هفت پاک کننده سیئات

۲۵ شهریور ۱۳۹۵ 0 معارف

در قرآن کریم برای گناهان صغیره بیشتر واژه «سیئه» و جمع آن «سیئات» به کار رفته است. خداوند بخشنده و مهربان همیشه راه بازگشت را برای گنهکاران باز گذاشته تا با امیدواری به فضل و بخشش او به درگاهش توبه کنند، از اصرار بر گناه اجتناب کنند و در پی جبران گذشته خود باشند. دایره لطف و رحمت پروردگار آن قدر وسیع است که هفت پاک کننده قوی برای سیئات قرار داده است:

ایمان و عمل صالح

« وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ آمَنُوا بِما نُزِّلَ عَلى مُحَمَّد وَ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ کَفَّرَ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ أَصْلَحَ بالَهُمْ »

کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، و نیز به آنچه بر محمّد صلى الله علیه وآله نازل شده است، ایمان آوردند، آیاتى که حق است و از سوى پروردگارشان مى باشد، خداوند گناهان آنها را مى بخشد. (1)

« يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذلِكَ يَوْمُ التَّغابُنِ وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَ يَعْمَلْ صالِحاً يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئاتِهِ وَ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ»

اين در زماني خواهد بود كه همه شما را در آن روز اجتماع گردآوري مي‏ كند، آن روز روز تغابن است (روزي كه معلوم مي‏شود چه كساني مغبون شده‏ اند) و هر كس ايمان به خدا آورد و عمل صالح انجام دهد گناهان او را مي ‏بخشد و او را در باغهائي از بهشت كه نهرها از زير درختانش جاري است وارد مي ‏كند، جاودانه در آن مي ‏مانند و اين پيروزي بزرگي است.(2)

« وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ‏ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذي كانُوا يَعْمَلُونَ »

و كساني كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند گناهان آنها را مي‏ پوشانيم (و مي‏ بخشيم) و آنها را به بهترين اعمالي كه انجام داده‏ اند پاداش مي ‏دهيم. (3)

توبه واقعی

« یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنّات تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ »

اى کسانى که ایمان آورده اید! به سوى خدا توبه کنید، توبه اى خالص; امید است (با این کار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ هائى از بهشت که نهرها از زیر درختانش جارى است وارد کند. (4)

« إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ‏ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً»

مگر كسي كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند گناهان اين گروه را به حسنات تبديل مي‏ كند. و خداوند آمرزنده و مهربان است. (5)

دو امام بزرگوار در این زمینه چنین می فرمایند:

امام باقر عليه السلام :

كسى كه از گناه توبه كند همچون كسى است كه اصلا گناه نكرده، و كسى كه به گناه خود ادامه دهد در حالى كه استغفار مى كند مانند كسى است كه مسخره مى كند.

امام صادق علیه السلام:

خداوند عز و جل به داود پيغمبر عليه السّلام وحى كرد كه: اى داود! اگر بنده مؤمن من گناه كند و سپس ترك آن گفته و از آن گناه توبه نمايد و به خاطر گناهى كه كرده است از من شرم كند، من او را بيامرزم و آن را از ياد فرشتگان نويسنده گناه مى ‏برم و به ثواب مبدّل مى‏ كنم و از اين كار پروائى ندارم، و من مهربانترين مهربانانم. (6)

تقوای الهی

« یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً وَ یُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیمِ »

اى کسانى که ایمان آورده اید اگراز مخالفت فرمان خدا بپرهیزید براى شما وسیله اى براى جدائى حق از باطل قرار مى دهد و گناهان شما را مى پوشاند و شما را مى آمرزد و خداوند صاحب فضل و بخشش عظیم است.(7)

« وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا »

و هر كس از خدا پروا كند، بديهايش را از او بزدايد و پاداشش را بزرگ گرداند.(8)

پرهیز از گناهان کبیره

« انْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا »

اگر از گناهان کبیره که از آن نهى شده اید، اجتناب کنید، گناهان صغیره شما را خواهیم بخشید و در جايگاه خوبي شما را وارد مي ‏سازيم. (9)

احمد بن عمر حلبى نقل كرده است كه معنای این آیه را از امام صادق عليه السّلام پرسيدم، فرمود:

اگر كسى از آنچه كه خداوند براى آنها وعده آتش داده است بپرهيزد، اگر مؤمن باشد (به امامت و ولايت ما معتقد باشد) خداوند از گناهان ديگر او درگذرد، و او را وارد مقامى نيكو و والا مى‏ گرداند. (10)

بر اساس این آیه، انجام ندادن گناهان کبیره باعث بخشیده شدن گناهان صغیره نیز می شود. در مقابل اگر انسان بر انجام گناهان صغیره اصرار ورزید و آنها را کوچک دانست و توبه نکرد، این گناهان تبدیل به گناه کبیره شده عقاب هر دو را باید به دوش بکشد و در نهایت کافر از دنیا می رود.

هجرت،جهاد و شهادت

« فَالَّذِینَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أُوذُوا فِی سَبِیلِی وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ »

کسانی که هجرت کنند و از خانه و وطن خود رانده شوند، و در راه من آزار بینند و پیکار کنند، و مقتول گردند گناهانشان را مى بخشم. (11)

انفاق

« فَاتَّقُواْ اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُواْ وَ أَطِيعُواْ وَ أَنفِقُواْ خَيرًْا لّأَِنفُسِكُمْ وَ مَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ، إِنْ تُقْرِضُوا اللّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعِفْهُ لَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ »

پس تا مى ‏توانيد تقواى الهى پيشه كنيد و گوش دهيد و اطاعت نماييد و انفاق كنيد كه براى شما بهتر است؛ و كسانى كه از بخل و حرص خويشتن مصون بمانند رستگارانند! اگر به خداوند قرض الحسنه دهید، آن را برای شما مضاعف می کند و شما را می آمرزد و خداوند شكر كننده و بردبار است. (12)

« إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئَاتِكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ »

اگر صدقه ‏ها را علنى دهيد خوب است، و اگر هم پنهانى دهيد و به تنگ‏ دستان بدهيد، البته برايتان بهتر است، و گناهانتان را از بين مى‏ برد، كه خدا از آنچه مى‏ كنيد آگاه است. (13)

امام صادق(ع)در این زمینه فرمودند:

صدقه دادن آشكارا هفتاد نوع بلا را دور مى ‏سازد، و صدقه دادن پنهانى خشم پروردگار را فرو مى ‏نشاند.(14)

مهربانی و مدارا با خانواده

«يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَ أَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِن تَعْفُواْ وَ تَصْفَحُواْ وَ تَغْفِرُواْ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ»

اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد! بعضى از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند، از آنها بر حذر باشيد؛ و اگر عفو كنيد و چشم بپوشيد و ببخشيد، (خدا شما را مى ‏بخشد)؛ چرا كه خداوند بخشنده و مهربان است! (15)

از آنجا كه يكى از موانع مهم اطاعت خداوند، علاقه افراطى به اموال و همسران و فرزندان است این آیه در اين زمينه هشدار مى ‏دهد. اين دشمنى گاه در لباس دوستى است و به گمان خدمت، و گاه به راستى با نيت سوء و قصد عداوت انجام مى‏ گيرد، و يا به قصد منافع خويشتن است. مسلما همه همسران و فرزندان این چنین نیستند اما مهم اين است كه وقتى انسان بر سر دوراهى قرار مى‏ گيرد كه راهى به سوى خدا مى‏ رود و راهى به سوى خواسته های زن و فرزند، و اين دو احيانا از هم جدا شده‏ اند، بايد در تصميم‏ گيرى ترديد به خود راه ندهد كه رضاى حق را بر همه چيز مقدم بشمارد زيرا نجات دنيا و آخرت در آن است.(16)

نکته دیگر این که از این رفتارشان چشم پوشی کند و با آنان مهربان باشد تا خطاهای خود او بخشیده شود.

امام سجاد علیه السلام می فرمایند :

« اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... الْإِصْرَارِ عَلَى الْمَأْثَمِ، وَ اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِیَةِ : خدایا، به تو پناه می‌برم از اصرار بر گناهان و ناچیز شمردنِ گناهانِ کوچک »

(صحیفه سجادیه، دعای هشتم)

پی نوشت:

1-سوره محمد، آیه 2

2-سوره تغابن ،آیه7

3-سوره عنکبوت، آیه 9

4-سوره تحریم،آیه 8

5-سوره فرقان، آیه 7

6 -پاداش نيكى‏ها و كيفر گناهان،ص339

7-سوره انفال،آیه 29

8-سوره طلاق، آیه 5

9-سوره نساء، آیه 31

10-پاداش نيكى‏ ها و كيفر گناهان، ص338

11- سوره آل عمران، آیه 195