى آزادى انسان‌ها از آتش جهنّم و رها شدن زندانيان از بندها داده شده است و روزى است كه افراد ضعيف و ناتوان كه باوجود امكان نيل به مقامات والا درمانده‌اند، يارى مى‌شوند تا اين‌كه به پيشى‌گيرندگان بپيوندند-حاضر شود، بايد تمام توان خود را در سپاسگزارى از خداوند بخشنده به كار برند تا خداوند شايستگى اين مقام مسعود را به او ارزانى دارد و نيز بايد بر روى دل و زبان او انوار اعتماد بر آمرزش و ايمنى‌بخشى و خشنوديى كه مولايش به او ارزانى داشته است، نمودار گردد؛ زيرا هرگاه پادشاه به بردگانش وعده‌ى بخشش بدهد و بااين‌حال ببيند كه آن‌ها با وجود اطمينان به اين‌كه آن پادشاه به وعده‌هايش عمل خواهد كرد، باز در حدّ توان خود به سپاس و ستايش او نمى‌پردازند، قطعا چنين بندگانى در ايستادن در پيشگاه پادشاه، خود را به خطر انداخته‌اند و يا به واسطه‌ى سبك شمردن اشراف پادشاه بر گمان بد آنان به آنچه آنان را بدان فراخوانده، او را به ريشخند و مسخره گرفته‌اند؛ بلكه وقتى خدايى كه به ايمنى‌بخشى او اعتماد دارى تو را امان داد، ايمن شو اگرچه گناه همه‌ى جهانيان را داشته باشى و هرگاه تو را به گمان نيك به بخشش خود و اعتماد بر وفا كردن به وعده‌هايش فراخواند، هرچه بيشتر به او اعتماد كن و در اين حال، اگر شرافت و وسيله‌اى براى جلب اقبال و توجه خداوند به خود و رسيدن به آرزوهايت نداشتى جز اين‌كه مولاى خود را به نيكى ياد كنى و او را در كردار و گفتار پاك دانسته و تصديق كنى، به زودى درخت حسن ظنّ و اعتقاد تو به معاد به بار نشسته و ميوه‌هاى نيكبختى و يارى خدا در دنيا و آخرت را از آن خواهى چيد.1 هرگاه براى خواندن نماز عيد، رو به قبله ايستادى،
مَا رَوَيْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
دعايى را كه از امام صادق -عليه السّلام-نقل شده است بخوان، كه فرمود:
فَإِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ فَاسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ وَ كَبِّرْ وَ قُلْ
وقتى براى نماز عيد به پا خاستى، رو به قبله كن و تكبير بگو، سپس اين دعا را بخوان:
اللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدَيْكَ هَارِبٌ مِنْكَ إِلَيْكَ أَتَيْتُكَ وَافِداً إِلَيْكَ مُتَأَوِّياً [مُنَاوِياً] مِنْ ذُنُوبِي إِلَيْكَ زَائِراً
خداوندا، من بنده و فرزند دو بنده‌ى تو [پدر و مادر]هستم و از تو به‌سوى تو گريخته‌ام و به درگاه تو روى آورده‌ام در حالى كه بر تو وارد شده‌ام و از گناهانم به‌سوى تو توبه نموده‌ام [پناه آورده‌ام، آهنگ تو را كرده‌ام]و زاير تو هستم
وَ حَقُّ الزَّائِرِ عَلَى الْمَزُورِ التُّحْفَةُ فَاجْعَلْ تُحْفَتِي مِنْكَ وَ تُحْفَتَكَ لِي رِضًا [رِضَاكَ] وَ الْجَنَّةَ
و حق زاير بر زيارت‌شونده اين است كه به او تحفه و پيشكش عطا كند، پس تحفه‌ى من از خود و پيشكش خود براى من را خشنودى‌ات و بهشت قرار ده.
اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَظَّمْتَ حُرْمَةَ شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ أَيْ رَبِّ وَ جَعَلْتَ فِيهِ لَيْلَةً خَيْراً (مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ)[1]
خداوندا، تو حرمت ماه رمضان را بزرگ داشته‌اى، سپس قرآن را در آن فروفرستاده‌اى-اى پروردگار من- و شبى در آن قرار داده‌اى كه بهتر از هزار ماه است،
ثُمَّ مَنَنْتَ عَلَيَّ بِصِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ فِيمَا مَنَنْتَ عَلَيَّ فَتَمِّمْ عَلَيَّ مِنْكَ وَ رَحْمَتَكَ أَيْ رَبِّ إِنَّ لَكَ فِيهِ عُتَقَاءَ
آن‌گاه جزو بخشش‌هايت بر من، روزه‌دارى و شب‌خيزى در آن را به من ارزانى داشته‌اى، پس بخشش و رحمت [ها]يت را بر من تكميل كن. اى پروردگار من، تو آزادشدگانى در اين ماه دارى.
فَإِنْ كُنْتُ مِمَّنْ أَعْتَقْتَنِي فِيهِ فَتَمِّمْ عَلَيَّ وَ لَا تَرُدَّنِي فِي ذَنْبٍ مَا أَبْقَيْتَنِي
اگر مرا جزو آزادشدگان در آن قرار داده‌اى، آن را تكميل كن و تا زمانى كه زنده و پاينده‌ام داشته‌اى، به‌سوى گناه برمگردان؛
وَ إِنْ لَمْ تَكُنْ فَعَلْتَ يَا رَبِّ لِضَعْفِ عَمَلٍ أَوْ لِعِظَمِ ذَنْبٍ فَبِكَرَمِكَ وَ فَضْلِكَ وَ رَحْمَتِكَ [وَ رَحَمَاتِكَ]
و اگر-اى پروردگار من-به خاطر ضعف عمل يا بزرگى گناه، جزو آزادشدگان قرار نداده‌اى، پس به بزرگوارى و تفضّل و رحمتت
وَ كِتَابِكَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ مَا أَنْزَلْتَ فِيهَا وَ حُرْمَةَ مَنْ عَظَّمْتَ فِيهَا
و به كتابى كه شب قدر را در ماه رمضان فروفرستاده و به آنچه در شب قدر فروفرستاده‌اى و به حرمت كسانى كه در آن بزرگ داشته‌اى
وَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ عَلَيْهِمَا السَّلَامُ وَ صَلَوَاتُكَ وَ بِكَ يَا اللَّهُ أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ بِمَنْ بَعْدَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ أَتَوَجَّهُ بِكُمْ إِلَى اللَّهِ
و به حضرت محمّد و على-سلام و درودهاى تو بر آنان-و به‌وسيله‌ى تو اى خدا و به حضرت محمّد و [امامان]بعد از او-درود خداوند بر او و آنان-به درگاه تو توجه مى‌كنم.
يَا اللَّهُ أَعْتِقْنِي فِيمَنْ أَعْتَقْتَ السَّاعَةَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
اى خدا، به حضرت محمّد -درود و سلام خدا بر او و خاندان او-مرا در اين لحظه جزو آزادشدگان قرار ده.
أقول و اعلم أننا وقفنا على عدة روايات في صفات صلاة العيد منها ما رويناه بإسنادنا إلى محمد بن أبي قرة و منها ما رويناه عن أبي جعفر بن بابويه و منها ما رويناه عن أبي جعفر الطوسي رضي الله عنه و ها نحن ذاكرون رواية واحدة لصلاة العيد
كيفيت خواندن نماز عيد ؛ روايات در كيفيت خواندن نماز عيد متفاوت است كه از جمله روايت «محمد بن ابى قرّه» و روايت «ابو جعفر طوسى» -رضى اللّه عنه-مى‌باشد و ما از ميان احاديث مختلف يك روايت را برگزيده و براساس آن نحوه‌ى خواندن نماز عيد را بيان مى‌كنيم.
[1]) سوره القدر، آیه 3
[1]) سوره القدر، آیه 3
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
